Instytut Sztuki (Warschau) [Editor]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Editor]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Editor]: Biuletyn Historii Sztuki (70.2008)

POLEMIKI I RECENZJE

217


7. F/yz zo o w o /;/? czu o - co.s' / /7? uy w /a.sY/(/zF Ao/gg/2/y w 6)y c/ f o wF, /rr/gm e/? f y<7.
Fof 7ńćFi/.sz .7u/Aou7 /'cc, 2007 /:

wysuwają dwie nowe tezy: łączą fragment rzeźby san-
domierskiej nie z „kolegiatąNajświętszej Panny Ma-
rii, konsekrowaną w roku 1191" (s. 134 i przyp. 712),
lecz z przeddominikańskim kościołem św. Jakuba (na
jego relikty natrafiono podczas badań archeologicz-
nych, prowadzonych w latach 1990-1992*4) i, w prze-
ciwieństwie do bodaj wszystkich badaczy, uznają
głowę lwa - niestety gołosłownie - nie za ułomek
figury króla zwierząt, lecz za niemal kompletną
część dekoracji strefy kapiteli portalu. Natomiast
Quirini-Poplawski przypuszcza, że lew sandomier-
ski pierwotnie był umieszczony w ościeżu okna ko-
legiaty (jeżeli w oknie, to raczej na zewnętrznym
parapecie - T.J.), podobnie jak rzeźby „w oknach
chóru wschodniego katedry w Wormacji z około r.
1200" (przyp. 739 na s. 138). Należy również do-
dać, że wyniki badań przeprowadzonych w związku
z niedawną konserwacją portalu zachodniego ko-
ścioła Cysterek w Tisnovie (2000-2002) potwier-
dzają zasadność jego wczesnego datowania na lata
przed 1240 (w starszej literaturze - około 1250-
1260, co przyjął Autor), a ponadto posągi lwów
flankujących ten gotycki portal uznano za naśladow-
nictwo rzeźb portalowych w Ostrzychomiu, łączo-
nych z Benedettem Antelamim'T
Szeroko rozpowszechnione w średniowiecznej
Europie figury lwów, pełniące funkcje podpór, wystę-
powały nie tylko jako elementy portali. Świadcząo tym

nad układem przestrzennym wczesnośredniowiecznego
Sandomierza", 3, 1997, s. 5-46.
Nawiasem mówiąc, muzeum w Sandomierzu nigdy nie
nosiło nazwy 'Muzeum Krajoznawcze' (s. 134) - Józef
ŚCIBOR, „Z dziejów sandomierskiego Muzeum", Pu-
1, 1993, s. 83-127.
'4 Marek FLOREK, „Kościół św. Jakuba i dawny klasztor
dominikanów w Sandomierzu. Wyniki badań archeolo-
giczno-architektonicznych", Ańtwla/mł FAorń ATFuą-
APP<?rń/F<?/ 42, 1994, s. 5, 10-14; Zygmunt ŚWIE-

między innymi zróżnicowane cechy morfologiczne
rzeźb. Jak przypomina Quirini-Poplawski, kamienne
lwy stanowiły także części chrzcielnic i nagrobków,
tronów biskupich oraz ambon i przegród chórowych.
W związku z tym lokalizowanie lwów z okolic Slęży
we wnętrzach kościołów, zapewne wrocławskich,
a zwłaszcza przesunięcie datowania tych figur na
okres po połowie XII w., nie budzi wątpliwości.
W krakowskim lwie o dwóch tułowiach, rozpozna-
nym przez Autora jako dzieło nowożytne, rzeczywi-
ście trudno dostrzec cechy właściwe dla romanizmu.
Jednakże w wypadku posągów króla zwierząt,
umieszczonych wtórnie przy portalu zachodnim ka-
tedry wrocławskiej, wyniki nowszych badań nad śre-
dniowieczną rzeźbą kamienną we Wrocławiu zarów-
no pozwalają zakwestionować dawniejsze, a w
książce przyjęte za bezsporne, datowanie tych figur
- „między rządami biskupa Żyrosława ( 1170-1198)
a rokiem około 1200" (s. 122 i przyp. 635) - jak
i mogą skłaniać do częściowej zmiany poglądu na
temat ich pierwotnej lokalizacji - na zewnątrz świą-
tyni; „pośrodku dwukondygnacjowej konstrukcji,
równocześnie wieńcząc i podtrzymując kolumny [..]
portyku lub [...] elewacji" (s. 122 i przyp. 636).
Wprawdzie Autor wspominał, że „pojawiły się głosy
za późnośredniowiecznym pochodzeniem lwów", ale
wymienił wyłącznie opinię Wilhelma Schultego, któ-
ry oględnie stwierdził, że figury lwów występują nie
CHOWSKI, m/wu/EA/ w PoEce, Warszawa
2000, s. 214.
Helena SOUKUPOVÂ, „Zu Datierung und Interpreta-
tion des Westportals des Zisterzienserinnenklosters Klo-
ster Porta coeli in Tisnov (Tischnowitz)", (Fié;??', 52,
2004, s. 304 i przyp. 47. Zob. też: Manfred KOLLER,
„Romanisches Steinportal von Porta Coeli bei Tisnov,
Tschechien. Fachtagung am 7. und 8. November 2002",
ÖAe7Tg;'c/?Ec/?e ZeEs'A? A/i /Fr m?<7 Dc/iAnu/p/Age
56, 2002, s. 349-350.