DOI Heft:
Nr. 3-4
DOI Artikel:Nowiński, Janusz: Nagrobek opata-mecenasa Mikołaja Antoniego Łukomskiego w pocysterskim kościele w Lądzie nad Wartą
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.35032#0396
386
JANUSZ NOWIŃSKI
NASTERIUM JAM JAM DELABENDUM CUM OMNIBUS OFFICINIS
CIRCA ILLUD LIBERALI MANU UT AD PRAESENS CONSPICITUR SUF-
FULSIT, TER REPETITIS VICIBUS COMISARIUS ELECTUS, CUNCTAE
PROVINCIAE DECUS, PRINCIPIUM AMOR, ANIMORUM GEMMA
RELIGIOSAE OBSERVANTIAE PROTHOTYPHON, PATER PAU-
PERUM, TUTOR PUPILLORUM OMNIBUS OMNIA
FACTUS: DIGNUS INOBLITA VIVERE MEN-
TE PATER! OBIIT DIE 8 MAD, ANNO
1750. AETATIS 78. ABBA: 56
REQUIESCAT IN PACE! '
Stiukowy pomnik opata Łukomskiego podzielił smutne losy jego opactwa, które po
kasacie w 1819 r. i usunięciu cysterskich gospodarzy zaczęło niszczeć i popadać w ruinę.
Zniszczenia klasztoru i kościoła po 30. latach od kasaty opactwa relacjonuje kronikarz
zakonu Kapucynów, którzy w 1850 r. objęli opuszczone opactwo w Lądzie". Opisując
wyposażenie i stan zachowania lądzkiej świątyni w roku 1851 wspomina również o na-
grobku: Po /owo/ sTromo o/Atrzct 57o/ Utwztt/t, Momo?;o/A g//wowy ŃWoo/ogo APPo/a-
yo ŁtAotttsŃtRgo Opct/ct Lo/z&P/'ogo, ó.smogo Po/oAo, wposToo/ /oźycogo o o .s'orAowoAo
w Ló/orzo A/.sUtgtRtit, t?rtc/ tt/m o/? o.s / .s/ę Po/r/oA/o? M/rzywywo/ry yrzoz do o/o/o / U/gttrct
Czos /rzyo?o/'ąoo wręCo ,sy/7FÓo/ w/o/d/. Jo.s7 /oo oogooboA oszCodzo/zy w A//Azz zz?/o/'sooc/E.
Kronikarz nie odnotował rodzaju uszkodzeń. Na fotografii reprodukowanej w monografii
Lądu Mikołaja Kamińskiego widoczny jest znaczny ubytek dolnej partii zwisającej drape-
rii oraz brak pastorału przy figurze opataŃ Nieudolna rekonstrukcja lewej dłoni postaci
oraz zachowane ślady na poduszkach świadczą, że pastorał opat przytrzymywał lewą dło-
nią zaś krzywaśń pastorału opierała się być może o krańce poduszek za głową leżącego.
Fotografie z lat 50-tych XX w. potwierdzają te ubytki ukazując równocześnie zatarcie
inskrypcji w środkowej części kartusza (il. 3). Ubytki stiukowe zostały uzupełnione naj-
prawdopodobniej w połowie lat 60. XX w., inskrypcję odnowiono i częściowo zrekon-
struowano w 1984 rd
Uwieczniony w nagrobku zim/row/ry A/^tg/yń/z&gor lądzkiego opactwa Mikołaj Anto-
ni Łukomski to bez wątpienia najwybitniejszy opat w jego historii, nazwany jeszcze za
' D.O.M/ Najprzewielebniejszy Pan Mikołaj Antoni/ Łukomski/ opat tutejszego klasztoru, znakomity [tegoż] drugi
fundator/ włączywszy [do dóbr] konwentu kłucz Skorzęcin pomnożył liczbę zakonników/ wzniósł wieże ponad murami
kryjąc je miedzią,/ większą część kościoła od fundamentów aż po kopułę pokrytą miedzią/ zbudował, wzniósł ołtarze
marmoryzowane inne zaś drewniane/ przyozdobił [kościół] posadzką marmurową [oraz] wszelkimi sprzętami i ozdoba-
mi/ wraz z tabernakulum i srebrnym antepedium. Sam kłasztor/już chyłący się ku upadkowi z wszystkimi oficynami/
wokół niego hojną ręką doprowadził do stanu, w jakim go ogłądać można teraz/ Trzykrotnie wybierany na komisarza
[generałnego]/ był ozdobą całej prowincji, ulubieńcem panujących, kłejnotem dusz/ wzorem zakonnej obserwancji,
ojcem/ ubogich, opiekunem sierot, stał się wszystkim dla wszystkich/ [i] godzien jako ojciec żyć w wiecznej pamięci!/
zmarł dnia 8 maja, roku/ 1750. w 78 roku życia i 56 opactwa/ niech odpoczywa w pokoju!
- Zob. Michał DZIUBA, „Kapucyni w Lądzie nad Wartą (1850-1864)", [w:] ZałonyA^^Aaósł/c w Ro/scc, t. 4
Ro/sła Rrow/nga Kapacynów. (Część ł. Potska Prowincja Kapucynów w XIX w.), Lublin 1987, s. 210-271.
' Archiwum Diecezjaine we Włocławku, /Astoria Co/weata.s AacoU/sis Ratraw Capac/aor/o?/ 7/;/m/s Rr/mas, s. 29,
rękopis.
Por. Mikołaj KAMIŃSKI, Dawać opactwo załom/ cystersłicgo w AąaA/a aa<7 TArtp. Zarys' A; c/ó w zaćytł/ ształ/,
Ląd ł936, ü. XIII. Zdjęcie dokumentuje brak pastorału, tymczasem autor w swej monografii potwierdza jego obecność
w łatach 30. XX w. cyt.: Ro<7 p/a//Aa/a cat///// stiz/łowya/ spoczywa postać opata w ia/a/c opacłic/ z pastora/cm,
ibid., s. 83.
- Brakujące wersety inskrypcji zostały odtworzone na podstawie odpisu zamieszczonego w: Jan ROMANOWICZ,
Aotatł/ o Aąr/zic. .Staa zaóytłów w ł/asztorzc pocystcrsł/7a w Ap/Zz/c w roła /924. s. 32, mpis w zbiorach Biblioteki
Wyższego Seminarium Duchownego Towarzystwa Salezjańskiego w Lądzie (dałej: Bibłioteka WSD w Lądzie)
JANUSZ NOWIŃSKI
NASTERIUM JAM JAM DELABENDUM CUM OMNIBUS OFFICINIS
CIRCA ILLUD LIBERALI MANU UT AD PRAESENS CONSPICITUR SUF-
FULSIT, TER REPETITIS VICIBUS COMISARIUS ELECTUS, CUNCTAE
PROVINCIAE DECUS, PRINCIPIUM AMOR, ANIMORUM GEMMA
RELIGIOSAE OBSERVANTIAE PROTHOTYPHON, PATER PAU-
PERUM, TUTOR PUPILLORUM OMNIBUS OMNIA
FACTUS: DIGNUS INOBLITA VIVERE MEN-
TE PATER! OBIIT DIE 8 MAD, ANNO
1750. AETATIS 78. ABBA: 56
REQUIESCAT IN PACE! '
Stiukowy pomnik opata Łukomskiego podzielił smutne losy jego opactwa, które po
kasacie w 1819 r. i usunięciu cysterskich gospodarzy zaczęło niszczeć i popadać w ruinę.
Zniszczenia klasztoru i kościoła po 30. latach od kasaty opactwa relacjonuje kronikarz
zakonu Kapucynów, którzy w 1850 r. objęli opuszczone opactwo w Lądzie". Opisując
wyposażenie i stan zachowania lądzkiej świątyni w roku 1851 wspomina również o na-
grobku: Po /owo/ sTromo o/Atrzct 57o/ Utwztt/t, Momo?;o/A g//wowy ŃWoo/ogo APPo/a-
yo ŁtAotttsŃtRgo Opct/ct Lo/z&P/'ogo, ó.smogo Po/oAo, wposToo/ /oźycogo o o .s'orAowoAo
w Ló/orzo A/.sUtgtRtit, t?rtc/ tt/m o/? o.s / .s/ę Po/r/oA/o? M/rzywywo/ry yrzoz do o/o/o / U/gttrct
Czos /rzyo?o/'ąoo wręCo ,sy/7FÓo/ w/o/d/. Jo.s7 /oo oogooboA oszCodzo/zy w A//Azz zz?/o/'sooc/E.
Kronikarz nie odnotował rodzaju uszkodzeń. Na fotografii reprodukowanej w monografii
Lądu Mikołaja Kamińskiego widoczny jest znaczny ubytek dolnej partii zwisającej drape-
rii oraz brak pastorału przy figurze opataŃ Nieudolna rekonstrukcja lewej dłoni postaci
oraz zachowane ślady na poduszkach świadczą, że pastorał opat przytrzymywał lewą dło-
nią zaś krzywaśń pastorału opierała się być może o krańce poduszek za głową leżącego.
Fotografie z lat 50-tych XX w. potwierdzają te ubytki ukazując równocześnie zatarcie
inskrypcji w środkowej części kartusza (il. 3). Ubytki stiukowe zostały uzupełnione naj-
prawdopodobniej w połowie lat 60. XX w., inskrypcję odnowiono i częściowo zrekon-
struowano w 1984 rd
Uwieczniony w nagrobku zim/row/ry A/^tg/yń/z&gor lądzkiego opactwa Mikołaj Anto-
ni Łukomski to bez wątpienia najwybitniejszy opat w jego historii, nazwany jeszcze za
' D.O.M/ Najprzewielebniejszy Pan Mikołaj Antoni/ Łukomski/ opat tutejszego klasztoru, znakomity [tegoż] drugi
fundator/ włączywszy [do dóbr] konwentu kłucz Skorzęcin pomnożył liczbę zakonników/ wzniósł wieże ponad murami
kryjąc je miedzią,/ większą część kościoła od fundamentów aż po kopułę pokrytą miedzią/ zbudował, wzniósł ołtarze
marmoryzowane inne zaś drewniane/ przyozdobił [kościół] posadzką marmurową [oraz] wszelkimi sprzętami i ozdoba-
mi/ wraz z tabernakulum i srebrnym antepedium. Sam kłasztor/już chyłący się ku upadkowi z wszystkimi oficynami/
wokół niego hojną ręką doprowadził do stanu, w jakim go ogłądać można teraz/ Trzykrotnie wybierany na komisarza
[generałnego]/ był ozdobą całej prowincji, ulubieńcem panujących, kłejnotem dusz/ wzorem zakonnej obserwancji,
ojcem/ ubogich, opiekunem sierot, stał się wszystkim dla wszystkich/ [i] godzien jako ojciec żyć w wiecznej pamięci!/
zmarł dnia 8 maja, roku/ 1750. w 78 roku życia i 56 opactwa/ niech odpoczywa w pokoju!
- Zob. Michał DZIUBA, „Kapucyni w Lądzie nad Wartą (1850-1864)", [w:] ZałonyA^^Aaósł/c w Ro/scc, t. 4
Ro/sła Rrow/nga Kapacynów. (Część ł. Potska Prowincja Kapucynów w XIX w.), Lublin 1987, s. 210-271.
' Archiwum Diecezjaine we Włocławku, /Astoria Co/weata.s AacoU/sis Ratraw Capac/aor/o?/ 7/;/m/s Rr/mas, s. 29,
rękopis.
Por. Mikołaj KAMIŃSKI, Dawać opactwo załom/ cystersłicgo w AąaA/a aa<7 TArtp. Zarys' A; c/ó w zaćytł/ ształ/,
Ląd ł936, ü. XIII. Zdjęcie dokumentuje brak pastorału, tymczasem autor w swej monografii potwierdza jego obecność
w łatach 30. XX w. cyt.: Ro<7 p/a//Aa/a cat///// stiz/łowya/ spoczywa postać opata w ia/a/c opacłic/ z pastora/cm,
ibid., s. 83.
- Brakujące wersety inskrypcji zostały odtworzone na podstawie odpisu zamieszczonego w: Jan ROMANOWICZ,
Aotatł/ o Aąr/zic. .Staa zaóytłów w ł/asztorzc pocystcrsł/7a w Ap/Zz/c w roła /924. s. 32, mpis w zbiorach Biblioteki
Wyższego Seminarium Duchownego Towarzystwa Salezjańskiego w Lądzie (dałej: Bibłioteka WSD w Lądzie)