DOI Heft:
Nr. 3-4
DOI Artikel:Luba, Iwona: Malarstwo monumentalne II Rzeczypospolitej: =
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.35032#0511
MALARSTWO MONUMENTALNE II RzECZYPOSPODTEJ
501
/d. ótę/7777 P/77Ż7777.s/:7', Mor/a/z .A/rg/u/uw/cz, Gdańsk, z cyÆ/tv Koleją do Gdańska, 777 77/0 W/7//0
W O77/7 C/777 7777Z/77777 7777. P/7.S'777/.S'A/UgO Ao/.s/r/O/' M7777707*Zy &Ao/776/ W G7/7777.S'/:77, /fe.sW, / 93ń-/ 959.
Fo/. 777*0/771^77/7777
umieścił w kręgach portrety Władysława łV i Józefa Piłsudskiego na tie draperii i kartu-
szów"^.
Kompozycja charakteryzowała się również zastosowaniem historycznej odmiany tech-
niki i technologii, typowej dla sgraffïta doby renesansu i baroku: Pękalski nakładał cienko
zewnętrzną warstwę, przy użyciu pędzla, dzięki czemu miał większe możliwości modelo-
wania, mógł stosować cieniowanie swobodną i delikatną kreską. Woźnicki zarzucił jed-
nak artyście zbyt duże podobieństwo formalne do sztuki nowożytnej: „Jest to jednak
tendencja stylizacyjna, stawiająca omawiane sgraffito jakby na uboczu poszukiwań doby
dzisiejszej"^. Nowoczesność, współczesność dzieła stanowiła wówczas, jak widać, jed-
no z podstawowych kryteriów wartościowania, nawet w odniesieniu do malowideł inge-
rujących w zabytkową tkankę architektoniczną.
Do popularyzacji techniki sgraffita przyczyniło się zapewne przedsięwzięcie ozdobie-
nia malowidłami fasad kamienic Rynku Starego Miasta w Warszawie (il. 22). Projekt ten
wywołał poruszenie w środowisku twórczym i konserwatorskim^. Na posiedzeniu Wydzia-
łu Konserwatorskiego Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Przeszłości, wiosną 1928 r., rzeź-
biarz Stanisław Ostrowski wygłosił referat o zasadności pokrycia fasad kamienic
staromiejskich dekoracją malarską, który wywołał burzliwą dyskusję. Zwolennicy projek-
tu powoływali się na archiwalia oraz na rymowaną kronikę Adama Jarzębskiego z 1643 r.
Goić'777/<?ć' 77/0(9 0/77A77/7/(? Jf777*AZ77WT'.
TONZP powołało specjalną Komisję do Spraw Polichromii, mającą czuwać nad reali-
zacją całego projektu odnowienia i dekoracji kamienic, z przewodniczącym architektem
Julianem Lisieckim, w składzie: Michał Boruciński - wiceprezes TONZP, dr Władysław
Kłyszewski - dyrektor TONZP, dr Alfred Lauterbach - dyrektor Zbiorów Państwowych, art.
rzeźb. Stanisław Ostrowski, art. rzeźb. Zygmunt Otto, Rajnold Przeździecki - wiceprezes
6' Stanisław WOŹNICKI, „O kilku współczesnych malowidłach...", s. 70.
62 Ibid.
62 Władysław KŁYSZEWSKI, „Połichromia Rynku Starego Miasta", ńń7*iz77wy i 928, nr 7-9, s. 58-61.
501
/d. ótę/7777 P/77Ż7777.s/:7', Mor/a/z .A/rg/u/uw/cz, Gdańsk, z cyÆ/tv Koleją do Gdańska, 777 77/0 W/7//0
W O77/7 C/777 7777Z/77777 7777. P/7.S'777/.S'A/UgO Ao/.s/r/O/' M7777707*Zy &Ao/776/ W G7/7777.S'/:77, /fe.sW, / 93ń-/ 959.
Fo/. 777*0/771^77/7777
umieścił w kręgach portrety Władysława łV i Józefa Piłsudskiego na tie draperii i kartu-
szów"^.
Kompozycja charakteryzowała się również zastosowaniem historycznej odmiany tech-
niki i technologii, typowej dla sgraffïta doby renesansu i baroku: Pękalski nakładał cienko
zewnętrzną warstwę, przy użyciu pędzla, dzięki czemu miał większe możliwości modelo-
wania, mógł stosować cieniowanie swobodną i delikatną kreską. Woźnicki zarzucił jed-
nak artyście zbyt duże podobieństwo formalne do sztuki nowożytnej: „Jest to jednak
tendencja stylizacyjna, stawiająca omawiane sgraffito jakby na uboczu poszukiwań doby
dzisiejszej"^. Nowoczesność, współczesność dzieła stanowiła wówczas, jak widać, jed-
no z podstawowych kryteriów wartościowania, nawet w odniesieniu do malowideł inge-
rujących w zabytkową tkankę architektoniczną.
Do popularyzacji techniki sgraffita przyczyniło się zapewne przedsięwzięcie ozdobie-
nia malowidłami fasad kamienic Rynku Starego Miasta w Warszawie (il. 22). Projekt ten
wywołał poruszenie w środowisku twórczym i konserwatorskim^. Na posiedzeniu Wydzia-
łu Konserwatorskiego Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Przeszłości, wiosną 1928 r., rzeź-
biarz Stanisław Ostrowski wygłosił referat o zasadności pokrycia fasad kamienic
staromiejskich dekoracją malarską, który wywołał burzliwą dyskusję. Zwolennicy projek-
tu powoływali się na archiwalia oraz na rymowaną kronikę Adama Jarzębskiego z 1643 r.
Goić'777/<?ć' 77/0(9 0/77A77/7/(? Jf777*AZ77WT'.
TONZP powołało specjalną Komisję do Spraw Polichromii, mającą czuwać nad reali-
zacją całego projektu odnowienia i dekoracji kamienic, z przewodniczącym architektem
Julianem Lisieckim, w składzie: Michał Boruciński - wiceprezes TONZP, dr Władysław
Kłyszewski - dyrektor TONZP, dr Alfred Lauterbach - dyrektor Zbiorów Państwowych, art.
rzeźb. Stanisław Ostrowski, art. rzeźb. Zygmunt Otto, Rajnold Przeździecki - wiceprezes
6' Stanisław WOŹNICKI, „O kilku współczesnych malowidłach...", s. 70.
62 Ibid.
62 Władysław KŁYSZEWSKI, „Połichromia Rynku Starego Miasta", ńń7*iz77wy i 928, nr 7-9, s. 58-61.