DOI Heft:
Nr. 3-4
DOI Artikel:Zadrożny, Tadeusz: Okiem Freya i Grundmanna: o wystawie Kunstwerke und Kunstdenkmäler im ehemaligen Polen otwartej w październiku 1939 roku =
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.35032#0524
514
TADEUSZ ZADROŻNY
SCHLESłSCHES MUSEUM DER ßlLPENPEN KÜNSTE
ßunKmcrhc unb ßunR&cnhmälcr
tm (hemaUgcn polen
/. ZuproYza/z/e, AP//ze 77777 Óz/Mp P/^P/zycP
we HPoc/uw/f/, rup/i Ze/T/^PÉZrcP/E E (öpuEe —
Zc/n'w?/ /o/zP P/CsPé Ź///7/7/ wMze^w Opa EU,
zaspo/ /z/'eop/Yzcowu/ZE
wystawa ta liczbą eksponowanych obiektów zachwycać nie mogła - zaledwie 33, względ-
nie 35 fotografii, uzupełnionych rysunkami Günthern Grundmanna zebranych w niezna-
nej bliżej ilości, lecz skupionych w jednej gablocie, i 5 mapami ilustrującymi przestrzenne
rozmieszczenie zabytków różnych typów i stylów, opracowanymi przez Dagoberta Freya
i Hansa Tintelnota - to jednak z uwagi na porażającą wprost aktualność i propagandową
wagę tematu, wsparta odpowiednią oprawą naukową w formie wykładu, rodzaju wprowa-
dzenia, wygłoszonego przez Freya w następną niedzielę, tj. 5 listopada, przed południem,
zyskała rangę wydarzenia kulturalnego i politycznego o dużym znaczeniu i sławie prze-
kraczającej daleko granice prowincji^. Rozpropagowano ją w relacjach prasowych, korzy-
stając przy tym z okazji, by przedstawić osiągnięcia ośrodka wrocławskiego na polu badań
niemieckich tradycji na Wschodzie. Uwydatniono przede wszystkim rolę samego profe-
sora Freya, który podjął się misji, rozpoznawał cenne obiekty, dokumentował je i promo-
wał opiekę nad zabytkami sztuki niemieckiej na terenach dawnej Polski.
Z upływem czasu wspomnienie o wystawie wrocławskiej niemal zupełnie zostało wy-
mazane z publicznej pamięci. Wkrótce jej sławę przyćmiły prezentacje okazalsze, nie
i ułatwienie kontaktów. W różnych doniesieniach prasowych i zapisach archiwalnych tytuł tej wystawy upraszczano,
nadając mu postać: D077/.S0/70 P7777.S/ 7777 0/7077777/7^07? Po/077, /)e?/Z.s'c/?o /Tu //i/7?o/* *c/? Po/c/7 lub P?7/?.s'/wo/7ro
/'w 0/7077777/7^077 Po/077. Beate Störtkuhl, która pierwsza przypomniała o fakcie zorganizowania tej wystawy we Wrocła-
wiu, za nazwę właściwą uznała P>o/7Ac/zo P;?/7.y/ 7/7; 0/7077777/7^077 Po/077 - Beate STÖRTKUHL, „Historia sztuki w służbie
'niemieckich badań wschodnich' ", Pocz777p E/A/or/Z &/7/P7, 2001, s. 38. Układ sał Śląskiego Muzeum Sztuk Pięknych,
zob. Piotr ŁUKASZEWłCZ, „Śląskie Muzeum Sztuk Pięknych = Schlesisches Museum der biłdenden Künste", [w:]
AP/zeo ôz/z/ÆZ w &W77E77T Rhoc/awń/ = ^7777^/77777^0077 7777 77//077 ECos/r??/, red. Piotr ŁUKASZEWICZ, Wrocław 1998, s. 73.
* Wystawa wrocławska nie była jedyną w Niemczech prezentacją fotografii zabytków i dzieł sztuki kraju „znad Wisły"
zorganizowaną w tak krótkim czasie od zakończenia kampanii w Połsce, zob. STÖRTKUHL, op.cit., s. 39; por. Chri-
stian FUHRMEISTER, "Die Sektion Biłdende Kunst der Deutschen Akademie, 1925-1945", [w:] PzzTZ^/go^o/z/oń/o 7777
„D/1//077 Poz'c/7". r/?oo7*7o/7, A/o//?o&7?, PrrzP/zPo/z, Hrsg. Ruth HEFTR1G, Ołaf PETERS, Barbara SCHELLEWALD,
Berlin 2008, s. 327.
TADEUSZ ZADROŻNY
SCHLESłSCHES MUSEUM DER ßlLPENPEN KÜNSTE
ßunKmcrhc unb ßunR&cnhmälcr
tm (hemaUgcn polen
/. ZuproYza/z/e, AP//ze 77777 Óz/Mp P/^P/zycP
we HPoc/uw/f/, rup/i Ze/T/^PÉZrcP/E E (öpuEe —
Zc/n'w?/ /o/zP P/CsPé Ź///7/7/ wMze^w Opa EU,
zaspo/ /z/'eop/Yzcowu/ZE
wystawa ta liczbą eksponowanych obiektów zachwycać nie mogła - zaledwie 33, względ-
nie 35 fotografii, uzupełnionych rysunkami Günthern Grundmanna zebranych w niezna-
nej bliżej ilości, lecz skupionych w jednej gablocie, i 5 mapami ilustrującymi przestrzenne
rozmieszczenie zabytków różnych typów i stylów, opracowanymi przez Dagoberta Freya
i Hansa Tintelnota - to jednak z uwagi na porażającą wprost aktualność i propagandową
wagę tematu, wsparta odpowiednią oprawą naukową w formie wykładu, rodzaju wprowa-
dzenia, wygłoszonego przez Freya w następną niedzielę, tj. 5 listopada, przed południem,
zyskała rangę wydarzenia kulturalnego i politycznego o dużym znaczeniu i sławie prze-
kraczającej daleko granice prowincji^. Rozpropagowano ją w relacjach prasowych, korzy-
stając przy tym z okazji, by przedstawić osiągnięcia ośrodka wrocławskiego na polu badań
niemieckich tradycji na Wschodzie. Uwydatniono przede wszystkim rolę samego profe-
sora Freya, który podjął się misji, rozpoznawał cenne obiekty, dokumentował je i promo-
wał opiekę nad zabytkami sztuki niemieckiej na terenach dawnej Polski.
Z upływem czasu wspomnienie o wystawie wrocławskiej niemal zupełnie zostało wy-
mazane z publicznej pamięci. Wkrótce jej sławę przyćmiły prezentacje okazalsze, nie
i ułatwienie kontaktów. W różnych doniesieniach prasowych i zapisach archiwalnych tytuł tej wystawy upraszczano,
nadając mu postać: D077/.S0/70 P7777.S/ 7777 0/7077777/7^07? Po/077, /)e?/Z.s'c/?o /Tu //i/7?o/* *c/? Po/c/7 lub P?7/?.s'/wo/7ro
/'w 0/7077777/7^077 Po/077. Beate Störtkuhl, która pierwsza przypomniała o fakcie zorganizowania tej wystawy we Wrocła-
wiu, za nazwę właściwą uznała P>o/7Ac/zo P;?/7.y/ 7/7; 0/7077777/7^077 Po/077 - Beate STÖRTKUHL, „Historia sztuki w służbie
'niemieckich badań wschodnich' ", Pocz777p E/A/or/Z &/7/P7, 2001, s. 38. Układ sał Śląskiego Muzeum Sztuk Pięknych,
zob. Piotr ŁUKASZEWłCZ, „Śląskie Muzeum Sztuk Pięknych = Schlesisches Museum der biłdenden Künste", [w:]
AP/zeo ôz/z/ÆZ w &W77E77T Rhoc/awń/ = ^7777^/77777^0077 7777 77//077 ECos/r??/, red. Piotr ŁUKASZEWICZ, Wrocław 1998, s. 73.
* Wystawa wrocławska nie była jedyną w Niemczech prezentacją fotografii zabytków i dzieł sztuki kraju „znad Wisły"
zorganizowaną w tak krótkim czasie od zakończenia kampanii w Połsce, zob. STÖRTKUHL, op.cit., s. 39; por. Chri-
stian FUHRMEISTER, "Die Sektion Biłdende Kunst der Deutschen Akademie, 1925-1945", [w:] PzzTZ^/go^o/z/oń/o 7777
„D/1//077 Poz'c/7". r/?oo7*7o/7, A/o//?o&7?, PrrzP/zPo/z, Hrsg. Ruth HEFTR1G, Ołaf PETERS, Barbara SCHELLEWALD,
Berlin 2008, s. 327.