DOI issue:
Nr. 3-4
DOI article:Zadrożny, Tadeusz: Okiem Freya i Grundmanna: o wystawie Kunstwerke und Kunstdenkmäler im ehemaligen Polen otwartej w październiku 1939 roku =
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.35032#0546
536
TADEUSZ ZADROŻNY
77. &77?&w;'6rz, (7. PGvz/or 7? aa?aWykpa?eP, rp.s\ G. Ga??7?a7?7?a//?/?,
;*ep7i za D. Fray, Kunstdenkmäler im besetzten Polen..., 7939.
Kajetana Mühlmanna, Pełnomocnika Specjalnego do spraw Spisu i Zabezpieczenia Dzieł
Sztuki i Zabytków Kultury, obejmując przede wszystkim te, które należały do kolekcji
prywatnych i zbiorów kościelnych, i nie podlegały wcześniejszemu rozporządzeniu o nie-
ruchomościach i dobrach ruchomych „byłego Państwa Polskiego"^. Wydanie tego aktu
prawnego, a co więcej, przekazanie pełni władzy nad zabytkami i dziełami sztuki w Gene-
ralnym Gubernatorstwie oburzyło Freya^. Nie miał tu nic więcej do roboty, złożył rezy-
gnację i wrócił do Wrocławia, do profesorskich obowiązków^. W jego miejsce
^ Z/Aer <7ie Ra,s'cA/agaaAa?a voa Paa.s'7gagan,s'?ai/?<4aa /a? Ga/; ara/goavaraaa? aa/ w/?? 76. 7)azaa?Aar 7939,
[w:] Verordnungsblatt des Generalgouvemeurs tur die besetzten polnischen Gebiete, 1939, 12, s. 209-210; zob. też:
DGKGATPVPy, wybór, oprać. Władysław BARTOSZEWSKI, [w:] RHZÆ4 o RoAra M/my, t. 2, s. 416-417; publikując
tekst rozporządzenia o konfiskacie dzieł sztuki na terytorium Generalnego Gubernatorstwa, Frank udaremnił zakusy
Himmlera, który zmierzał do przejęcia kontroli nad nimi za pomocą Generalnego Powiernika do spraw Zabezpieczenia
Niemieckich Dóbr Kulturalnych na Wschodnich Ziemiach Przyłączonych (Generaltreuhänder für Sicherstellung
deutschen Kulturgutes in den eingegliederten Ostgebieten) i podległego sobie aparatu policyjnego; Frank przypomniał
w ten sposób o prerogatywach sprawowanego urzędu i pośrednio potwierdził zakres uprawnień, jakie Hermann Goring
wcześniej dał Kajetanowi Mühlmannowi - zob. Stanisław PIOTROWSKI, DzZeaaZA77aaM FraaPa, wyd. 2, Warszawa
1957, s. 128; Tadeusz ZADROŻNY, R^^^^zeaZa [do katalogu], [w:] ÓFaZy wo/Eaaa. Ma/ars/wo oAca. GA/*azy o/a/'-
ae, pa.s'?a/a, aAwa?v4a a/racoae w /a/a a A 7939-7945 w gramcacA PoAPZ po 7943 Aaz Z/aa? ZacAoRa/cA / Pó/aocaycA,
oprać. Maria ROMANOWSKA-ZADROŻNA, Tadeusz ZADROŻNY, t. ł, Poznań 2000, s. 27.
^ „Meiner Erinnerung nach etwa Mitte Dezember 1939 erschien ein Erlass des Generalgouvemeurs, in dem die Re-
schlagnehme des gesamten Kunstbesitzes in Polen ausgesprochen wurde. Ich war bestürzt. Gegen die bereits veröffen-
tlichte Verordnung konnte ich nichts unternehmen, einzig eine Milderung durch Vollzugsanweisungen konnte vielleicht
erreicht werden" - FREY, Rane A / à'Aar a? aa? a Ta'AgPaà /a Po/aa ..., k.19.
^ „Die erwähnte Verordnung über die Beschlagnahme der Kunstwerke war für meinen Entschluss entscheidend, den
Versuch der Organisation eines Denkmalschutzes im Kriege endgültig aufzugeben und mich vollkommen von dem
vorgehen des Generalbeauftragten für die Kunstwerke Dr. K Mühlmann und des Generalgouvernements zu distanzie-
ren, da meine grundsätzlichen Anschauungen von denen von denen dieser Stelle gänzlich abwichen. Ich hatte überdies
TADEUSZ ZADROŻNY
77. &77?&w;'6rz, (7. PGvz/or 7? aa?aWykpa?eP, rp.s\ G. Ga??7?a7?7?a//?/?,
;*ep7i za D. Fray, Kunstdenkmäler im besetzten Polen..., 7939.
Kajetana Mühlmanna, Pełnomocnika Specjalnego do spraw Spisu i Zabezpieczenia Dzieł
Sztuki i Zabytków Kultury, obejmując przede wszystkim te, które należały do kolekcji
prywatnych i zbiorów kościelnych, i nie podlegały wcześniejszemu rozporządzeniu o nie-
ruchomościach i dobrach ruchomych „byłego Państwa Polskiego"^. Wydanie tego aktu
prawnego, a co więcej, przekazanie pełni władzy nad zabytkami i dziełami sztuki w Gene-
ralnym Gubernatorstwie oburzyło Freya^. Nie miał tu nic więcej do roboty, złożył rezy-
gnację i wrócił do Wrocławia, do profesorskich obowiązków^. W jego miejsce
^ Z/Aer <7ie Ra,s'cA/agaaAa?a voa Paa.s'7gagan,s'?ai/?<4aa /a? Ga/; ara/goavaraaa? aa/ w/?? 76. 7)azaa?Aar 7939,
[w:] Verordnungsblatt des Generalgouvemeurs tur die besetzten polnischen Gebiete, 1939, 12, s. 209-210; zob. też:
DGKGATPVPy, wybór, oprać. Władysław BARTOSZEWSKI, [w:] RHZÆ4 o RoAra M/my, t. 2, s. 416-417; publikując
tekst rozporządzenia o konfiskacie dzieł sztuki na terytorium Generalnego Gubernatorstwa, Frank udaremnił zakusy
Himmlera, który zmierzał do przejęcia kontroli nad nimi za pomocą Generalnego Powiernika do spraw Zabezpieczenia
Niemieckich Dóbr Kulturalnych na Wschodnich Ziemiach Przyłączonych (Generaltreuhänder für Sicherstellung
deutschen Kulturgutes in den eingegliederten Ostgebieten) i podległego sobie aparatu policyjnego; Frank przypomniał
w ten sposób o prerogatywach sprawowanego urzędu i pośrednio potwierdził zakres uprawnień, jakie Hermann Goring
wcześniej dał Kajetanowi Mühlmannowi - zob. Stanisław PIOTROWSKI, DzZeaaZA77aaM FraaPa, wyd. 2, Warszawa
1957, s. 128; Tadeusz ZADROŻNY, R^^^^zeaZa [do katalogu], [w:] ÓFaZy wo/Eaaa. Ma/ars/wo oAca. GA/*azy o/a/'-
ae, pa.s'?a/a, aAwa?v4a a/racoae w /a/a a A 7939-7945 w gramcacA PoAPZ po 7943 Aaz Z/aa? ZacAoRa/cA / Pó/aocaycA,
oprać. Maria ROMANOWSKA-ZADROŻNA, Tadeusz ZADROŻNY, t. ł, Poznań 2000, s. 27.
^ „Meiner Erinnerung nach etwa Mitte Dezember 1939 erschien ein Erlass des Generalgouvemeurs, in dem die Re-
schlagnehme des gesamten Kunstbesitzes in Polen ausgesprochen wurde. Ich war bestürzt. Gegen die bereits veröffen-
tlichte Verordnung konnte ich nichts unternehmen, einzig eine Milderung durch Vollzugsanweisungen konnte vielleicht
erreicht werden" - FREY, Rane A / à'Aar a? aa? a Ta'AgPaà /a Po/aa ..., k.19.
^ „Die erwähnte Verordnung über die Beschlagnahme der Kunstwerke war für meinen Entschluss entscheidend, den
Versuch der Organisation eines Denkmalschutzes im Kriege endgültig aufzugeben und mich vollkommen von dem
vorgehen des Generalbeauftragten für die Kunstwerke Dr. K Mühlmann und des Generalgouvernements zu distanzie-
ren, da meine grundsätzlichen Anschauungen von denen von denen dieser Stelle gänzlich abwichen. Ich hatte überdies