Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (71.2009)

HERMANN HAN, HOLENDER Z GDAŃSKA

203

7. ILpG <7ońyczący cArz/M
/TerTTmnna 77ana.
HrcA/w^w DaA.s/wowg w GrAz/EM,
A^/ęga cArz/ów Ao.śc/o/a VA7D
75^0-75^9 6534/37^, 70.
Eo/. HP GJaA^A

- ^ —7 /
^ y ^ ^ ł* ***-**-"<


jednak fakt, iż w księgach kościoła Mariackiego brak pomiędzy latami 1580 i 1598 wpi-
sów odnoszących się do chrztów potomstwa tak nazywających się rodziców^ - występuje
tu zatem luka jednego pełnego pokolenia, a zarówno Hermann, jak i Elizabeth były imio-
nami na tyle popularnymi, ze mogły się powtórzyć w różnych generacjach tej samej rodzi-
ny. Dotyczy to zwłaszcza przenoszenia imienia z ojca na syna, co widać po notatce z 1598
r. Przyjmowano już zresztą powszechnie w literaturze na podstawie przytoczonych tu wpi-
sów z końca XVI stulecia, że pierwsza żona malarza nazywała się Elizabeth, zanim poślu-
bił on Barbarę Sparsgutt w 1604 r., co także pośrednio potwierdza jego testament,
sporządzony 18 grudnia 1627 r.^ Pozostaje wreszcie pytanie, czy wszystkie trzy omawia-
ne tu notatki chrzcielne nie odnoszą się do dzieci ojca artysty, jednak syn Gerhard - znany
z zapisu dokonanego w 1599 r. - występuje we wzmiankowanym testamencie'h
Do tej pory przyjmowano, że Hermann Han urodził się w latach 1570-1574'^. Umierał
jednak na przełomie 1627 i 1628 rUjako człowiek niespełna pięćdziesięcioletni, za to

^ Janusz PAŁUBICKI, Acwożyń?/ ^o/urze, Tysowmcy, ryAwMAy 7 yzł/arzg w g&A-sAAA TMaArAAcA arcA/wu/nycA.
Rj^Ay z na/zrowa&enza zTz/orznacy/ą^ <7o(yczqce wyAraąycA zawAóir arcA/wa/ąycA oraz muzea/nycA w Gr/aAsiM wraz
z 07MÓwzem'a7?ą, Gdańsk 2009 [w druku] - maszynopis udostępniony dzięki uprzejmości autora.
Np. BASNER, op. cit., s. 10; „Han (Hahn, Haan) Herman" [w:] 7YAA/ 3/owm'A A/ogra/Azny, t. IX, Wrocław-Warsza-
wa-Kraków 1960-1961, s. 265-266, tu s. 266 [Red.]; PASIERB, Ma/arz..., s. 15.
Wpis dotyczący drugiego małżeństwa mistrza - Archiwum Państwowe w Gdańsku, 354/328 [(Ań Marzen] Der azMer tez/
4ęA trawregAtery azzgę/a^g^ anno .73.9.0.], f. 117v - brzmi: [Anno 1604, November, Dominica XXII Irin:] 3 [Dies
Martii] 76. DerDrAarvnz7XMn^trez'cAe77erznan77aan, 7naA/ervn<7Xonter/ez'er znzt&r/MgenAaznenJzzng/rawAarAara,
<7e^ ^e/zgen Zazara-y wacAge/a//' tocAter Drey nzaA/ zar 7]/arr a^eAoZan, aAer aZcAz ge/rawt. Występuje tu
ciekawy zapis o nie dopełnieniu małżeństwa, ale Barbara odnotowana została 28 grudnia ł608 r. jako żona twórcy,
pełniąc rolę matki chrzestnej Martina Lange w kościele Mariackim (Archiwum Państwowe w Gdańsku, 354/312, s. 110
- wg PAŁUBICKIEGO, op. cit.). Pan J. Pałubicki poinformował mnie, że w przypadku wpisów o braku zawarcia
małżeństwa oznaczało to często, iż formalności dopełniono w innym kościele, lub nawet na terenie prywatnej posiadło-
ści. Nieznana z imienia, nieżyjąca już żona oraz - co wymowne - spłodzona z niej córka Barbara wymieniane są
w testamencie Hermanna Hana (SCHULTZ, op. cit., s. 35-37), jednak występujący w tymże dokumencie syn Gerhard
miał inną matkę, jako iż testator wykluczył go-w przeciwieństwie do innych swych dzieci - od dziedziczenia posiadło-
ści Strieb (Strzyża Górna), motywując to wcześniejszym otrzymaniem majątku po niej.
" SCHULTZ, op. cit., s. 35-37. Gerhard Han ubiegał się w gdańskim cechu malarzy od 1622 r. o pozycję mistrza,
którym został w 1624 r., co czasowo pasowałoby do chrzczonej w 1599 r. osoby - Archiwum Państwowe w Gdańsku,
300, C/613 [Christian Friedrich von FALCKENBERCK, Da,s- (Ao/A TAZAerZłacA DarZaaea DA JgaZgaa Za ZZeaAZcAgr
AZcAzZger OnZaMagDeAga, No&aiDMayt-ZZeAgn&a GewercłDgrMaAAr aa<7 Coa/er/ajAń Aa^DZnrgrAZAetwor&a...,
1724], f. Fr i 187v (s. 15 i 403 nowej paginacji); PAŁUBICKI, op. cit. Oprócz powodu wymienionego w przyp. 10, za
ewentualnością, iż był on synem z pierwszej żony artysty o imieniu Elsę, może przemawiać fakt, iż dał on swej wymie-
nionej również (SCHULTZ, op. cit., s. 36) w testamencie malarza córce na imię Elizabeth; mogło ono jednak być
dziedziczone również po babce.
Datę ok. 1570 proponował CUNY, „Hahn...", s. 477, a ostatnio powrócił do niej TYLICKI, Ry^aagł..., s. 150 oraz
TYLICKI, „Herman Han...", s. 61; rok 1574 wyniknął z ustaleń Pasierba (zob. przyp. 4). Odnaleziona data urodzin
malarza jest zatem późna, ale dopuszczano ją już uprzednio jako skrajnie możliwą (PASIERB, „Problemy...", s. 152).
PASIERB, „Problemy...", s. 151 i przyp. 4; PASIERB, Ma/arz..., s. 40.