Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (71.2009)

234

KATARZYNA MlKOCKA-RACHUBOWA

i Waszyngtonie^. W 1999 r. w Rzymie zaprezento-
wano z tej kolekcji cztery terakoty Algardiego oraz
osiem związanych z Beminim i jego szkołą (te ostat-
nie pokazano potem także w Padwie)^. Rzeźby
z kolekcji Farsetti były eksponowane także w Hou-
ston (Teksas) i w Londynie na wystawie włoskich
rzeźb w terakocie (2001-2002)^, w Bonn na wysta-
wie poświęconej weneckiemu kolekcjonerstwu
(2002-2003; pokazano tam 6 rzeźb) oraz w Palazzo
Ducale w Massa, mieście, z którego pochodzili
przodkowie Farsettiego, na wystawie poświęconej
kolekcji Farsetti w zbiorach Ermitażu (od kwietnia
do sierpnia 2005 r.). Studia nad rzeźbami pozostają-
cymi w przechowywanej obecnie w Ermitażu kolek-
cji Farsetti zostały zaledwie zainicjowane - niemal
połowa z tych dzieł nie była do tej pory opracowy-
wana ani publikowana. Skatalogowanie całości tego
zbioru przez Sergeja Androsowa, wybitnego bada-
cza włoskiej rzeźby i kuratora zbiorów sztuki euro-
pejskiej w Ennitażu, umożliwia przystąpienie do
bardziej pogłębionych studiów nad tą kolekcją.
Książka, wydana w języku rosyjskim, składa się
z czterech rozdziałów omawiających historię kolek-
cji i ze stanowiącego zasadniczą część pracy katalo-
gu rzeźb; całości dopełnia wykaz skrótów bibliogra-
ficznych oraz streszczenie w języku włoskim.
W poprzedzających katalog rozdziałach autor omó-
wił kolejno: powstawanie kolekcji i jej dzieje we
Włoszech - w Rzymie i Wenecji (poczynania opata
Filippa Farsettiego i jego sukcesorów, pierwsze opi-
sy zbioru oraz rolę muzeum Farsettich w kształto-
waniu artystycznej osobowości Antonia Canovy);
historię nabycia zbioru dla akademii sztuk pięknych
w Petersburgu; dzieje kolekcji Farsetti w Rosji,
gdzie była przechowywana w petersburskiej akade-
mii, a następnie została przekazana do Ermitażu
(wczesne opisy i inwentarze zbioru, jego opracowy-
wanie w wieku XX, wystawy dzieł z kolekcji Farset-
ti w Petersburgu i poza granicami Rosji). Ostatni
rozdział pracy autor poświęcił omówieniu studiów
przygotowawczych, dokumentujących ważny etap
pracy rzeźbiarza, oraz problemowi atrybucji terako-
towych modeli z kolekcji Farsetti.
^ FFo/7? t/ze Fcu/ptorś* T/u/zd; /tu//u/7 /zuz^o^ue terrucottu.y
/ro/77 t/ze ótute T/ezuzzztuge Y/zeseM/zz, organized by łan War-
dropper, essays by Sergej ANDROSOV et al., [katalog
wystawy] The Art Institute of Chicago 28 11-3 V 1998,
Philadelphia Museum of Art 16 V-2 VIII 1998, Chicago
1998. W tytule katalogu towarzyszącego wystawie w Chi-
cago i Filadelfii figuruje nazwa „Front the Sculptor's
Hand", która została ostatecznie dla ekspozycji w Chica-
go zmieniona na „Bemini's Romę", a w Filadelfii powró-
cono do pierwotnej nazwy. Dla wystawy w Waszyngtonie
(od października 1998 do stycznia 1999) przygotowano
katalog pod zmienionym tytułem „Bernini's Romę".

Stanowiący zasadniczą partię pracy katalog,
liczący 135 pozycji, obejmuje wszystkie dzieła
z kolekcji Farsetti znajdujące się obecnie w peters-
burskim Ermitażu, których proweniencja została ar-
chiwalnie poświadczona, wśród nich liczne obiekty
dotychczas niepublikowane i nieznane badaczom.
Zaprezentowane tu rzeźby to obok prac o wysokich
walorach artystycznych także kopie dzieł antycz-
nych i obiekty prezentujące zupełnie przeciętny,
a nawet miemy poziom. Katalog składa się z trzech
części. Pierwsza, najobszerniejsza, obejmuje rzeźby
wykonane w terakocie i gipsie (119 pozycji), a dwie
pozostałe - prace w marmurze (4 rzeźby) i brązie
(12). Obiekty przedstawione zostały w układzie
chronologicznym, choć wydaje się, że zastosowanie
kryterium alfabetycznego układu nazwisk artystów
byłoby dla czytelnika wygodniejsze, tym bardziej,
że praca nie ma indeksu. W części pierwszej omó-
wiono najpierw dzieła o określonym autorstwie (za-
równo pochodzące z pracowni znanych rzeźbiarzy
XVI, XVII i XVIII w., jak będące kopiami wykona-
nych przez nich statui i grup), a następnie rzeźby
o nieokreślonym datowaniu i nieustalonej atrybucji,
które podzielono na cztery grupy: kopie z antyku,
wyobrażenia amorów, puttów i dzieci, przedstawie-
nia o tematyce religijnej oraz pozostałe prace, o róż-
norodnym charakterze. Każda pozycja zawiera
prócz podstawowych danych katalogowych (ta-
kich, jak nazwisko autora, tytuł dzieła, materiał,
wymiary, numer inwentarza, stan zachowania) tak-
że omówienie obiektu, w większości przypadków
dosyć obszerne, w którym autor przeprowadza wni-
kliwą analizę przedstawienia, określając jego pro-
totyp, prezentując stan badań oraz podając
ustalenia i sugestie dotyczące atrybucji i datowa-
nia. W każdym przypadku została podana biblio-
grafia danego obiektu i jego udział w wystawach,
a także, co ma szczególne znaczenie, fotografia
omawianego dzieła i niejednokrotnie również rzeź-
by stanowiącej jego wzór.
Książkę rozpoczyna przedstawienie drogi ży-
ciowej twórcy kolekcji, opata Filippa Farsettiego, co
zdaniem autora pozwala na poznanie motywów,
^ 4/guz"dz'.' /'u/Auyucc/u de/ ńurocco, a cura di Jennifer
MONTAGU, [katalog wystawy] Roma, Palazzo delle
Esposizioni 21 gennaio-30 aprile 1999, Roma 1999; Gzuzz
Lorezzzo tte/uzz/zz.' n?giVu de/ ńurocco, a cura di Maria Gra-
zia BERNARDINI, Maurizio FAGIOLO delFARCO,
[katalog wystawy] Roma, Palazzo Venezia 21 maggio-16
settembre 1999, Milano 1999.
^ Fuz4/z uzzd Fzre. 7tu/z'uzz tezTucottu yczz/pture /znzzz Dozzu-
te//o to Cuzzoru, edited by Bruce BOUCHER, [katalog
wystawy] Museum of Fine Arts, Houston (Texas) 18 XI
2001-3 II2002, Victoria and Albert Museum, London, 14
111-7 VII 2002, New Haven, Yale University Press, 2001.