Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (71.2009)

414

MARON FABIAŃSKJ

pieczołowicie przytoczone w „Aneksach", Mossa-
kowski uzupełnia rozważaniami na temat recepcji
kaplicy w sztuce polskiej. Warto je uzupełnić o dwa
bardzo wczesne przykłady. Najdawniejszym, już
z roku 1532, czyli jeszcze sprzed ukończenia
wszystkich prac, stał się tron (.sa/we/Zzam) Zygmunta
Starego, znany dziś tylko ze wzmianki w rachunkach
podrządcy zamku na Wawelu. Dowiadujemy się
z niej, że wykonał go stolarz i snycerz Sebastian
Tauerbach „w formie kaplicy króla'"*. Nie mamy da-
nych, aby ów mebel zrekonstruować, jednak przy-
bliżone wyobrażenie o jego prawdopodobnym
wyglądzie dają na przykład: kopułowy tron Marii,
namalowany w roku 1481 przez Ercolego de' Roberti
do retabulum w kościele S. Maria in Porto w Rawen-
nie (il. 1), miniatura, przedstawiająca tron Salomo-
na, urządzony przez kupców włoskich w Brugii na
wjazd przyszłego cesarza Karola V w roku 1515* oraz
wizerunek tronującego monarchy na 11! wielkiej pie-
częci Henryka VIII z roku 1542C Cytowana adnota-
cja, zupełnie wyjątkowa w zapiskach finansowych,
pozwala ocenić, w jak wielki zachwyt kształt ten
wprawił podrządcę Mełchiora Czyżowskiego, który
księgował wydatki. Pięć lat później jej piękno i zna-
czenie docenił anonimowy autor panoramy Krako-
wa, w której sylwetę Wawelu po pożarze z roku
1536 zdominowała charakterystyczna kopuła Ber-
recciego^, potraktowana przez rysownika jako
nowatorski akcent urbanistyczny o rozmiarach
znacznie przekraczających rzeczywiste.
Kap/zca ZygazaatowsPa to wszechstronna mono-
grafia bardzo ważnego dzieła. Zawiera liczne usta-
lenia, które do historii sztuki europejskiej wejdą na
trwałe oraz dobrze umotywowane hipotezy. Nawet
jeśli nie wszystkie znajdą potwierdzenie, to rola pu-
blikacji polega także na stawianiu pytań i wprowa-
dzaniu nowych zagadnień do dyskusji naukowej, na
wyznaczeniu jej wysokiego standardu, czyli na in-
spiracji do prowadzenia badań rzetelnie, na podsta-
wie konkretnych danych, powiązanych logicznym
rozumowaniem, a nie zestawianych dowolnie.

** Aac/zzza/7 ńa<7owy zaazła /a"ó/ew.s7a'ego 7532, Kraków
2003, opr. M. FERENC (Źródła do dziejów Wawelu 17),
s. 50, 15 VI: 5*eńa^tz'aao azea.s7/zcz pro .szzń.s'e//z'o /a /oz*/aa
^ace//z regzae azaze^tatA aaa et ^eJz/z y/az/er az/oraat/s*
,/7. 9.
^ Miniatura w: Ca tzyaazp/zaate et ^o/eae//e Patre &
A7oaVear C/zar/es' ea 7?rage.s 7575, Ósterreichische Na-
tionalbibliothek, Cod. Vind. 2591, reprodukowana w:
Kar/ E 7J00-753<3 aaz/ ^ezae Ze/t, hrg. U. SOŁY, Koln
2000, s. 500.


7. Frco/e z/e' Pońertz, Maria tronująca
z Dzieciątkiem, yragzaeat ońraza
o/tarzowego z .3. Mar/a /a Porto
wPaweaaze, 7457. ATec/zo/aa,
Pzaacoteea 7/ /Vera.
IFgP. Mo/a/o/z, Kopera completa
di Cosme Tura, Mz/azzo 7974

^ Simon THURLEY, 77ze 7?qya/ Pa/acej o/" 7az/or
Pag/aaz/.' Trc/zzteetzzre aaz/ Cozzrt Cz/e, 7440-7547, New
Haven-London 1993, s. 239, il. 321b.
^ Szerzej na ten temat Marcin FABIAŃSKI, „Przesławne
miasto i drugi Rzym. Kraków i jego sztuka w oczach
współczesnych w czasach największej świetności", [w:]
Cr/w ce/eńerrzzaa. Kszyga pazazatCowa aa 730-/ecz'e /oCa-
c/z ATaCowa, red. Andrzej GRZYBKOWSKI, Zdzisław
ŻYGULSK1 jun., Teresa GRZYBKOWSKA, Kraków
2008, s. 85-170, tu 116.