Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (71.2009)

426

EWA LETKIEW1CZ

pasa, para bransolet. Dominacji artystycznej złotni-
ków francuskich i dominacji politycznej Napoleona,
przeciwstawiały się państwa ościenne. W Anglii,
pod rządami Jerzego III i jego syna Jerzego IV, po-
wstawała biżuteria portretowa z wizerunkami lide-
rów opozycji antynapoleońskiej. Damy pruskiej ary-
stokracji zamieniały swą diamentową biżuterię na
żelazną, wspomagając w ten sposób skarb pruski w
walce z Napoleonem.
Po roku 1815, kiedy usunięto Napoleona z życia
politycznego Francji i Europy, dwory dawnych mo-
narchii znów zaczęły wykorzystywać klejnoty do
odbudowywania swej siły i autorytetu. Nikt jednak
nie mógł zaangażowaniem dorównać królowi Anglii
Jerzemu IV. Splendor swojego dworu budował przy
pomocy bajecznie kosztownej biżuterii, ubierając
się w kostiumy obsypane klejnotami. Tłumacząc się
w memorandum z wielkich wydatków jakie poczy-
nił, wypowiedział znamienne zdanie: „Monarchia
w życiu kraju jest czymś nieocenionym, po to aby ją
docenić niezbędne jest otoczenie splendorem wład-
cy i jego rodziny."
Rozdział zamyka prezentacja ponad pięćdziesię-
ciu klejnotów, wśród których dużą część tworzą
klejnoty związane z rodziną cesarza Napoleona.

Ostatni z rozdziałów, „The European monarchies
in splendour" (s. 257-289), został napisany przez
Christophe Vachaudeza. Mówi on o hołdowaniu
przez dwory dawnym, wypróbowanym sposobom
podtrzymywania prestiżu dzięki wspaniałości no-
szonych klejnotów, choć nieuchronnie, świetność
dworów Europy poddawana krytycznym naciskom
opinii społecznej, zmieniającym się szybko sytu-
acjom politycznym, musiała zmieniać swoje oblicze.
Łabędzim śpiewem dla monarchii Europy okazała się
I wojna światowa, podczas której monarsze rodziny
zmuszone były sprzedać dużą część swoich klejno-
tów. W części prezentujące klejnoty XIX w. i począt-
ku wieku XX, znalazły się kosztowności domów:
bawarskiego, austriackiego, saksońskiego, książąt
włoskich, Grecji, Serbii, Belgii, Luxemburga.
Na koniec warto jeszcze wspomnieć, że omawia-
na książkajest kolejną znakomitą edycją wydawnic-
twa Vendome Press, od blisko trzydziestu lat
cieszącego się w świecie zasłużoną sławą, między
innymi z nienagannej formy zamieszczanych foto-
grafii i typografii tekstu w książkach poświęconych
malarstwu, architekturze, architekturze wnętrz, fo-
tografii, biżuterii. I tym razem zarówno badacze jak
i bibliofile nie zostali zawiedzeni.