DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.16956#0134
THIETMARSIA^
HETM A R SIA, RegioHolfatix vicina adpellationem habet a lihguavernaculamu-
aiatam, Quia,ad differentiam Holfatix.qux hemorofa,& faltibus oecupata, cum paluftris
gpj iit,a Marfis,id eft,paludibus,vtiginofislocis,Thietmarfia nuncupatur; Qui enim deprt fla,
& paluftrialoca tenent.hi abincolisMarfi vdcantur,quafiinter paludeslimofafq; voragi-
t%^^^ nesdemerfihabitates.IndeStormarfi,Crempermarfi,Vilftermarfi,HaflTeldorperiuarfi.iicc.
Eftautem Diethmarfia, naturx, &artisbeneficio, valide munita. Nam qux Albim rftare
^AiW abfotbet,lat^extenfa,aggeribuscontrainfolcntesmarisprocellasfirmatur,quod,oumex-
^li^£^aAt> ag»eres niagnisfluftibus lambit. Dum autctn dccrefcit,ad medij miliaris ip*cium
^^o-«^^<^>^!£/> recedit.nullis vtnauibus,inThietmarfiam.hacpateat acceflus.Eadcm,adoccafum ferecft
ratio vbi Eidoraflumuseam diftirfguitj qui marisctiamsftum,Tilenburgum vfquc, fentit. Inde vcr6, ad Aiuer-
ftorffium,maria,lacus,ft3gna,paludes, acceflum omnem impediunt. Meridiem vcrfus, ex Hoifatiaaditusin eam
patct, fed tam anguftis vijs, slris vtrinq, foueis, denfifquc fyluis obfeptus, vt minus graros libi hofpi tes, Thietmarfi
facilearcere poffint. QuodGerardus,HolfatixDux.magno& fuo, & fuorumincommodo fenht,quem in his via-
rum anguftijs trucidarunt,anno falutis i404-.Quandoaliasetiam,permulti Holfati,cum raagna nobilitatisparte,'
hisipfisanguftijs,partim c&fipartim proprijscoculcati equis,partim aquis fuftocati, perierunt. Ad folis cxortum,
Vvilftermarfia verfus, acceffuseriam inThictmarfiam.fed xquedifficilis patet. Regio ipfa lacubus paffim diftinda
eft, vtabequitatunonnimium moleftariqucat. Populofaeft,&diues,qilx,ncceffitate poftulante fubiro, piunmos
armatosfuppedirare potcff.Gcnsprocera^feroXjrobufta.agilis^haftas vibrare,ijfquefoucas.quanrumuislaras, traij-
cereacfuperarepoteft. Patriam libertatem, fummaconcordia,&incredibilianimorum confenfu mulrosannos
hattenus tutata eft. Quod (i cxtcrnum aliquem hoftcm habcant,fimultatibus omnibus domefticis &priuatis depo-
fitis,obfirmatisanimiscoalefcunt, auitam vt libertate conferuent. Immites,truces funt,&duri. Abhoftibuscapti,
ttetam non feruant fidem,quam pro redemptione prxftiterunt. nec eam etiam ipfis,pro more & confuetudine pa-
fcrix,quantumuis opulenti fucrunt, fcruare licet. Qiios vero ipfi in bello,ex hoftibus capiunt,omnes,fine vlla com-
miftione, crudeliffim£ occidunt. Cxfis in confli&u hoftibusfepulturxius denegant,nccabalijseos human pcr-
mitrunt. Fcemihx in hoftes immaniffime fxuiunt,vt feritate tigrides,rapacefq; lupas fuperent.Gentem leliberaro,
& nuilius vnquam feruituti fubieftam, foliimBremenfem Epifcopum tenuicenfuiecaputagnofcere, quondam
ia&itabaht. Cuiustamen imperata nunquambenefecerunt. Sed/vtin quam varias diftra&i fuerint partes intelli-
gamus.conftat fanequod.
Abomni memoria primi cxterorumSaxones Dithmarfix imperarint, fub quorumdominio, adtempora
Henrki I. permanfit. Tum anno nongentefimo.vicefimo primo.pro innataperuicacia,peculiarem conftituit do-
minum,Henricumcaluum,aliaspinguem,cbgnominatum. IsinR.ofenfeldedomirilium fouit, vbinuncHersfel-
denfe monafterium. Etfilium habuitfuccefibrem Henricum bonum. Qui Sifridum, & Tiadericum procreauit,
vtri nque Marggrauium. Sifridus Stadiuin alium in iocum tranftulit.firmamque arcem,contra Panorum, & Nort-
mannorum incurfiones adiunxit.
Anno Nongentefimo o&uagefimo o&auo, Dani, Albim afcenderes, & Stadium, cum noua arce occupanres,
Sifridum, &Tiadericumfrarres,multofquenobiles,fperriagnxextorqucndxpecunix,captiuosabduxcrunt. Scd
Sifridus, fideli pifcatoris induftria,exnaiii Danicaclam ereptus,in Thietmarfiam reducitur. Dani, vbi hunceua-
filfeintelligunt, ira perciti, captiuis fereomnibusmahus alijsnares&aurcsamputarunt, Sifridusa BennoneSa-
xonu duce, milite, & viribus au&us, prxpropef e in Daniam euolans, magnas ciades fubito infert, multoiq, capir,
quos arborum ramis ftatim affigit. Vnde inditum loco nomen ^Burgtbour.
Sifridi lucceflbres aliquanto Thietmarfix prxfuerunt, Vt Sifridus II.Huderus, qui & Vdo, alter itcm Vdo; Lu-
dolphus, Dedo.Etelerus Albus, QiiospofterioresduosThietmarfi,gens agreftis acfera, trucidarunt, vterque, Ids
(cui Hehricus 111. Imperator, patruus) fucceffiue maritus. Cuius vnicus filius Egbertus, abs Vdone Maggrauio in
Soltvvedcfpatentibus in campis cxditur. Quadecaufa,Ida viduaRomamadpontificem Leonem ix. auunculum
feconferens,grauesquerclas,defilijcxdeeffudit. Sedpontifex,vif bonusj vcrbodiuinocam religioseconfblatur,
docens vfque adeo non vindicandam Chriftiano iniuriam.vt & inimicis Cxemplo Chrifti fit benefaciendu Quam
ipfa informationemreligioseobferuans, non modo omnem Vdoni Marggrauioremifirofrenfam, veriim & om-
niumbdnorum, ditionumq; fuarum vnicu hxredcm inftituit. Ita Vdofimul & ComitatusSradcnfis,&Thictmar-
fixdomihus cfficitur, anno falutis m.lxvii. Is trcshabuitfiltos,cxquibusRudo!phus, MarggrauiusinSoltvvedel,
ThietmarforumComesefficitur.Quemipfitrucidant. Hicduosreliquitfiiios, Rudolphum &Hartvvicmn. Quo-
rum ille cognouimus patri.Thietmarfi? Comes manet. Sed & hunc fubditi.in arce Bokeienburgo laqueo (tifTocat,
eiufque coniugem Vualburgem, nafo,auribufqueamputatis, inprofluentem abijciunt. Qui etiamnum ab liiade-
merfa, ^ie^aftur^e^W/ vulgo nuncupatur.
Hartvvicus,iam ftrangulati Comitis frater, Prxpofirus ac demum Archiepifcopus Bremenfis, mortuo fin1 li.
betis fratre^ ThietmarfixComitatum iute hxreditario obtinuit. Is autem, feditiofam gentis perfidiam con fideras
eius ditionem cum Stadenfi comitatu, permutauit.
De hincHenricusLeo,barbaramTiethmarforum tyrannidem,armatamanudcComitatuipforu, Nobilem
qucndam Reinoldum,inueftiuit. Quipaulopoftcum Adolpho,HoIfatixcomite,a Vvendisocciditur. Idem Hen-
ficusLeo AbbatixS.Marix,iuxtaStadium,qu^nuncintramceniacft,certosquofdamThietmarfixpagos donauit.
Quorum nomine vt tributum acciperet,cum eo veniffet Abbas, vita fpoliatuseft,atque aliapagisindita nomina,
quomemoriadepofitxannuxpenfionisextingucretur.
Anno m c.i.xxxVi.Comes AdolphusIII.HolfatixComesad tempusThietmarfix&StadijComitatu tenuit,
& vi,prxfr?.ctosThiermarfos, adobedientiam cocgit, contraSifridi Archicpilcopi Bremenfis molitiones,qui Ber-
nardum SaxonixDuccm,ipfisprxfe£tum cupicbar. Quod tandem dcindcHartvvicus Archiprxful Bremenfis.qui-
bufdam partionibnsab Adolphocognatofuoobtinuit, vtnimirum,certosauenxmodios,annuatim HolfatixCo-
^nitibusThietmatfi penderet. Atque huncquidem annuumcenfum,longotemporcfoluerut.quam diu virga fer-
teacoadi, officium fecere. Scdftatim vbiBremenfisarmadcpofuit, contraprxftitam fidem,pac^a,&iuramenta
Archi-
37
HETM A R SIA, RegioHolfatix vicina adpellationem habet a lihguavernaculamu-
aiatam, Quia,ad differentiam Holfatix.qux hemorofa,& faltibus oecupata, cum paluftris
gpj iit,a Marfis,id eft,paludibus,vtiginofislocis,Thietmarfia nuncupatur; Qui enim deprt fla,
& paluftrialoca tenent.hi abincolisMarfi vdcantur,quafiinter paludeslimofafq; voragi-
t%^^^ nesdemerfihabitates.IndeStormarfi,Crempermarfi,Vilftermarfi,HaflTeldorperiuarfi.iicc.
Eftautem Diethmarfia, naturx, &artisbeneficio, valide munita. Nam qux Albim rftare
^AiW abfotbet,lat^extenfa,aggeribuscontrainfolcntesmarisprocellasfirmatur,quod,oumex-
^li^£^aAt> ag»eres niagnisfluftibus lambit. Dum autctn dccrefcit,ad medij miliaris ip*cium
^^o-«^^<^>^!£/> recedit.nullis vtnauibus,inThietmarfiam.hacpateat acceflus.Eadcm,adoccafum ferecft
ratio vbi Eidoraflumuseam diftirfguitj qui marisctiamsftum,Tilenburgum vfquc, fentit. Inde vcr6, ad Aiuer-
ftorffium,maria,lacus,ft3gna,paludes, acceflum omnem impediunt. Meridiem vcrfus, ex Hoifatiaaditusin eam
patct, fed tam anguftis vijs, slris vtrinq, foueis, denfifquc fyluis obfeptus, vt minus graros libi hofpi tes, Thietmarfi
facilearcere poffint. QuodGerardus,HolfatixDux.magno& fuo, & fuorumincommodo fenht,quem in his via-
rum anguftijs trucidarunt,anno falutis i404-.Quandoaliasetiam,permulti Holfati,cum raagna nobilitatisparte,'
hisipfisanguftijs,partim c&fipartim proprijscoculcati equis,partim aquis fuftocati, perierunt. Ad folis cxortum,
Vvilftermarfia verfus, acceffuseriam inThictmarfiam.fed xquedifficilis patet. Regio ipfa lacubus paffim diftinda
eft, vtabequitatunonnimium moleftariqucat. Populofaeft,&diues,qilx,ncceffitate poftulante fubiro, piunmos
armatosfuppedirare potcff.Gcnsprocera^feroXjrobufta.agilis^haftas vibrare,ijfquefoucas.quanrumuislaras, traij-
cereacfuperarepoteft. Patriam libertatem, fummaconcordia,&incredibilianimorum confenfu mulrosannos
hattenus tutata eft. Quod (i cxtcrnum aliquem hoftcm habcant,fimultatibus omnibus domefticis &priuatis depo-
fitis,obfirmatisanimiscoalefcunt, auitam vt libertate conferuent. Immites,truces funt,&duri. Abhoftibuscapti,
ttetam non feruant fidem,quam pro redemptione prxftiterunt. nec eam etiam ipfis,pro more & confuetudine pa-
fcrix,quantumuis opulenti fucrunt, fcruare licet. Qiios vero ipfi in bello,ex hoftibus capiunt,omnes,fine vlla com-
miftione, crudeliffim£ occidunt. Cxfis in confli&u hoftibusfepulturxius denegant,nccabalijseos human pcr-
mitrunt. Fcemihx in hoftes immaniffime fxuiunt,vt feritate tigrides,rapacefq; lupas fuperent.Gentem leliberaro,
& nuilius vnquam feruituti fubieftam, foliimBremenfem Epifcopum tenuicenfuiecaputagnofcere, quondam
ia&itabaht. Cuiustamen imperata nunquambenefecerunt. Sed/vtin quam varias diftra&i fuerint partes intelli-
gamus.conftat fanequod.
Abomni memoria primi cxterorumSaxones Dithmarfix imperarint, fub quorumdominio, adtempora
Henrki I. permanfit. Tum anno nongentefimo.vicefimo primo.pro innataperuicacia,peculiarem conftituit do-
minum,Henricumcaluum,aliaspinguem,cbgnominatum. IsinR.ofenfeldedomirilium fouit, vbinuncHersfel-
denfe monafterium. Etfilium habuitfuccefibrem Henricum bonum. Qui Sifridum, & Tiadericum procreauit,
vtri nque Marggrauium. Sifridus Stadiuin alium in iocum tranftulit.firmamque arcem,contra Panorum, & Nort-
mannorum incurfiones adiunxit.
Anno Nongentefimo o&uagefimo o&auo, Dani, Albim afcenderes, & Stadium, cum noua arce occupanres,
Sifridum, &Tiadericumfrarres,multofquenobiles,fperriagnxextorqucndxpecunix,captiuosabduxcrunt. Scd
Sifridus, fideli pifcatoris induftria,exnaiii Danicaclam ereptus,in Thietmarfiam reducitur. Dani, vbi hunceua-
filfeintelligunt, ira perciti, captiuis fereomnibusmahus alijsnares&aurcsamputarunt, Sifridusa BennoneSa-
xonu duce, milite, & viribus au&us, prxpropef e in Daniam euolans, magnas ciades fubito infert, multoiq, capir,
quos arborum ramis ftatim affigit. Vnde inditum loco nomen ^Burgtbour.
Sifridi lucceflbres aliquanto Thietmarfix prxfuerunt, Vt Sifridus II.Huderus, qui & Vdo, alter itcm Vdo; Lu-
dolphus, Dedo.Etelerus Albus, QiiospofterioresduosThietmarfi,gens agreftis acfera, trucidarunt, vterque, Ids
(cui Hehricus 111. Imperator, patruus) fucceffiue maritus. Cuius vnicus filius Egbertus, abs Vdone Maggrauio in
Soltvvedcfpatentibus in campis cxditur. Quadecaufa,Ida viduaRomamadpontificem Leonem ix. auunculum
feconferens,grauesquerclas,defilijcxdeeffudit. Sedpontifex,vif bonusj vcrbodiuinocam religioseconfblatur,
docens vfque adeo non vindicandam Chriftiano iniuriam.vt & inimicis Cxemplo Chrifti fit benefaciendu Quam
ipfa informationemreligioseobferuans, non modo omnem Vdoni Marggrauioremifirofrenfam, veriim & om-
niumbdnorum, ditionumq; fuarum vnicu hxredcm inftituit. Ita Vdofimul & ComitatusSradcnfis,&Thictmar-
fixdomihus cfficitur, anno falutis m.lxvii. Is trcshabuitfiltos,cxquibusRudo!phus, MarggrauiusinSoltvvedel,
ThietmarforumComesefficitur.Quemipfitrucidant. Hicduosreliquitfiiios, Rudolphum &Hartvvicmn. Quo-
rum ille cognouimus patri.Thietmarfi? Comes manet. Sed & hunc fubditi.in arce Bokeienburgo laqueo (tifTocat,
eiufque coniugem Vualburgem, nafo,auribufqueamputatis, inprofluentem abijciunt. Qui etiamnum ab liiade-
merfa, ^ie^aftur^e^W/ vulgo nuncupatur.
Hartvvicus,iam ftrangulati Comitis frater, Prxpofirus ac demum Archiepifcopus Bremenfis, mortuo fin1 li.
betis fratre^ ThietmarfixComitatum iute hxreditario obtinuit. Is autem, feditiofam gentis perfidiam con fideras
eius ditionem cum Stadenfi comitatu, permutauit.
De hincHenricusLeo,barbaramTiethmarforum tyrannidem,armatamanudcComitatuipforu, Nobilem
qucndam Reinoldum,inueftiuit. Quipaulopoftcum Adolpho,HoIfatixcomite,a Vvendisocciditur. Idem Hen-
ficusLeo AbbatixS.Marix,iuxtaStadium,qu^nuncintramceniacft,certosquofdamThietmarfixpagos donauit.
Quorum nomine vt tributum acciperet,cum eo veniffet Abbas, vita fpoliatuseft,atque aliapagisindita nomina,
quomemoriadepofitxannuxpenfionisextingucretur.
Anno m c.i.xxxVi.Comes AdolphusIII.HolfatixComesad tempusThietmarfix&StadijComitatu tenuit,
& vi,prxfr?.ctosThiermarfos, adobedientiam cocgit, contraSifridi Archicpilcopi Bremenfis molitiones,qui Ber-
nardum SaxonixDuccm,ipfisprxfe£tum cupicbar. Quod tandem dcindcHartvvicus Archiprxful Bremenfis.qui-
bufdam partionibnsab Adolphocognatofuoobtinuit, vtnimirum,certosauenxmodios,annuatim HolfatixCo-
^nitibusThietmatfi penderet. Atque huncquidem annuumcenfum,longotemporcfoluerut.quam diu virga fer-
teacoadi, officium fecere. Scdftatim vbiBremenfisarmadcpofuit, contraprxftitam fidem,pac^a,&iuramenta
Archi-
37