DOI Heft:
Nr. 4-5
DOI Artikel:Flament, Auguste Jean Antoine: Korte beschrijving der voornaamste gebouwen te Maastricht
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.17412#0133
i 19
vindt er de oudste stukken in Nederland, van het einde der ioe eeuw.
afkomstig van de vorstelijke Rijksabdij Thorn. Vermeldenswaardig zijn nog
39 kwartierstaten, meestal met fraaie wapenen, van kanonikessen dier
abdij, die ze moesten overleggen om opgenomen te worden; fraaie plannen
door Jac. van Deventer, den keizerlijken en koninklijken cartograaf uit de
i6e eeuw, van verschillende Limburgsche plaatsen; twee gouden bullen,
dat zijn diplomen met gouden zegels, door Keizer Karei IV den io Sept. 1377
aan het Kapittel van St. Servaas geschonken. Van ongeveer 44 kloosters
en kerkelijke instellingen vindt men hier verder de archieven, waaronder
van de kapittels van St. Servaas en O. L. Vrouw, van de kloosters der
Kruisheeren, en Predikheeren te Maastricht, van de Hoogadellijke Rijksabdij
Thorn, het adellijk klooster Houthem-St. Gerlach. een aanzienlijke verzameling ;
verder de archieven van meer dan honderd schepenbanken, enz.
De voormalige Kruis heerenkerk.
Na de oude Minderbroederskerk in de St. Pieterstraat, is, zonder
eenigen twijfel, de kerk der Kruisheeren een der fraaiste kloosterkerken
uit de Gothische periode te Maastricht.
In 1509 voltooid, is het de laatste Gothische Kerk hier ter stede gebouwd.
Waren, volgens den ouden regel der Kruisheeren, de kerken met een
platte zoldering van binnen afgedekt, behalve choor en sacristie, hier
te Maastricht werd, wellicht omdat de kerk ook voor de geloovigen was
ingericht en zij de zetel was van een aanzienlijke broederschap, nl. van
het Heilig Kruis (reeds in 1439 bestaande,', een uitzondering op den regel
in dit opzicht toegelaten.
Ook was de kerk hooger dan deze oude regel bepaalt (nl. ten hoogste
20 voet.
Deze fraaie kerk van mergelsteenen gebouwd, bestaat uit een midden-
schip lang 25 breed 10 Meter, gesteund door acht zware hardsteenen
kolommen, 2 zijbeuken waarvan de noordelijke 4 50 M. breed en 8 30 M.
hoog is tot aan den sluitsteen van het gewelf en de zuidelijke 1.30 M.
breed is en dezelfde hoogte heeft, en een choor lang 18, breed 10 en
hoog (gelijk ook de kerk) 13.30 M. tot aan den sluitsteen van het gewelf,
met 8 groote vensters. De opgegeven maten zijn van het inwendige der
kerk; buitenwerks is zij lang 43, breed 19} Meter. Het choor is het eerst
gebouwd, nl. 1440—1459, wat ook uit den bouw is op te maken, daar
men onder anderen sporen van een oudere afscheiding ziet. De conterforten
zijn ten Zuiden binnen de kerk en ten Noorden buiten aangebracht, evenals
bij de voornoemde kerk der Minderbroeders en die der Dominikanen alhier.
Voor de twee oostelijkste kolommen van de zuider zijbeuk (welke veel
smaller is en nauwelijks een bepaalde beuk is te noemen) en met het
zijvlak tegen de contreforten aan, die als het ware het zuidergedeelte in
vijf kleine kapellen doet bestaan, ziet men nog een altaar (dus ten westen
dier twee kolommen 1.
vindt er de oudste stukken in Nederland, van het einde der ioe eeuw.
afkomstig van de vorstelijke Rijksabdij Thorn. Vermeldenswaardig zijn nog
39 kwartierstaten, meestal met fraaie wapenen, van kanonikessen dier
abdij, die ze moesten overleggen om opgenomen te worden; fraaie plannen
door Jac. van Deventer, den keizerlijken en koninklijken cartograaf uit de
i6e eeuw, van verschillende Limburgsche plaatsen; twee gouden bullen,
dat zijn diplomen met gouden zegels, door Keizer Karei IV den io Sept. 1377
aan het Kapittel van St. Servaas geschonken. Van ongeveer 44 kloosters
en kerkelijke instellingen vindt men hier verder de archieven, waaronder
van de kapittels van St. Servaas en O. L. Vrouw, van de kloosters der
Kruisheeren, en Predikheeren te Maastricht, van de Hoogadellijke Rijksabdij
Thorn, het adellijk klooster Houthem-St. Gerlach. een aanzienlijke verzameling ;
verder de archieven van meer dan honderd schepenbanken, enz.
De voormalige Kruis heerenkerk.
Na de oude Minderbroederskerk in de St. Pieterstraat, is, zonder
eenigen twijfel, de kerk der Kruisheeren een der fraaiste kloosterkerken
uit de Gothische periode te Maastricht.
In 1509 voltooid, is het de laatste Gothische Kerk hier ter stede gebouwd.
Waren, volgens den ouden regel der Kruisheeren, de kerken met een
platte zoldering van binnen afgedekt, behalve choor en sacristie, hier
te Maastricht werd, wellicht omdat de kerk ook voor de geloovigen was
ingericht en zij de zetel was van een aanzienlijke broederschap, nl. van
het Heilig Kruis (reeds in 1439 bestaande,', een uitzondering op den regel
in dit opzicht toegelaten.
Ook was de kerk hooger dan deze oude regel bepaalt (nl. ten hoogste
20 voet.
Deze fraaie kerk van mergelsteenen gebouwd, bestaat uit een midden-
schip lang 25 breed 10 Meter, gesteund door acht zware hardsteenen
kolommen, 2 zijbeuken waarvan de noordelijke 4 50 M. breed en 8 30 M.
hoog is tot aan den sluitsteen van het gewelf en de zuidelijke 1.30 M.
breed is en dezelfde hoogte heeft, en een choor lang 18, breed 10 en
hoog (gelijk ook de kerk) 13.30 M. tot aan den sluitsteen van het gewelf,
met 8 groote vensters. De opgegeven maten zijn van het inwendige der
kerk; buitenwerks is zij lang 43, breed 19} Meter. Het choor is het eerst
gebouwd, nl. 1440—1459, wat ook uit den bouw is op te maken, daar
men onder anderen sporen van een oudere afscheiding ziet. De conterforten
zijn ten Zuiden binnen de kerk en ten Noorden buiten aangebracht, evenals
bij de voornoemde kerk der Minderbroeders en die der Dominikanen alhier.
Voor de twee oostelijkste kolommen van de zuider zijbeuk (welke veel
smaller is en nauwelijks een bepaalde beuk is te noemen) en met het
zijvlak tegen de contreforten aan, die als het ware het zuidergedeelte in
vijf kleine kapellen doet bestaan, ziet men nog een altaar (dus ten westen
dier twee kolommen 1.