DOI Heft:
Nr. 1
DOI Artikel:Muller, Samuel: Bourgondische Deviezen
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19800#0026
thans geven ga. Uit denzelfden tijd als de vierde huwelijksverbintenis van vrouw Jakob
van Beijeren dagteekent de instelling der beroemde ridderorde van het Gulden vlies door
haren neef Philips van Bourgondië, ter gelegenheid van zijn derde huwelijk met de schoone
Isabella van Portugal in 1429. Het embleem van deze beroemde orde was »ung collier
d’or, fait a nostre devise : c’est assavoir par pièces a
fa?on de fusilz, touchans a pierres dont partent estin-
celles ardentes, et au boult d’icellui collier pendant
semblance d’une Thoyson d’or,” d. i. een gouden
keten met het devies van hertog Philips, namelijk
stukken goud als vuurslagen tusschen steenen, waaruit
vonken springen, en onder aan den keten de afbeelding
van het Gulden vlies (nam. de gulden schaapsvacht,
dien Jason eenmaal veroverd had). Dit embleem was
het devies der orde; ook op de kostumen der Vlies-
ridders vertoonde zich »large semence de fusils, cailloux,
étincelles, toisons et devise du duc Aultve n auray.” Het
verband tusschen de spreuk, die de ingenomenheid
van den vorst met zijne schoone gemalin uitsprak, en
de vuurslagen ontgaat ons; ook het doel, waarom
hij zijne keus liet vallen op den vuurslag, schijnt niet
duidelijk. Ten slotte blijkt de oplossing van dit laatste
raadsel echter eenvoudiger dan zelfs de geschiedenis
van het ei van Columbus: de vorm zelf van den
vuurslag geeft ze ons. Die vorm, die duidelijk blijkt
De lauriertakken, op een bord in de
kerk te ’s-Gravenhage.
uit de hierboven medegedeelde afbeelding van den
ordeketen, leende zich bijzonder gelukkig tot het samenstellen van een
keten: het ligt dus voor de hand aan te nemen, dat de rechtop geplaatste
vuurslagen juist daarom gekozen zijn. Inderdaad kan dit voordeel mede-
gewerkt hebben bij de keus; maar het schijnt toch zeker, dat eene
andere omstandigheid daarbij beslissend is geweest: de vuurslag, op zijn
kant gezet, geleek veel op een versierde B en bracht dus het initiaal van
den stichter der orde in beeld, zooals dit destijds gewenscht werd x)!
Sedert de instelling der Vliesorde was de vuurslag dus bekend als
het embleem der Bourgondiërs, die trotsch waren op hunne vondst en
hem overal aanbrachten. Het voorwerp is daardoor populair geworden,
ook bij het nageslacht, dat den vuurslag geheel vergeten had. Toch was hij vroeger algemeen
bekend. Wilde stammen gebruiken hem denkelijk nog, en zoover ik weet, was zelfs de beroemde
negentiende eeuw in dit opzicht aanvankelijk nog niet veel verder gevorderd dan zij. Het
1) De Ghellinck Vaernewyck, L’ordre de la Toison d’or, p. 13, met beroep op een 16de eeuwschen
schrijver. (Vriendelijke mededeeling van Prof. Pirenne.)
Fig. 4. Vuurslag en
vuursteen op een leg-
penning van 1502.
14
van Beijeren dagteekent de instelling der beroemde ridderorde van het Gulden vlies door
haren neef Philips van Bourgondië, ter gelegenheid van zijn derde huwelijk met de schoone
Isabella van Portugal in 1429. Het embleem van deze beroemde orde was »ung collier
d’or, fait a nostre devise : c’est assavoir par pièces a
fa?on de fusilz, touchans a pierres dont partent estin-
celles ardentes, et au boult d’icellui collier pendant
semblance d’une Thoyson d’or,” d. i. een gouden
keten met het devies van hertog Philips, namelijk
stukken goud als vuurslagen tusschen steenen, waaruit
vonken springen, en onder aan den keten de afbeelding
van het Gulden vlies (nam. de gulden schaapsvacht,
dien Jason eenmaal veroverd had). Dit embleem was
het devies der orde; ook op de kostumen der Vlies-
ridders vertoonde zich »large semence de fusils, cailloux,
étincelles, toisons et devise du duc Aultve n auray.” Het
verband tusschen de spreuk, die de ingenomenheid
van den vorst met zijne schoone gemalin uitsprak, en
de vuurslagen ontgaat ons; ook het doel, waarom
hij zijne keus liet vallen op den vuurslag, schijnt niet
duidelijk. Ten slotte blijkt de oplossing van dit laatste
raadsel echter eenvoudiger dan zelfs de geschiedenis
van het ei van Columbus: de vorm zelf van den
vuurslag geeft ze ons. Die vorm, die duidelijk blijkt
De lauriertakken, op een bord in de
kerk te ’s-Gravenhage.
uit de hierboven medegedeelde afbeelding van den
ordeketen, leende zich bijzonder gelukkig tot het samenstellen van een
keten: het ligt dus voor de hand aan te nemen, dat de rechtop geplaatste
vuurslagen juist daarom gekozen zijn. Inderdaad kan dit voordeel mede-
gewerkt hebben bij de keus; maar het schijnt toch zeker, dat eene
andere omstandigheid daarbij beslissend is geweest: de vuurslag, op zijn
kant gezet, geleek veel op een versierde B en bracht dus het initiaal van
den stichter der orde in beeld, zooals dit destijds gewenscht werd x)!
Sedert de instelling der Vliesorde was de vuurslag dus bekend als
het embleem der Bourgondiërs, die trotsch waren op hunne vondst en
hem overal aanbrachten. Het voorwerp is daardoor populair geworden,
ook bij het nageslacht, dat den vuurslag geheel vergeten had. Toch was hij vroeger algemeen
bekend. Wilde stammen gebruiken hem denkelijk nog, en zoover ik weet, was zelfs de beroemde
negentiende eeuw in dit opzicht aanvankelijk nog niet veel verder gevorderd dan zij. Het
1) De Ghellinck Vaernewyck, L’ordre de la Toison d’or, p. 13, met beroep op een 16de eeuwschen
schrijver. (Vriendelijke mededeeling van Prof. Pirenne.)
Fig. 4. Vuurslag en
vuursteen op een leg-
penning van 1502.
14