Rocznik Historii Sztuki (17.1988)

PRAWDA I HISTORIA

241

2. Personifikacja Prawdy, drzeworyt w: C. Ripa, Della piu che novissima iconologia,
Padova 1630, D. Pasquardi, cz. 3, s. 169

„cittadina del Cielo", godną przebywania wśród bogów. Widoczny na rycinie z 1643 г., często
dodawany do kuli ziemskiej krzyż pozwalał na natychmiastowe zidentyfikowanie obrazu kuli
jako symbolu świata, także jako symbolu powszechności religii chrześcijańskiej na świecie6.

Prawda pojmowana jako najwyższa wartość stanowiła więc wprowadzenie do Kronik Orzechow-
skiego, które, jak wiadomo, w pierwszej części o pierwotnych dziejach narodu (Początek Polaków)
pełne są domysłów i podań, a w następnych — zbyt osobistego zaangażowania. Sam autor jednak
parokrotnie mocno podkreślał swą chęć wiarygodnego i bezstronnego „spisania spraw dokonanych".
Na początku książki, uzasadniwszy potrzebę pisania kronik i mówiąc dalej o kontynuowaniu
dzieła swych poprzedników, tak pisze: „[...] zdało mi się na ich miejsce nastąpić, i zostawionemu
od nich przybyć na pomoc dziełu; lubo nie z takim dowcipem, z jakim oni byli, z wiernością
przecież podobną [...] postanowiłem wszystkiego co się tylko za Zygmunta Augusta króla przytrafiło
w Polsce, krótko a wiernie, jako na poczciwego dziejopisa przystoi, pamiątkę zawrzeć [...] Za
ty ja pójdę zwyczajem, abym obywatelom moim rzeczy same przełożył porządkiem, na które, abom
sam patrzył, lub o którychem, na ten czas gdy się działy, doskonale słyszał. W których przełożeniu,

6 Tervarent, op. cit., t. I, 1958, szp. 199, 200.

31 - Rocznik Historii Sztuki, t. XVII