DOI issue:
Nr. 1
DOI article:Miscellanea
DOI article:Chojecka, Ewa: Sztrasburskie drzeworyty inkunabułowe w Krakowie XVI w.
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.47789#0043
SZTRASBURSKIE DRZEWORYTY INKUNABUŁOWE W KRAKOWIE
II. 7. Znak drukarski Roberta Gourmont, Paryż
ok. 1499, (wg A. Claudin, Histoire de l’imprimerie,
II, s. 360). (Fot. Prac. Fot. Bibl. Jagiell.)
U. 8. Znak drukarski Gaspard Philippe'a, Paryż
ok. 1499, (wg A. Claudin, Histoire de 1’imprimerie,
II, s. 363). (Fot. Prac. Fot. Bibl. Jagiell.)
ciemnym, miejscami groszkowanym tle. Bordiury
złożone są z ponad dwudziestu rodzajów szerszych
i węższych listew, niestety mocno już startych i zuży-
tych częstym odbijaniem. Ornamentacja ich składa
się ze zwojów ostów, plecionki, suchych gałązek
i wplecionych pomiędzy nie motywów ptaków, zwie-
rząt, figurek ludzkich i maszkaronów. Ten fantazyjny
zespół dekaracyjny przywodzi na pamięć zdobnictwo
drukowanej książki francuskiej późnego XV wieku,
w szczególności paryskie wydawnictwa typu Iwres
d’heures II. 12 (il. 7—8). W stosunku do analogii francus-
kich krakowskie bordiury posiadają charakter nieco
bardziej prowincjonalny. Należałoby wiedzieć w nich
dzieło powstałe w kręgu oddziaływania drzeworyt-
nictwa paryskiego. Ich czas powstania możemy okreś-
lić na przełom XV/XVI stulecia.
Hortulus z r. 1546 jest więc zabytkiem drukarstwa,
będącym przykładem nawiązywania środowiska kra-
kowskiego do wzorów alzackich i paryskich. Zastoso-
wane tu drzeworyty figuralne powstały w okresie,
12 K. SCHOTTENLOHER, Das alte Buch, Braunschweig
1956, s. 71—104; — A. CLAUDIN, Histoire de l’imprimerie en
kiedy sztrasburska grafika stała u szczytu swego
tozkwitu i, w przeciwieństwie do grafiki południowo-
niemieckiej, faworyzowała formy delikatne, miękkie,
unikające późnogotyckiej ekspresyjności. Jednakże nie
było to przejście na pozycje włoskiego renesansu,
raczej lokalny styl, powstały z zetknięcia tradycji’
grafiki Schongauera i wpływów francuskich. Styl ten
mógł do pewnego stopnia odpowiadać tendencjom
formalnym grafiki krakowskiej, odchodzącej w drugim
i trzecim dziesiątku XVI w. od form późnogotyckich
w kierunku swoiście interpretowanych form renesan-
sowych z udziałem lokalnych elementów stylowych.
Pojawienie się w Krakowie w połowie XVI stulecia
tak licznego zespołu figuralnych drzeworytów sztras-
burskich i ornamentalnych bordiur opartych na wzo-
rach francuskich jest objawem stopniowego prze-
suwania się orientacji artystycznej grafiki Krakowa
z pierwotnie południowoniemieckiej (Augsburg, Norym-
berga) w kierunku bardziej na północny zachód (Nad-
renia, Niderlandy), jaki przeważać będzie w 2 po-
łowie XVI w.
France au XV-e et XVI-e siecles t. I, Parts 1900, s. 240; t. II,
Parts 1902, IS. 25—53, 126, 216, 267, 278, 356, 360, 363.
35
II. 7. Znak drukarski Roberta Gourmont, Paryż
ok. 1499, (wg A. Claudin, Histoire de l’imprimerie,
II, s. 360). (Fot. Prac. Fot. Bibl. Jagiell.)
U. 8. Znak drukarski Gaspard Philippe'a, Paryż
ok. 1499, (wg A. Claudin, Histoire de 1’imprimerie,
II, s. 363). (Fot. Prac. Fot. Bibl. Jagiell.)
ciemnym, miejscami groszkowanym tle. Bordiury
złożone są z ponad dwudziestu rodzajów szerszych
i węższych listew, niestety mocno już startych i zuży-
tych częstym odbijaniem. Ornamentacja ich składa
się ze zwojów ostów, plecionki, suchych gałązek
i wplecionych pomiędzy nie motywów ptaków, zwie-
rząt, figurek ludzkich i maszkaronów. Ten fantazyjny
zespół dekaracyjny przywodzi na pamięć zdobnictwo
drukowanej książki francuskiej późnego XV wieku,
w szczególności paryskie wydawnictwa typu Iwres
d’heures II. 12 (il. 7—8). W stosunku do analogii francus-
kich krakowskie bordiury posiadają charakter nieco
bardziej prowincjonalny. Należałoby wiedzieć w nich
dzieło powstałe w kręgu oddziaływania drzeworyt-
nictwa paryskiego. Ich czas powstania możemy okreś-
lić na przełom XV/XVI stulecia.
Hortulus z r. 1546 jest więc zabytkiem drukarstwa,
będącym przykładem nawiązywania środowiska kra-
kowskiego do wzorów alzackich i paryskich. Zastoso-
wane tu drzeworyty figuralne powstały w okresie,
12 K. SCHOTTENLOHER, Das alte Buch, Braunschweig
1956, s. 71—104; — A. CLAUDIN, Histoire de l’imprimerie en
kiedy sztrasburska grafika stała u szczytu swego
tozkwitu i, w przeciwieństwie do grafiki południowo-
niemieckiej, faworyzowała formy delikatne, miękkie,
unikające późnogotyckiej ekspresyjności. Jednakże nie
było to przejście na pozycje włoskiego renesansu,
raczej lokalny styl, powstały z zetknięcia tradycji’
grafiki Schongauera i wpływów francuskich. Styl ten
mógł do pewnego stopnia odpowiadać tendencjom
formalnym grafiki krakowskiej, odchodzącej w drugim
i trzecim dziesiątku XVI w. od form późnogotyckich
w kierunku swoiście interpretowanych form renesan-
sowych z udziałem lokalnych elementów stylowych.
Pojawienie się w Krakowie w połowie XVI stulecia
tak licznego zespołu figuralnych drzeworytów sztras-
burskich i ornamentalnych bordiur opartych na wzo-
rach francuskich jest objawem stopniowego prze-
suwania się orientacji artystycznej grafiki Krakowa
z pierwotnie południowoniemieckiej (Augsburg, Norym-
berga) w kierunku bardziej na północny zachód (Nad-
renia, Niderlandy), jaki przeważać będzie w 2 po-
łowie XVI w.
France au XV-e et XVI-e siecles t. I, Parts 1900, s. 240; t. II,
Parts 1902, IS. 25—53, 126, 216, 267, 278, 356, 360, 363.
35