DOI issue:
Nr. 3/4
DOI article:Kronika stowarzyszenia historyków sztuki
DOI article:Banaś, Paweł: XVIII-wieczny kościół kanoników regularnych w Trzemesznie
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.47789#0416
KRONIKA STOWARZYSZENIA HISTORYKÓW SZTUKI
II. 4. Trzemeszno, kościół klasztor-
ny, rzut poziomy. Pomiar J. Ra-
czyńskiego z 1927 r.
U. 5. Bazylika św. Piotra
w Rzymie, rzut poziomy.
II. 6. Ch. Wren, projekt kościoła
św. Pawła w Londynie.
mnatu. W r. 1781 majątek klasztoru
powiększa się o prepozyturę mstow-
ską. Tezę o późnej realizacji po-
twierdzają formy wystroju i detalu
architektonicznego.
Projekt, mimo eklektycznego cha-
rakteru, wystawia pozytywne świa-
dectwo umiejętnościom architekta.
Starając się zidentyfikować jego po-
stać należałoby w pierwszym rzędzie
zwrócić uwagę na środowisko gnieź-
nieńskie, od którego prowincjonalny
klasztor był w swych poczynaniach
uzależniony. Efraim Schroeger jest
w tym czasie architektem pryma-
sów. Buduje dla nich nie tylko w
stolicy lecz także w Łowiczu, Skier-
niewicach i Gnieźnie. Prace przy
przebudowie katedry podjęto wkrót-
ce po pożarze w r. 1760. Zrazu pro-
wadził je T. Belotti, później Schroe-
ger. Drugi etap prac wg badań St.
Lorentza przypada na koniec lat
70-tych. Działalność Schroegera wią-
że się często z renowacją założeń
o sędziwym rodowodzie; poza ka-
tedrą gnieźnieńską przebudowuje w
r. 1779 katedrę poznańską, a także
II. 7. Trzemeszno, kościół klasztor-
ny, widok prezbiterium. Stan przed
1944 r, (Arch, WKZ Poznań)
w Tumie pod Łęczycą prowadził
pewne prace. Nie znamy dotąd do-
kładnie zakresu możliwości tego
architekta. Był niewątpliwie biegłym
rysownikiem i uzdolnionym kompi-
latorem. Można w nim upatrywać
twórcę XVIII-wiecznej trawestacji
bazyliki św. Piotra, zwłaszcza, że
znał rzymski pierwowzór z autopsji.
Schroeger mógł podjąć się także,
jak to niejednokrotnie czynił, nad-
zoru nad realizacją własnego pro-
jektu. Ponieważ zaś umiera w r.
1783 gros prac w Trzemesznie wy-
konanoby bez jego udziału. Reali-
zatorem projektu mógł być warsztat
muratora Letzelbergera, pracującego
na usługach konwentu, pochowa-
nego w Trzemesznie na przedmieś-
ciu Swiętomichalskim, gdzie niegdyś,
obok kościoła Łazarza znajdował
się jego pomniczek. Najgłośniejszym
artystą współpracującym przy wy-
stroju kościoła był niewątpliwie
Franciszek Smuglewicz — autor nie-
zachowanych obrazów ołtarzowych
i malowideł w czaszy kopuły.
399
II. 4. Trzemeszno, kościół klasztor-
ny, rzut poziomy. Pomiar J. Ra-
czyńskiego z 1927 r.
U. 5. Bazylika św. Piotra
w Rzymie, rzut poziomy.
II. 6. Ch. Wren, projekt kościoła
św. Pawła w Londynie.
mnatu. W r. 1781 majątek klasztoru
powiększa się o prepozyturę mstow-
ską. Tezę o późnej realizacji po-
twierdzają formy wystroju i detalu
architektonicznego.
Projekt, mimo eklektycznego cha-
rakteru, wystawia pozytywne świa-
dectwo umiejętnościom architekta.
Starając się zidentyfikować jego po-
stać należałoby w pierwszym rzędzie
zwrócić uwagę na środowisko gnieź-
nieńskie, od którego prowincjonalny
klasztor był w swych poczynaniach
uzależniony. Efraim Schroeger jest
w tym czasie architektem pryma-
sów. Buduje dla nich nie tylko w
stolicy lecz także w Łowiczu, Skier-
niewicach i Gnieźnie. Prace przy
przebudowie katedry podjęto wkrót-
ce po pożarze w r. 1760. Zrazu pro-
wadził je T. Belotti, później Schroe-
ger. Drugi etap prac wg badań St.
Lorentza przypada na koniec lat
70-tych. Działalność Schroegera wią-
że się często z renowacją założeń
o sędziwym rodowodzie; poza ka-
tedrą gnieźnieńską przebudowuje w
r. 1779 katedrę poznańską, a także
II. 7. Trzemeszno, kościół klasztor-
ny, widok prezbiterium. Stan przed
1944 r, (Arch, WKZ Poznań)
w Tumie pod Łęczycą prowadził
pewne prace. Nie znamy dotąd do-
kładnie zakresu możliwości tego
architekta. Był niewątpliwie biegłym
rysownikiem i uzdolnionym kompi-
latorem. Można w nim upatrywać
twórcę XVIII-wiecznej trawestacji
bazyliki św. Piotra, zwłaszcza, że
znał rzymski pierwowzór z autopsji.
Schroeger mógł podjąć się także,
jak to niejednokrotnie czynił, nad-
zoru nad realizacją własnego pro-
jektu. Ponieważ zaś umiera w r.
1783 gros prac w Trzemesznie wy-
konanoby bez jego udziału. Reali-
zatorem projektu mógł być warsztat
muratora Letzelbergera, pracującego
na usługach konwentu, pochowa-
nego w Trzemesznie na przedmieś-
ciu Swiętomichalskim, gdzie niegdyś,
obok kościoła Łazarza znajdował
się jego pomniczek. Najgłośniejszym
artystą współpracującym przy wy-
stroju kościoła był niewątpliwie
Franciszek Smuglewicz — autor nie-
zachowanych obrazów ołtarzowych
i malowideł w czaszy kopuły.
399