DOI Heft:
Nr. 3
DOI Artikel:Komunikaty
DOI Artikel:Michałowski, Janusz Maciej: O grupie rycin przypisywanych J.P. Norblinowi
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.47894#0344
JANUSZ MACIEJ MICHAŁOWSKI
O GRUPIE RYCIN PRZYPISYWANYCH J. P. NORRLINOWI
W 1939 r. na łamach wiedeńskiego pisma „Die
Graphischen Kiinste” ukazał się krótki artykuł Karla
Simona zatytułowany Nie znane ryciny Jana Piotra
Norblina *. Autor zajął się w nim grupą trzynastu
akwafort ze zbiorów prywatnych we Frankfurcie1 2
i jedną wchodzącą w skład zbiorów Rijksmuseum
w Amsterdamie. Rzadkie w naszych bibliotekach
czasopismo uszło uwagi piszących w Polsce o Nor-
blinie i jego szkole. Artykuł Simona wszedł nato-
miast do literatury europejskiej — cytowany jest
w pracach o grafice jako uzupełniający oeuvre gra-
ficzne Norblina3. Jednocześnie nie znanym pozostaje
katalog Przecława Smolika — Jana Piotra Norblina
prace rytownicze4. Wydany w nikłym, bibliofilskim
nakładzie, diziś już dość rzadki, katalog Smolika
nie jest szerzej dostępny także i z powodu braku
streszczenia w jednym z języków zachodnio euro-
pejskich. To samo dotyczy książki Alfreda Brosi-
ga — katalogu dzieł graficznych Michała Płońskiego
i Henryka Nethera 5.
W tym stanie rzeczy łatwo o pomyłki i nieporo-
zumienia.
„Nie znane ryciny” J. P. Norblina z frankfurckiej
kolekcji opisane przez Kairla Simona okazują się
znanymi dobrze akwafortami Henryka (D. H.) Ne-
thera. Bez trudu odszukamy je w katalogu Brosiga.
Są to: Studium krzyczącego, I (katalog Brosiga
nr 1, Simona — 2); Studium krzyczącego, II (Bro-
śig 2, Simon 8); Głowa starego mężczyzny w profilu
zwr. w prawo (Br. 3, Sim. 4); Głowa mężczyzny bez
brody, w profilu zwr. w lewo (Br. 4, Sim. 5); Po-
piersie szlachcica polskiego zwr. w prawo (Br. 5,
Sim. 6); Potwór ludzki, studium fizjonomiczne (Br. 6,
Sim. 7); Popiersie mężczyzny z wąsami, zwr. w pra-
wo (Br. 9, Sim. 1); Głowa młodego mężczyzny zwr.
w lewo i nieco podniesiona (Br. 10, Sim. 3); Papier-
1 K. SIMON, Unbekannte Radierungen von Jean Pierre
Norblin, „Die Graphischen Kiinste” NF, Bd. IV, 1939, s.
115-113, 13 il.
2 Nie precyzuje, czy chodzi o Frankfurt nad Menem czy
nad Odrą, nie podaje nazwiska kolekcjonera.
3 J. LARAN, L’Estampe, Paris 1959, s. 367.
4 p. SMOLIK, Jana Piotra Norblina prace rytownicze,
Łódź 1934.
sie mężczyzny w wysokiej czapce (Br. 11, Sim. 9);
Dwaj żołnierze grający w karty (Br. 12, Sim. 11);
Żołnierz w zbroi (Br. 13, Sim. 10); Chłopiec owinięty
w chustkę (Br. 16, Sim. 13); Młodzieniec w krótkich
spodniach zwr. w lewo (Br. 17, Sim. 12).
Dzięki uprzejmości Pana (Karela G. Boon, dyrek-
tora Rijksprentenkabinet amsterdamskiego Rijks-
museum uzyskałem szczególne informacje o czter-
nastej rycinie omówionej przez K. Simona i jej fo-
tografię. Ryciny z Rijksmuseum Simon nie repro-
dukował — latem 19'39 r. zbiory Muzeum były za-
bezpieczone w przewidywaniu wojny i sfotografo-
wanie akwaforty uznanej przez Simona za Norbli-
nowską nie było możliwe “.
Akwaforta z Rijksprentenkabinet (5,5 X 6,6 cm)
przedstawia Młodzieńca siedzącego pod drzewem
(il. 1). Do zbiorów Muzeum zakupiona została
w 1806 r. Prawdopodobnie niegdyś określona była
jako dzieło Rembrandta (w prawym dolnym rogu
sygnatura „R£ fe”), do czego może odnosić się adno-
tacja „douteuse” (charakter pisma wskazuje na
wiek XVIII). W Rijksmuseum określono rycinę tę
jako pracę Norblina, pisząc jego nazwisko na odwro-
cie 7.
Zdaniem P. Karela G. Boon rycina jest XVIII-
wieczną imitacją Rembrandta — francuską lub an-
gielską.
W swoim artykule Karl Simon nie przeprowadza
dowodu autorstwa przypisywanych Norblinowi prac.
Zastępują ten dowód ogólnikowe zdania: „Mit dem
Namen des Kunstlers bezeichnet ist keine einzige
der genannten Radierungen; wer sich aber in seine
Eigenheit hineingesehen hat, wird keinen Augen-
blick daran zweifeln, da wir es hier mit Arbeiten
von Norblin zu tun haben. Im ganzen wie im ein-
zelnen verrat sich seine Art aufs allerunzweideutig-
ste, bis in geringfiigige Besonderheiten hinein"s.
5 A. BROSIG, M. Płoński, D. H. Nether, Prace rytow-
nicze, Poznań 1931, Wydawnictwo Tow. Miłośników Grafiki
N° 1.
6 SIMON, jw., S. 118/119.
7 SIMON, jw., notatkę „douteuse” odnosi do napisu
„Norblin”. W artykule swym opieram się na informacjach
udzielonych ml uprzejmie przez P. K. G. Boon.
s SIMON, jw., s. 119.
332
O GRUPIE RYCIN PRZYPISYWANYCH J. P. NORRLINOWI
W 1939 r. na łamach wiedeńskiego pisma „Die
Graphischen Kiinste” ukazał się krótki artykuł Karla
Simona zatytułowany Nie znane ryciny Jana Piotra
Norblina *. Autor zajął się w nim grupą trzynastu
akwafort ze zbiorów prywatnych we Frankfurcie1 2
i jedną wchodzącą w skład zbiorów Rijksmuseum
w Amsterdamie. Rzadkie w naszych bibliotekach
czasopismo uszło uwagi piszących w Polsce o Nor-
blinie i jego szkole. Artykuł Simona wszedł nato-
miast do literatury europejskiej — cytowany jest
w pracach o grafice jako uzupełniający oeuvre gra-
ficzne Norblina3. Jednocześnie nie znanym pozostaje
katalog Przecława Smolika — Jana Piotra Norblina
prace rytownicze4. Wydany w nikłym, bibliofilskim
nakładzie, diziś już dość rzadki, katalog Smolika
nie jest szerzej dostępny także i z powodu braku
streszczenia w jednym z języków zachodnio euro-
pejskich. To samo dotyczy książki Alfreda Brosi-
ga — katalogu dzieł graficznych Michała Płońskiego
i Henryka Nethera 5.
W tym stanie rzeczy łatwo o pomyłki i nieporo-
zumienia.
„Nie znane ryciny” J. P. Norblina z frankfurckiej
kolekcji opisane przez Kairla Simona okazują się
znanymi dobrze akwafortami Henryka (D. H.) Ne-
thera. Bez trudu odszukamy je w katalogu Brosiga.
Są to: Studium krzyczącego, I (katalog Brosiga
nr 1, Simona — 2); Studium krzyczącego, II (Bro-
śig 2, Simon 8); Głowa starego mężczyzny w profilu
zwr. w prawo (Br. 3, Sim. 4); Głowa mężczyzny bez
brody, w profilu zwr. w lewo (Br. 4, Sim. 5); Po-
piersie szlachcica polskiego zwr. w prawo (Br. 5,
Sim. 6); Potwór ludzki, studium fizjonomiczne (Br. 6,
Sim. 7); Popiersie mężczyzny z wąsami, zwr. w pra-
wo (Br. 9, Sim. 1); Głowa młodego mężczyzny zwr.
w lewo i nieco podniesiona (Br. 10, Sim. 3); Papier-
1 K. SIMON, Unbekannte Radierungen von Jean Pierre
Norblin, „Die Graphischen Kiinste” NF, Bd. IV, 1939, s.
115-113, 13 il.
2 Nie precyzuje, czy chodzi o Frankfurt nad Menem czy
nad Odrą, nie podaje nazwiska kolekcjonera.
3 J. LARAN, L’Estampe, Paris 1959, s. 367.
4 p. SMOLIK, Jana Piotra Norblina prace rytownicze,
Łódź 1934.
sie mężczyzny w wysokiej czapce (Br. 11, Sim. 9);
Dwaj żołnierze grający w karty (Br. 12, Sim. 11);
Żołnierz w zbroi (Br. 13, Sim. 10); Chłopiec owinięty
w chustkę (Br. 16, Sim. 13); Młodzieniec w krótkich
spodniach zwr. w lewo (Br. 17, Sim. 12).
Dzięki uprzejmości Pana (Karela G. Boon, dyrek-
tora Rijksprentenkabinet amsterdamskiego Rijks-
museum uzyskałem szczególne informacje o czter-
nastej rycinie omówionej przez K. Simona i jej fo-
tografię. Ryciny z Rijksmuseum Simon nie repro-
dukował — latem 19'39 r. zbiory Muzeum były za-
bezpieczone w przewidywaniu wojny i sfotografo-
wanie akwaforty uznanej przez Simona za Norbli-
nowską nie było możliwe “.
Akwaforta z Rijksprentenkabinet (5,5 X 6,6 cm)
przedstawia Młodzieńca siedzącego pod drzewem
(il. 1). Do zbiorów Muzeum zakupiona została
w 1806 r. Prawdopodobnie niegdyś określona była
jako dzieło Rembrandta (w prawym dolnym rogu
sygnatura „R£ fe”), do czego może odnosić się adno-
tacja „douteuse” (charakter pisma wskazuje na
wiek XVIII). W Rijksmuseum określono rycinę tę
jako pracę Norblina, pisząc jego nazwisko na odwro-
cie 7.
Zdaniem P. Karela G. Boon rycina jest XVIII-
wieczną imitacją Rembrandta — francuską lub an-
gielską.
W swoim artykule Karl Simon nie przeprowadza
dowodu autorstwa przypisywanych Norblinowi prac.
Zastępują ten dowód ogólnikowe zdania: „Mit dem
Namen des Kunstlers bezeichnet ist keine einzige
der genannten Radierungen; wer sich aber in seine
Eigenheit hineingesehen hat, wird keinen Augen-
blick daran zweifeln, da wir es hier mit Arbeiten
von Norblin zu tun haben. Im ganzen wie im ein-
zelnen verrat sich seine Art aufs allerunzweideutig-
ste, bis in geringfiigige Besonderheiten hinein"s.
5 A. BROSIG, M. Płoński, D. H. Nether, Prace rytow-
nicze, Poznań 1931, Wydawnictwo Tow. Miłośników Grafiki
N° 1.
6 SIMON, jw., S. 118/119.
7 SIMON, jw., notatkę „douteuse” odnosi do napisu
„Norblin”. W artykule swym opieram się na informacjach
udzielonych ml uprzejmie przez P. K. G. Boon.
s SIMON, jw., s. 119.
332