Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (61.1999)

Recenzje

451


1. John Singer Sargent w swej
pracowni przy Boulevard
Berthier 41 w Paryżu,
ok. 1884, Fot. ze zb. pryw.
1. John Singer Sargent in his
Studio at 41 Boułevard
Berthier, Paris, c. 1884. Phot.
private collection

zamknięta. Okres względnej stabilizacji nastąpił rok
później, kiedy Sargent został uczniem Carolus-Du-
randa (1838-1917) w Paryżu. Durand z powodze-
niem przygotował malarza do concours des places
w Ecole des Beaux-Arts. Sargent studiował tam
przez trzy lata, zdobywając w 1877 roku wysokie,
drugie miejsce w konkursie. W czasie wakacji dołą-
czał do rodziców i sióstr krążących między europej-
skimi miastami a Stanami Zjednoczonymi. Włączył
się też w życie artystyczne Ameryki. Został jurorem
Association (później Society) of American Artists.
W 1878 roku wystawiał z nimi w Kurtz Gallery
w Nowym Jorku. Pokazał wówczas namalowany
w Bretanii Połów ostryg w Cancale (The Corcoran
Gallery of Art, Waszyngton; inna wersja w Museum
of Fine Arts, Boston). Chociaż główny motyw kom-
pozycji stanowią kobiety i dzieci w bretońskich cze-
peczkach, zbierające owoce morza, to tematem obra-
zu są w istocie chmury odbijające się w kałużach.
W tym samym roku Sargent wystawiał na Międzyna-
rodowej Wystawie Powszechnej w Paryżu radosny
Portret Fanny Watts (Philadelphia Museum of Art).
Scena z Bretanii to jeden z pieiwszych obrazów
chronologicznego przeglądu twórczości Sargenta
w Tatę Gallery. Poprzedzają go Kieliszki z winem
(ok. 1875, zbiory prywatne), niegdyś w zbiorach na-
uczyciela Carolus-Durana. Jest to martwa natura
zaaranżowana w altanie, przez którą przebijają pro-
mienie słońca. Temat obrazu, efekty światła i kracia-
ste cienie kojarzą się natychmiast z Altaną Aleksan-
dra Gierymskiego z tego samego okresu. Portret
Cornelii Bertagni (ok. 1879, Columbus Museum
of Art, Ohio) wyraźnie zapowiada brawurową tech-
nikę i niemal whistlerowskie poczucie symfonii ko-
lorów (porównanie nie jest przypadkowe) - cechy,
którymi Sargent zasłynie w latach późniejszych.

Różowy szał przerzucony przez ramię dziewczynki
stanowi mocny, ciepły akcent kontrastujący z po-
ważną, delikatnie malowaną buzią i subtelnymi sza-
rościami tła. Rozmyte kontury, przytłumione światło
wieczoru W ogrodach Luksemburskich (1879, Phila-
delphia Museum of Art) są charakterystyczne rów-
nież dla sceny z Wenecji (Yenise par temps gris,
1880 lub 1882, zbiory prywatne). Obok scen ulicz-
nych z Wenecji i Hiszpanii z tego wczesnego okresu
pokazane zostały również widoki z Capri i Neapolu.
Białe śródziemnomorskie budownictwo pobudzało
do odtwarzania niuansów kolorystycznych i gry cie-
ni. Na tle tej architektury pojawiają się miejscowe
dziewczyny w czarnych szalach narzuconych na bia-
łe suknie. Są młode, uśmiechnięte, uwodzicielskie,
zajęte tańcem, grą na tamburynie lub rozmową.
Dziewczyna z Capri oraz Główka Any-Capri to wi-
zerunki ulubionej modelki - Rośmy Ferrary. Obie
prace znajdują się w zbiorach prywatnych, ale ta
ostatnia z profilem ostro odcinającym się od złota-
wego tła, podobna do kamei, jest często reproduko-
wana. Jedynym obrazem odróżniającym się od tej
grupy naturałistycznych scen i tonalnych studiów
jest Próba orkiestry Pasdełoup w Cirąue d’Hiver
(ok. 1879-80, Museum of Fine Arts, Boston). Muzy-
cy we frakach i ich instrumenty zostali potraktowani
szkicowo, zredukowani do czarno-białych graficz-
nych znaków na tle zamaszystych półkoli pustego
amfiteatru. Niedopowiedziana kompozycja pełna
ruchu i rytmu, pomysłowa malarska interpretacja
muzycznej gry.
Lata decydujące dla rozwoju artystycznego spę-
dził Sargent w Paryżu. Sławę i uznanie zdobył por-
tretami: Durana, Madame Edouard Pailleron, Ma-
dame Ramon Subercaseaux i córek Edwarda Darłey
Boit. Na Portrecie Carolusa-Durana (1879, Sterling