DOI Artikel:
Tylicki, Jacek: Obraz Strobla w Prado - Misterium Fascinosum
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.49352#0443
429
JACEK TYLICKI
Toruń, Instytut Żabytkoznawstwa i Konserwatorstwa UMK
Obraz Strobla w Prado — Misterium Fascinosum
Jako, że „Biuletyn Historii Sztuki” opublikował
polemikę Joanny Szczepińskiej-Tramer z Lu-
dwiga Meyera i moją interpretacją stroblow-
skiego chef-d’oeuvre w Madrycie (nr 3-4/1998,
s. 465-482), poczułem się w obowiązku — aczkol-
wiek niechętnie, gdyż me mam raczej polemicznego
temperamentu — ponownego zabrania głosu w tej
sprawie. Czynię to także w imieniu kolegi Meyera,
który językiem polskim nie włada; głównym zaś
bodźcem, który popchnął mnie do skreślenia tych
słów jest fakt, ze polemika ukazała się w czasopi-
śmie znacznie bardziej znanym i o szerszym zasię-
gu, niż gdańska „Porta Aurea” o wręcz zagadko-
wych zasadach kolportażu, gdzie wydrukowano
nasz z Meyerem artykuł (nr 2, 1993/1996, s. 101-
142). Chciałbym przeto zadbać, aby Czytelnicy mie-
li możność wyrobienia sobie opinii o naszym tekście
nie tylko na podstawie rzeczonej polemiki. Tak się
bowiem złożyło, ze publikacja Joanny Szczepiń-
skiej-Tramer stała się raczej recenzją naszego arty-
kułu, albowiem Autorka - co mnie zmartwiło - nie
powraca w niej już do własnego odczytania treści
skomplikowanego obrazu, które ukazało się drukiem
w 1991 roku1 (jeśli nie liczyć kilku szczegółów).
Chciałbym też od razu zastrzec i przeprosić, że
nie chcąc mnożyć bytów, nie odpowiem na długi
tekst Polemistki (17 stron) in extenso, koncentrując
się raczej na wyjaśnianiu wybranych punktów, i od-
syłając cierpliwego Czytelnika do poszukiwań „Por-
ta Aurea” nr 2; przyznaję także jednak samokrytycz-
nie, ze konstrukcji polemicznego artykułu jako
całości objąć swoim pruskim umysłem nie mogę.
Przechodząc do właściwej odpowiedzi, pragnę
zaznaczyć, ze nigdy nie rościliśmy sobie prawa do
ostatecznego wyjaśnienia fascynującej zagadki ma-
dryckiego płótna. Chcieliśmy tylko zaproponować
analizę - przyznaj ę - możliwie pełną i spójną, opartą
na nielicznych pewnikach i bardzo wielu poszlakach.
Stad biorą się tak denerwujące Polemistkę
(s. 481 i 474) stwierdzenia typu „a zatem”, czy „stąd”,
oraz „zapewne”, „może” i „na pewno”, które służą
konstruowaniu toku wywodu. Czy był on słuszny -
być może czas pokaże. Niemniej jednak, wszelkie
detale będące podstawą analizy zostały - sądzę -
przez nas przemyślane i sprawdzone, w co Polemist-
ka wielokrotnie (np. s. 474,481) wątpi. Myślę jednak,
że niezbyt uważnie zapoznała się Ona z naszą inter-
pretacją, co postaram się poniżej zademonstrować.
Nie jest też prawdą, że tekst jest naśladownictwem -
by nie powiedzieć plagiatem - publikacji czterech
autorów na temat obrazu z 1961 roku2, co Joanna
Szczepińska-Tramer zdaje się sugerować (s. 465-466,
477,481). Powierzchowne podobieństwo leży w pró-
bach identyfikacji wielu figur aktorów przedstawie-
nia, które po części pokrywają się z zaprezentowany-
mi w tamtej książce, gdyż po prostu uznaliśmy je za
słuszne. Natomiast luźne uwagi i hipotezy (zresztą
dość zróżnicowane), przedstawione przez współauto-
rów tomu Europdische Allegorie, o którym mowa,
znacznie odbiegają od treści naszej pracy, choć niektó-
re intuicje i sugestie tamtych badaczy podchwyciliśmy.
Kolega Meyer jako pierwszy w swym nieznanym
szerszemu ogółowi (choć wzmiankowanym przeze
mnie) rękopisie z 1989 roku3 postarał się mianowicie
1 J. SZCZEPIŃSKA-TRAMER, El “Festin deHerodes”:
notas sobre el cuadro de Bartholomdus Strobel. „Goya”,
revista de arte, no. 223-224, 1991, s. 2-15.
2 Europdische Allegorie. Prado Nr 1940, ein Meisterwerk
des Manierismus. Hrsg. v. L. Seghers, Miinchen 1961.
3 L. MEYER, Theatrum Europaeum 1610-1639. Das
grofie Kriegstheater in Europa. [Miinchen] 1989;
wzmiankowany w: J. TYLICKI, L. MEYER, Sztuka i po-
lityka anno 1639. Obraz Bartłomieja Strobla w Prado.
„Porta Aurea”. Rocznik Zakładu Historii Sztuki Uniwer-
sytetu Gdańskiego, 2, 1993 [1996], s. 101.
JACEK TYLICKI
Toruń, Instytut Żabytkoznawstwa i Konserwatorstwa UMK
Obraz Strobla w Prado — Misterium Fascinosum
Jako, że „Biuletyn Historii Sztuki” opublikował
polemikę Joanny Szczepińskiej-Tramer z Lu-
dwiga Meyera i moją interpretacją stroblow-
skiego chef-d’oeuvre w Madrycie (nr 3-4/1998,
s. 465-482), poczułem się w obowiązku — aczkol-
wiek niechętnie, gdyż me mam raczej polemicznego
temperamentu — ponownego zabrania głosu w tej
sprawie. Czynię to także w imieniu kolegi Meyera,
który językiem polskim nie włada; głównym zaś
bodźcem, który popchnął mnie do skreślenia tych
słów jest fakt, ze polemika ukazała się w czasopi-
śmie znacznie bardziej znanym i o szerszym zasię-
gu, niż gdańska „Porta Aurea” o wręcz zagadko-
wych zasadach kolportażu, gdzie wydrukowano
nasz z Meyerem artykuł (nr 2, 1993/1996, s. 101-
142). Chciałbym przeto zadbać, aby Czytelnicy mie-
li możność wyrobienia sobie opinii o naszym tekście
nie tylko na podstawie rzeczonej polemiki. Tak się
bowiem złożyło, ze publikacja Joanny Szczepiń-
skiej-Tramer stała się raczej recenzją naszego arty-
kułu, albowiem Autorka - co mnie zmartwiło - nie
powraca w niej już do własnego odczytania treści
skomplikowanego obrazu, które ukazało się drukiem
w 1991 roku1 (jeśli nie liczyć kilku szczegółów).
Chciałbym też od razu zastrzec i przeprosić, że
nie chcąc mnożyć bytów, nie odpowiem na długi
tekst Polemistki (17 stron) in extenso, koncentrując
się raczej na wyjaśnianiu wybranych punktów, i od-
syłając cierpliwego Czytelnika do poszukiwań „Por-
ta Aurea” nr 2; przyznaję także jednak samokrytycz-
nie, ze konstrukcji polemicznego artykułu jako
całości objąć swoim pruskim umysłem nie mogę.
Przechodząc do właściwej odpowiedzi, pragnę
zaznaczyć, ze nigdy nie rościliśmy sobie prawa do
ostatecznego wyjaśnienia fascynującej zagadki ma-
dryckiego płótna. Chcieliśmy tylko zaproponować
analizę - przyznaj ę - możliwie pełną i spójną, opartą
na nielicznych pewnikach i bardzo wielu poszlakach.
Stad biorą się tak denerwujące Polemistkę
(s. 481 i 474) stwierdzenia typu „a zatem”, czy „stąd”,
oraz „zapewne”, „może” i „na pewno”, które służą
konstruowaniu toku wywodu. Czy był on słuszny -
być może czas pokaże. Niemniej jednak, wszelkie
detale będące podstawą analizy zostały - sądzę -
przez nas przemyślane i sprawdzone, w co Polemist-
ka wielokrotnie (np. s. 474,481) wątpi. Myślę jednak,
że niezbyt uważnie zapoznała się Ona z naszą inter-
pretacją, co postaram się poniżej zademonstrować.
Nie jest też prawdą, że tekst jest naśladownictwem -
by nie powiedzieć plagiatem - publikacji czterech
autorów na temat obrazu z 1961 roku2, co Joanna
Szczepińska-Tramer zdaje się sugerować (s. 465-466,
477,481). Powierzchowne podobieństwo leży w pró-
bach identyfikacji wielu figur aktorów przedstawie-
nia, które po części pokrywają się z zaprezentowany-
mi w tamtej książce, gdyż po prostu uznaliśmy je za
słuszne. Natomiast luźne uwagi i hipotezy (zresztą
dość zróżnicowane), przedstawione przez współauto-
rów tomu Europdische Allegorie, o którym mowa,
znacznie odbiegają od treści naszej pracy, choć niektó-
re intuicje i sugestie tamtych badaczy podchwyciliśmy.
Kolega Meyer jako pierwszy w swym nieznanym
szerszemu ogółowi (choć wzmiankowanym przeze
mnie) rękopisie z 1989 roku3 postarał się mianowicie
1 J. SZCZEPIŃSKA-TRAMER, El “Festin deHerodes”:
notas sobre el cuadro de Bartholomdus Strobel. „Goya”,
revista de arte, no. 223-224, 1991, s. 2-15.
2 Europdische Allegorie. Prado Nr 1940, ein Meisterwerk
des Manierismus. Hrsg. v. L. Seghers, Miinchen 1961.
3 L. MEYER, Theatrum Europaeum 1610-1639. Das
grofie Kriegstheater in Europa. [Miinchen] 1989;
wzmiankowany w: J. TYLICKI, L. MEYER, Sztuka i po-
lityka anno 1639. Obraz Bartłomieja Strobla w Prado.
„Porta Aurea”. Rocznik Zakładu Historii Sztuki Uniwer-
sytetu Gdańskiego, 2, 1993 [1996], s. 101.