DOI Artikel:
Artykuły i komunikaty
DOI Artikel:Zarębska, Teresa: Wielkie osie urbanistyczne XVIII-wiecznej Warszawy a kreacje André Le Nôtre'a
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.49351#0058
52
Teresa Zarębska
7. Paryż. Fragment planu Turgota, 1739
7. Parts. Detail of Turgots map of 1739
Repr. wg/after W. Ostrowski
pałacyki; Ludwik XIV zakupił je w 1679, by
Manstart mógłje wymienić na wspaniałe staj-
nie królewskie na rzucie zbliżonym do pod-
kowy; ich dziedzińce stały się aneksami prze-
strzennymi Placu Brom (budowa w latach
1679-85). Uzupełnienia zespołu pałacu, mię-
dzy innymi budowa wyniosłej Kaplicy Kró-
lewskiej Mansarta, model ten wzbogaciły.
Osiowa ulica, plac, system przeddziedzińców
i dziedzińców pałacowych weszły do repertu-
aru barokowych monarszych zespołów rezy-
dencji w wielu krajach Europy; Ludwik XIV
oficjalnie przeniósł swą siedzibę i stolicę do
Wersalu w 1682 roku.
Równocześnie z budową pałacu oraz jego
przedpola kształtowany był park. Jego teren
wymagał ogromnych prac przygotowaw-
czych: usunięcia istniejącego zagospodaro-
wania, wyprofilowania tarasów i skarp, zni-
welowania obszaru „wielkiego parku” tak, by
mógł on przyjąć kanał o niespotykanych do-
tąd wymiarach: główny jego basen ma dłu-
gość około 1600 m, a krzyżujący się z nim,
poprzeczny, jest nieco krótszy. Zasilenie
wodą niezliczonych fontann wymagało skon-
struowania systemu przepompowni, które
podnosiły wodę z Sekwany o około 150 m.
Przy wyjątkowo ciężkich pracach ziemnych
i hydrotechnicznych zatrudniona była armia
francuska - około 30 tysięcy ludzi.
Przetwarzanie uwarunkowań przyrodni-
czych, „walka z naturą”, którą prowadził Le
Nótre, była zarazem działaniem wyzyskują-
cym jej oferty: wspaniałe zarysy wzgórz
zamykały perspektywę Basenu Szwajcarów
(rangę tego widoku podkreślał już Lud-wik XIV, uczestniczący w tworzeniu wersalskich
projektów); oś główna parku ginęła na horyzoncie, dowodząc bezkresu władzy króla.
Świetnie odczytał zasady postępowania wielkiego mistrza kompozycji przestrzennej
współczesny mu La Fontaine, który powiedział o Le Nótre, że „miał on władzę rozkazywa-
nia naturze; ona go słuchała, ponieważ żądał on od niej tego, co mogła mu ofiarować”19.
Gdy Ludwik XIV zlecał Le Nótre’owi projekt Wersalu, miał zaledwie 23 lata. Nowe
założenie rosło wraz z rozwojem absolutystycznej władzy monarchy: nie od razu był on
Królem-Słońce, ale od początku wspierał swój autorytet świetnymi założeniami prze-
strzennymi. Uważał, że Le Nótre spełni jego oczekiwania, bo „ma w duszy wielkość”20.
19 VAN DER KEMP, LEMOINE, op. cit., s. 268.
20 BENOIST, Yersailles et la Monarchie. Paris 1947, s. 25.
Teresa Zarębska
7. Paryż. Fragment planu Turgota, 1739
7. Parts. Detail of Turgots map of 1739
Repr. wg/after W. Ostrowski
pałacyki; Ludwik XIV zakupił je w 1679, by
Manstart mógłje wymienić na wspaniałe staj-
nie królewskie na rzucie zbliżonym do pod-
kowy; ich dziedzińce stały się aneksami prze-
strzennymi Placu Brom (budowa w latach
1679-85). Uzupełnienia zespołu pałacu, mię-
dzy innymi budowa wyniosłej Kaplicy Kró-
lewskiej Mansarta, model ten wzbogaciły.
Osiowa ulica, plac, system przeddziedzińców
i dziedzińców pałacowych weszły do repertu-
aru barokowych monarszych zespołów rezy-
dencji w wielu krajach Europy; Ludwik XIV
oficjalnie przeniósł swą siedzibę i stolicę do
Wersalu w 1682 roku.
Równocześnie z budową pałacu oraz jego
przedpola kształtowany był park. Jego teren
wymagał ogromnych prac przygotowaw-
czych: usunięcia istniejącego zagospodaro-
wania, wyprofilowania tarasów i skarp, zni-
welowania obszaru „wielkiego parku” tak, by
mógł on przyjąć kanał o niespotykanych do-
tąd wymiarach: główny jego basen ma dłu-
gość około 1600 m, a krzyżujący się z nim,
poprzeczny, jest nieco krótszy. Zasilenie
wodą niezliczonych fontann wymagało skon-
struowania systemu przepompowni, które
podnosiły wodę z Sekwany o około 150 m.
Przy wyjątkowo ciężkich pracach ziemnych
i hydrotechnicznych zatrudniona była armia
francuska - około 30 tysięcy ludzi.
Przetwarzanie uwarunkowań przyrodni-
czych, „walka z naturą”, którą prowadził Le
Nótre, była zarazem działaniem wyzyskują-
cym jej oferty: wspaniałe zarysy wzgórz
zamykały perspektywę Basenu Szwajcarów
(rangę tego widoku podkreślał już Lud-wik XIV, uczestniczący w tworzeniu wersalskich
projektów); oś główna parku ginęła na horyzoncie, dowodząc bezkresu władzy króla.
Świetnie odczytał zasady postępowania wielkiego mistrza kompozycji przestrzennej
współczesny mu La Fontaine, który powiedział o Le Nótre, że „miał on władzę rozkazywa-
nia naturze; ona go słuchała, ponieważ żądał on od niej tego, co mogła mu ofiarować”19.
Gdy Ludwik XIV zlecał Le Nótre’owi projekt Wersalu, miał zaledwie 23 lata. Nowe
założenie rosło wraz z rozwojem absolutystycznej władzy monarchy: nie od razu był on
Królem-Słońce, ale od początku wspierał swój autorytet świetnymi założeniami prze-
strzennymi. Uważał, że Le Nótre spełni jego oczekiwania, bo „ma w duszy wielkość”20.
19 VAN DER KEMP, LEMOINE, op. cit., s. 268.
20 BENOIST, Yersailles et la Monarchie. Paris 1947, s. 25.