Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (63.2001)

64

Teresa Zarębska


17. Ujazdów. Projekt kanału i zwierzyńca z powtórzonym symetrycznie pałacykiem Łazienek
17. Warsaw, Ujazdów, design for the canal and an animal enclosure with symetrically repeated
‘Łazienki ’ Bathhouse
Repr wg/after W. Hentscheł

wobec osi, i wiele innych szczegółów, a także wpisanie zespołu parkowego w rozległy
zwierzyniec nawiązuje, jak się zdaje, do innego projektu Le Nótre’a - zespołu rezydencji
Ludwika XIV w Marły, jego „pustelni” w otaczającym parku. Może więc Ujazdów miał
się stać „pustelnią” Augusta II43; kiedy powstał jej tak ambitny projekt?
Terminus antę quem stanowi budowa Kanału Ujazdowskiego, podjęta w latach 1717-
-172044. Pierwsząjej fazą było z pewnością, jak w Wersalu, przygotowanie terenu: musiał
on zostać zakupiony, pozbawiony dotychczasowego zagospodarowania i zniwelowany.
Już w tej fazie przedsięwzięcie mogło się okazać zbyt trudne i przyczynić do zaniechania
realizacji wielkiego planu wkrótce po budowie Kanału, ukończonego około 1725 roku.
Z tego czasu pochodzi inny niezrealizowany projekt J. Z. Deybla: rezygnacji z dolnego
parku na rzecz ogrodowej osi poprzecznej, wyprowadzonej z Zamku na górnym tarasie
skarpy, zaakcentowanej na krańcu północnym dużym basenem.

43 MAJDECKI, Historia ogrodów. Warszawa 1972, s. 166.
44 Ustalenia B. KRÓL-KACZOROWSKA, Kilka dokumentów dotyczących budowy Kanału Ujazdowskiego. „Biuletyn
Historii Sztuki” 1967, nr 3, s. 340.