DOI Artikel:
Artykuły i komunikaty
DOI Artikel:Targosz-Kretowa, Karolina: Ogród w teatrze i teatr w ogrodzie: krąg dworu polskiego XVII wieku i źródła jego inspiracji
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.49351#0114
108
Karolina Targosz
5. Kostium ogrodnika z baletu
francuskiego z czasów Ludwika XIV
5. Gardener’s costume from a French
ballet during the reign of Louis XIV
Repr. wg/after J. Gregor, Denkmaler des
Theaters. Wien, vol. XI
Osobnego omówienia wymaga, wywołująca dziś częste nieporozumienia i niezrozumie-
nia, sceniczna prezentacja żywiołu ognia, wody i zielem. Wszystko to - jak wynika
z traktatów na tematy scenografii oraz relacji wielu naocznych świadków spektakli - w
przeważającej mierze musiało być dziełem imitacji i iluzji. Pożar wyspy z pałacem i ogrodami
Alcyny nie był bynajmniej oddaniem dekoracji na pastwę realnym płomieniom, ale jedną
z odmian sceny (terza muta delle scene) - wytworem pędzla. Wskazówki, jak można
pokazać, że cała scena płonie (Come si possa dimostrare che tutta la scena ardal) podawał
w swym traktacie Niccoló Sabbatini34. Malowane płomienie migotały... w blasku lampy
tylnego kanału. Wszystkim się też wydawało, że to ogień żywy tryska... pisał Furttenbach
o efektach swego malowidła wykonanego czerwoną laką na połyskliwej skórze czarnego
parasola, rozkładanego i składanego - który wyobrażał krzak gorejący przed Mojże-
szem35 36. Autor relacji z weneckiej La finta pazza w inscenizacji „czarodzieja z Fano”,
Torellego - nie raz zaznacza, że ognie i płomienie wyglądały tak, jakby były prawdziwe,
choć były tylko malowane (fiamme al naturale imitate dalia pittura,fuochi dipinti si, ma
perb ąuasi che sipoteyano stimar veri). W inwentarzu teatru, jaki urządził Torelli w swym
rodzinnym mieście Fano, spisano w 1690 roku m. in. cztery tełari z płomieniami piekła
(telari quattro difiamme d’infernof6.
34 N. SABBATINI, Pratica di fabricar scene e machinę ne 'teatri. I wyd. Pesaro 1633, II wyd. Rawenna 1638. To drugie
wydanie opublikował jako facsimile wraz z tłumaczeniem niemieckim W. Flemming, Weimar 1926, s. 85 (rozdz. 11-
Come si possa dimostrare che tutta la scena arda).
35 FURTTENBACH, op. cit., s. 116-117.
36 P. BJURSTRÓM, Giacomo Torelli and Barogue Stage Design. Stockholm 1962, s. 238, 250.
Karolina Targosz
5. Kostium ogrodnika z baletu
francuskiego z czasów Ludwika XIV
5. Gardener’s costume from a French
ballet during the reign of Louis XIV
Repr. wg/after J. Gregor, Denkmaler des
Theaters. Wien, vol. XI
Osobnego omówienia wymaga, wywołująca dziś częste nieporozumienia i niezrozumie-
nia, sceniczna prezentacja żywiołu ognia, wody i zielem. Wszystko to - jak wynika
z traktatów na tematy scenografii oraz relacji wielu naocznych świadków spektakli - w
przeważającej mierze musiało być dziełem imitacji i iluzji. Pożar wyspy z pałacem i ogrodami
Alcyny nie był bynajmniej oddaniem dekoracji na pastwę realnym płomieniom, ale jedną
z odmian sceny (terza muta delle scene) - wytworem pędzla. Wskazówki, jak można
pokazać, że cała scena płonie (Come si possa dimostrare che tutta la scena ardal) podawał
w swym traktacie Niccoló Sabbatini34. Malowane płomienie migotały... w blasku lampy
tylnego kanału. Wszystkim się też wydawało, że to ogień żywy tryska... pisał Furttenbach
o efektach swego malowidła wykonanego czerwoną laką na połyskliwej skórze czarnego
parasola, rozkładanego i składanego - który wyobrażał krzak gorejący przed Mojże-
szem35 36. Autor relacji z weneckiej La finta pazza w inscenizacji „czarodzieja z Fano”,
Torellego - nie raz zaznacza, że ognie i płomienie wyglądały tak, jakby były prawdziwe,
choć były tylko malowane (fiamme al naturale imitate dalia pittura,fuochi dipinti si, ma
perb ąuasi che sipoteyano stimar veri). W inwentarzu teatru, jaki urządził Torelli w swym
rodzinnym mieście Fano, spisano w 1690 roku m. in. cztery tełari z płomieniami piekła
(telari quattro difiamme d’infernof6.
34 N. SABBATINI, Pratica di fabricar scene e machinę ne 'teatri. I wyd. Pesaro 1633, II wyd. Rawenna 1638. To drugie
wydanie opublikował jako facsimile wraz z tłumaczeniem niemieckim W. Flemming, Weimar 1926, s. 85 (rozdz. 11-
Come si possa dimostrare che tutta la scena arda).
35 FURTTENBACH, op. cit., s. 116-117.
36 P. BJURSTRÓM, Giacomo Torelli and Barogue Stage Design. Stockholm 1962, s. 238, 250.