Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (63.2001)

410

Jerzy Kowalczyk

raz pierwszy, są wytłuszczone. Ponieważ jednak
druk jest gęsty, bez odstępów między zapisami, wi-
doczność tytułów jest niewielka. Utrudnia to korzy-
stanie z bibliografii. Sytuację wprawdzie ratuje
znakomicie opracowany indeks topograficzno-rze-
czowy, ale to nie jest to samo, co żywa pagina.
Rozpisana jest zawartość artykułów i publikacji
traktujących o kilku miejscowościach. Zostały też
odnotowane recenzje, co należy podkreślić z uzna-
niem. Opuszczenia pozycji bibliograficznych są spo-
radyczne. Znając dobrze bibliografię do Zamościa,
stwierdziłem z przyjemnością, że zostały przy toczo-
ne wszystkie istotne pozycje. Co prawda bibliofil-
ską książkę Zofii Serafm-Sochańskiej o Zamościu
zaliczyłbym jednak do przewodników (poz. 15456).
Zauważyłem natomiast brak ważnego artykułu Boh-
dana Janusza, O restauracji pałacu w Obroszynie,
„Wiadomości Konserwatorskie” (Lwów) 1924 nr 4,
s. 105-113. Pominięcie tego artykułu jest tym dziw-
niejsze, że wymieniony jest z tego samego czasopi-
sma, tylko z nr 3, artykuł Czesława Thułlie o tymże
pałacu (poz. 8429). Pewne opuszczenia można by
uzupełnić na podstawie książki Agnieszki Biedrzyc-
kiej, Bibliografia pomników dawnych kresów
południowo-wschodnich Rzeczypospolitej (Kraków
2000), ale ta cenna pozycja minimalnie wyprzedziła
recenzowane dzieło, które było już w trakcie druku.
Choć w tytule książki mówi się o Polskiej bibliogra-
fii sztuki, to jednak częściowo zostały uwzględnione
publikacje niemieckie dotyczące Elbląga, Gdańska,
Malborka, Torunia, Wrocławia. Również rosyjskie
artykuły zostały przytoczone o zabytkach Ziemi
Chełmskiej, o rezydencjach w Białymstoku, Wi-
śniowcu, zamku w Łucku i in. (wartościowe artyku-
ły Georgija Łukomskiego).
Osobna uwaga należy się dwóm obszernym
indeksom, które zajmują aż 166 stron druku. Autor-
ka tych indeksów, mgr Maria Liczbińska, winna

figurować - moim zdaniem - na karcie tytułowej
wśród autorów opracowania. Indeks alfabetyczny (s.
505-583) zawiera około 3700 nazwisk. Godne pod-
kreślenia są wykazy autorów podpisujących artykuły
inicjałami. Nierzadko inicjały zostały rozszyfrowane,
a zawsze podano tytuły czasopism, w których publi-
kowali anonimowi autorzy. Zresztą indeks alfabetycz-
ny zawiera nazwiska nie tylko autorów, ale także
artystów i fundatorów lub mecenasów, których nazwi-
ska figurują w tytule publikacji. Indeks alfabetyczny
ma duże znaczenie dla polskiej historiografii archi-
tektury. Dzięki niemu uzmysławiamy sobie wielki
dorobek autorski takich zapomnianych dziś badaczy,
jak Aleksander Czołowski, Józef Gacki, Franciszek
Jaworski, Michał Kowalczuk, Bohdan Janusz. Do-
wiadujemy się też o przedwojennych publikacjach
Romana Aftanazego.
Indeks topograficzno-rzeczowy (s. 584-671) po-
zwala na dotarcie do każdej publikacji o dawnym
i nowym dziele architektury, w tym także do opraco-
wań dotyczących poszczególnych historycz-
nych dzielnic Rzeczypospolitej. Jeśli chodzi o duże
ośrodki miejskie, bardzo skrupulatnie zostały wy-
szczególnione wszystkie pojedyncze obiekty archi-
tektury, a nawet części składowe zespołu architekto-
nicznego, kaplice oraz nagrobki, np., w opactwie
cystersów w Jędrzejowie. W wykazie świątyń klasz-
tornych, został - niestety - powtórzony niepraktycz-
ny układ wedle wezwań, zamiast według nazw zako-
nów. Wynikało to jednak z układu całej bibliografii.
Ładunek informacji naukowych w recenzowanym
tomie bibliografii jest potężny. Takie dzieło, wyma-
gające wieloletniej pracy zbiorowej, mogło powstać
tylko w Instytucie Sztuki PAN, który realizuje - mimo
wielkich trudności finansowych - statutowy obowią-
zek dokumentacji dziejów sztuki w Rzeczypospoli-
tej. Księga winna się znaleźć w podręcznym
księgozbiorze każdego historyka sztuki.