DOI Heft:
Nr. 3-4
DOI Artikel:Luba, Iwona: Malarstwo monumentalne II Rzeczypospolitej: =
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.35032#0489
479
IWONA LUBA
47;r.s'z<wa, /n.srymf /V;.smr7 ÓTn;7/ NtV
monMwentu/ng // Re^czypo^po/ńę/ ^
tanisław Woźnicki w artykule O łi/łn wspóńrzasąycń ^rz/owiÆcA ^ci^^ycń w Po/-
z 1939 r. odnotował widoczny w ostatnich latach intensywny rozwój sztuki mo-
Ł<Jnumentalnej oraz stale wzrastające zainteresowanie nią. Na genezę tego zjawiska
składały się liczne czynniki daleko wykraczające poza kwestie czysto artystyczne. Autor
dostrzegał w ówczesnej karierze malarstwa ściennego w całej Europie „powiew historii"
- odzwierciedlenie przemian społecznych oraz zmiany oczekiwań społeczeństwa wobec
sztuki, bowiem „na tym właśnie szlaku nowa postawa społeczeństwa szuka swego este-
tycznego wyrazu". Twórcy malarstwa monumentalnego zyskali szansę pełnienia istotnej
funkcji w życiu narodu, „czynniki zaś rządzące widzą w nowej wymowie środków pla-
stycznych, napełniających nową treścią wnętrza i ełewacje budynków, potężny czynnik
wychowawczy o wielkiej sile wzruszeniowej"*. Zwracał uwagę na fakt, że rozkwit monu-
mentalnego malarstwa w II Rzeczypospolitej wpisuje się w proces ogólnoeuropejski, do-
konujący się zarówno w państwach nazwanych przez niego eufemistycznie
„dynamicznymi", czyli w Niemczech i Włoszech, prowadzących odgórną oficjalną poli-
tykę kulturalną w zakresie sztuki monumentalnej, wspieraną regulacjami prawnymi i zna-
czącymi subwencjami, jak i w krajach, w których malarstwo ścienne rozwijało się
poniekąd samoczynnie, spotykając się z życzliwym szerokim odbiorem społecznym.
Woźnicki poruszył wiele ważnych kwestii wiążących się w równym stopniu z polityką
i z historią, co z samą sztuką, a dotyczących braku ciągłości tradycji malarstwa monumen-
talnego w Polsce. Odnotował też zanik typowych technik ściennych i tworzenie w latach
20. wielkoformatowych malowideł dekoracyjnych do reprezentacyjnych wnętrz w techni-
kach właściwych malarstwu sztalugowemu - najczęściej dekoracyjnych panneaux na płót-
nie, z przeznaczeniem do zamontowania na ścianie, nierzadko jako efemeryczny ełement
wyposażenia czasowych pawilonów polskich na międzynarodowych wystawach.
W malarstwie monumentalnym w latach 20. stosowano głównie techniki typowe dla
malarstwa nie ściennego, lecz sztalugowego, czyli w pewnym sensie zastępcze: olej na
płótnie lub temperę na dykcie. Właściwe techniki ścienne - prawdziwy fresk (buon fre-
sco), fresco a secco, tempera na murze, enkaustyka, mozaika, szkło wodne i sgraffito
* Tekst powstał dzięki półrocznemu Stypendium Ministra Kułtury i Dziedzictwa Narodowego dła osób zajmujących się
twórczością artystyczną (twórcom i wykonawcom) oraz upowszechnianiem i ochroną dóbr kułtury, otrzymanemu prze-
ze mnie w roku 2007.
' Stanisław WOŹNłCKł, „O kiłku współczesnych małowidłach ściennych w Połsce. Tempera, fresk, sgraffito",
1939, z. l,s. 58.
IWONA LUBA
47;r.s'z<wa, /n.srymf /V;.smr7 ÓTn;7/ NtV
monMwentu/ng // Re^czypo^po/ńę/ ^
tanisław Woźnicki w artykule O łi/łn wspóńrzasąycń ^rz/owiÆcA ^ci^^ycń w Po/-
z 1939 r. odnotował widoczny w ostatnich latach intensywny rozwój sztuki mo-
Ł<Jnumentalnej oraz stale wzrastające zainteresowanie nią. Na genezę tego zjawiska
składały się liczne czynniki daleko wykraczające poza kwestie czysto artystyczne. Autor
dostrzegał w ówczesnej karierze malarstwa ściennego w całej Europie „powiew historii"
- odzwierciedlenie przemian społecznych oraz zmiany oczekiwań społeczeństwa wobec
sztuki, bowiem „na tym właśnie szlaku nowa postawa społeczeństwa szuka swego este-
tycznego wyrazu". Twórcy malarstwa monumentalnego zyskali szansę pełnienia istotnej
funkcji w życiu narodu, „czynniki zaś rządzące widzą w nowej wymowie środków pla-
stycznych, napełniających nową treścią wnętrza i ełewacje budynków, potężny czynnik
wychowawczy o wielkiej sile wzruszeniowej"*. Zwracał uwagę na fakt, że rozkwit monu-
mentalnego malarstwa w II Rzeczypospolitej wpisuje się w proces ogólnoeuropejski, do-
konujący się zarówno w państwach nazwanych przez niego eufemistycznie
„dynamicznymi", czyli w Niemczech i Włoszech, prowadzących odgórną oficjalną poli-
tykę kulturalną w zakresie sztuki monumentalnej, wspieraną regulacjami prawnymi i zna-
czącymi subwencjami, jak i w krajach, w których malarstwo ścienne rozwijało się
poniekąd samoczynnie, spotykając się z życzliwym szerokim odbiorem społecznym.
Woźnicki poruszył wiele ważnych kwestii wiążących się w równym stopniu z polityką
i z historią, co z samą sztuką, a dotyczących braku ciągłości tradycji malarstwa monumen-
talnego w Polsce. Odnotował też zanik typowych technik ściennych i tworzenie w latach
20. wielkoformatowych malowideł dekoracyjnych do reprezentacyjnych wnętrz w techni-
kach właściwych malarstwu sztalugowemu - najczęściej dekoracyjnych panneaux na płót-
nie, z przeznaczeniem do zamontowania na ścianie, nierzadko jako efemeryczny ełement
wyposażenia czasowych pawilonów polskich na międzynarodowych wystawach.
W malarstwie monumentalnym w latach 20. stosowano głównie techniki typowe dla
malarstwa nie ściennego, lecz sztalugowego, czyli w pewnym sensie zastępcze: olej na
płótnie lub temperę na dykcie. Właściwe techniki ścienne - prawdziwy fresk (buon fre-
sco), fresco a secco, tempera na murze, enkaustyka, mozaika, szkło wodne i sgraffito
* Tekst powstał dzięki półrocznemu Stypendium Ministra Kułtury i Dziedzictwa Narodowego dła osób zajmujących się
twórczością artystyczną (twórcom i wykonawcom) oraz upowszechnianiem i ochroną dóbr kułtury, otrzymanemu prze-
ze mnie w roku 2007.
' Stanisław WOŹNłCKł, „O kiłku współczesnych małowidłach ściennych w Połsce. Tempera, fresk, sgraffito",
1939, z. l,s. 58.