Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (70.2008)

566

BEATA GAJEWSKA

badaczy, a mianowicie na sprawę konieczności zwe-
ryfikowania wiarygodności informacji źródłowych.
Z jednej bowiem strony wszystkie badania autorki
wskazywały na to, że mury starej budów)i i jej za-
sadniczy kształt wykorzystane zostały przy wzno-
szeniu pałacu, z drugiej zaś informacja zawarta
w pamiętniku niema) naocznego świadka Adama
Tumo, siostrzeńca fundatora pałacu mówią wyraź-
nie, że stary zamek został zburzony, a pałac wznie-
siony od nowa. Dylemat ten uświadamia jak wielka
ostrożność wskazana jest przy opieraniu się na rze-
komo w pełni wiarygodnych przekazach źródło-
wych, zwłaszcza gdy pochodzą one od człowieka
o tak bujnej fantazji, jak Adam Tumo. W tym przy-
padku autorka słusznie, w moim przekonaniu, od-
rzuciła relację pamiętnikarza, przyjmując stan
rzeczy, za którym przemawiały liczniejsze i wiary-
godne źródła oraz badania architektoniczne. "
Nieznane dotąd materiały archiwalne pozwoliły
wnikliwej badaczce na rozwiązanie kolejnego dyle-
matu, tym razem związanego z funkcjonalno-użyt-
kowym charakterem pałacu.
Na każdej kondygnacji został usytuowany w jed-
nym ciągu apartament mieszkalny i pomieszczenia o
charakterze reprezentacyjnym. Wnętrza te są w tak
zwanym układzie amfilądowym.
Róża Kąsinowska poświęciła też wiele uwagi
malarskim dekoracjom pałacu, autorstwa Antoniego
Smuglewicza (1740-1810) i Roberta Stankiewicza

' Róża KĄSINOWSKA Go/acńów, rezyJeac/n a?agaacÆa
w ywtet/c źródcf, Poznań 1993, H wydanie poszerzone,
2006; id. ZaajeÆwKôra/Æa, Kórnik 1998; id. 4rc7a2eAm-
ra aezydeac/oan/aa ponaatM aowoyoAAfego, Nowa Sól
2003; Ponadto Kąsinowska jest autorką około 100 niepu-

(czynny między 1794-1808) oraz sztukateriom wy-
konanym przez Michała Ceptowskiego vel Cepto-
wicza (1765-1829). Tezy zaproponowane przy
okazji interpretacji dekoracji pałacowych wnętrz, to
materiał znakomity, wnikliwy i nowatorski.
W odrębnej części pracy autorka przeprowadziła
analizę opisową ogrodu wraz z antykizującą, archi-
tekturą pawilonów ogrodowych: Panteonu i Monop-
teru, murami Kasztelu (ob. nieistniejącymi) oraz ota-
czającą pałac wodą. Wartość publikacji podnoszą
aneksy źródłowe, tablice genealogiczne oraz obszer-
ny materiał ilustracyjny, obejmujący niemal 400 zdjęć.
Niestety stan aktualnych badań nie pozwolił ba-
daczce na potwierdzenie wpływu masońskich idei
na kształt i funkcję zespołu pałacowo-parkowego
w Dobrzycy. Bogactwo materiału, skala poruszo-
nych problemów oraz subtelność dociekań sprawiły,
iż otrzymaliśmy nową, spójną i konsekwentną pro-
pozycję interpretacji treści zawartych w dekoracji
rezydencji Augustyna Gorzeńskiego.
Monografia Dobrzycy autorstwa Róży Kąsinow-
skiej jest jedną z trzech monografii dotyczących re-
zydencji w Wielkopolsce (pierwsze to monografie
Komika i Gołuchowa)'. Dla środowisk naukowych
historyków, a w szczególności historyków sztuki, ta
ważna publikacja okaże się z pewnością rarytasem.
Podobną przyjemność odczują wszyscy miłośnicy
zabytków, osoby żywo tropiące losy wielkopolskich
rezydencji i związanych z nimi rodów.

blikowanych studiów naukowo-historycznych obiektów
architektury zwłaszcza rezydencji z terenu Pomorza Za-
chodniego, Ziemi Lubuskiej i Wielkopolski, za: 60 /a/
poAłzcń .s7ażń Aaa.scrwa/aaskńń aa Ta a? orzą ZacńoJ-
ańa„ Szczecin 2006, s. 221.