DOI Heft:
Nr. 1-2
DOI Artikel:Jurkowlaniec, Tadeusz: Strusie jaja w Prusach: z badań nad średniowieczną ikonografią maryjną =
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.35030#0035
STRUSiE JAJA W PRUSACH
29
22. /Uońn/ca, zuwek
Cragwe/jfy zwo/uń/ru.
Co/. /ACTA/, ÓYu/jó/uw ó7ęp/7/cw.sAu' (7976)
niebu, i zapomina o swoim potomstwie, to tym bardziej człowiek wierzący winien zapo-
mnieć o rzeczach ziemskich, a naśladować niebieskie"^. Jednakże poza strusia w Neu-
bergu - jakkolwiek jego głowa została odłamana - sugeruje, że nie wypatrywał Plejad,
lecz „wysiadywał" wzrokiem.
Prawdopodobnie przedstawienie podobne do chełmińskiego znajdowało się na zacho-
wanym szczątkowo zworniku skiepień domu konwentu w Brodnicy; do dziś dotrwały
fragmenty z rozłożonym skrzydłem oraz z dwoma jajami w gnieździe, przy czym z jedne-
go z nich wykluwa się pisklę (ekspozycja stała w piwnicach brodnickiego zamku; ił. 22).
Ułomki są przypuszczalnie pozostałością jednego z kluczy sklepienia kaplicy zamkowej,
której ołtarz główny p.w. Bożego Ciała i Panny Marii konsekrował biskup Otto z Rewala
w dniu 9 maja roku 1339^.
Należy podkreślić, że pruskie zworniki wśród zabytków rzeźby ze sceną lęgu strusi są
najwcześniejsze; wyprzedzają dzieła zarówno u cystersów Neubergu (przed 1346), jak
i u św. Wawrzyńca w Norymberdze (1355-1366). Wymienione przedstawienia, różniące
się pod względem kompozycyjnym, łączy wspólny temat - wylęganie się młodych pod
wypływem wzroku dorosłego ptaka. W przypadku rzeźb w Norymberdze i w Chełmnie
zaproponowano mariologiczną interpretację ich treści. Niestety, nikt nie przeprowadził
/CmurCM/ zM Kó7n iwgg/gg/ w??..., Koln 2001, s. 107, wg < http://kups.ub.uni-koeln.de/volltexte/2003/957/pdP
diss.pdf > . Dr Ute Chibidziura zgodziła się na reprodukcję wykonanej przez Nią fotografii wspornika, opublikowanej
w cytowanej dysertacji (il. 139), za co Jej dziękuję.
^F/z/o/og/ Z/łwur/Mw ...Jak przyp. 16, s. 67 [XXVIII].
^ Tadeusz JURKOWLANIEC, „Rzeźba architektoniczna na zamku w Brodnicy", F/uF/yw CA/orP 5z/Młi 41, 1979,
s. 16 i przyp. 33; JURKOWLANIEC, Go/ycU rzuź/M ...Jak przyp. 3, s. 77, 133.
29
22. /Uońn/ca, zuwek
Cragwe/jfy zwo/uń/ru.
Co/. /ACTA/, ÓYu/jó/uw ó7ęp/7/cw.sAu' (7976)
niebu, i zapomina o swoim potomstwie, to tym bardziej człowiek wierzący winien zapo-
mnieć o rzeczach ziemskich, a naśladować niebieskie"^. Jednakże poza strusia w Neu-
bergu - jakkolwiek jego głowa została odłamana - sugeruje, że nie wypatrywał Plejad,
lecz „wysiadywał" wzrokiem.
Prawdopodobnie przedstawienie podobne do chełmińskiego znajdowało się na zacho-
wanym szczątkowo zworniku skiepień domu konwentu w Brodnicy; do dziś dotrwały
fragmenty z rozłożonym skrzydłem oraz z dwoma jajami w gnieździe, przy czym z jedne-
go z nich wykluwa się pisklę (ekspozycja stała w piwnicach brodnickiego zamku; ił. 22).
Ułomki są przypuszczalnie pozostałością jednego z kluczy sklepienia kaplicy zamkowej,
której ołtarz główny p.w. Bożego Ciała i Panny Marii konsekrował biskup Otto z Rewala
w dniu 9 maja roku 1339^.
Należy podkreślić, że pruskie zworniki wśród zabytków rzeźby ze sceną lęgu strusi są
najwcześniejsze; wyprzedzają dzieła zarówno u cystersów Neubergu (przed 1346), jak
i u św. Wawrzyńca w Norymberdze (1355-1366). Wymienione przedstawienia, różniące
się pod względem kompozycyjnym, łączy wspólny temat - wylęganie się młodych pod
wypływem wzroku dorosłego ptaka. W przypadku rzeźb w Norymberdze i w Chełmnie
zaproponowano mariologiczną interpretację ich treści. Niestety, nikt nie przeprowadził
/CmurCM/ zM Kó7n iwgg/gg/ w??..., Koln 2001, s. 107, wg < http://kups.ub.uni-koeln.de/volltexte/2003/957/pdP
diss.pdf > . Dr Ute Chibidziura zgodziła się na reprodukcję wykonanej przez Nią fotografii wspornika, opublikowanej
w cytowanej dysertacji (il. 139), za co Jej dziękuję.
^F/z/o/og/ Z/łwur/Mw ...Jak przyp. 16, s. 67 [XXVIII].
^ Tadeusz JURKOWLANIEC, „Rzeźba architektoniczna na zamku w Brodnicy", F/uF/yw CA/orP 5z/Młi 41, 1979,
s. 16 i przyp. 33; JURKOWLANIEC, Go/ycU rzuź/M ...Jak przyp. 3, s. 77, 133.