DOI issue:
Nr. 2
DOI article:Artykuły
DOI article:Przywoźna-Leśniak, Katarzyna: Pałac Michała Serwacego Wi¬śniowieckiego w Czajczyńcach (Teklampolu) w ¬świetle nieznanego inwentarza z 1748 roku
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.71007#0278
272
Katarzyna Przywoźna-Leśniak
(P9) z dwoma oknami wychodzącymi na ogród, sufit zdobiła łamana rama, a szafiasty
kominek „pod Pawilonem i Mitrą Herb Xiąźąt Wiszniowieckich i Radziwiłłów, po bo-
kach Herb Radziwiłłowski w taflach alias Orły trzymaiące w łapach Buławy, przy których
armaty z wózkami y inne sztukaterye z gipsu wyrobione". Także w Sionce (P10) - łączą-
cej sypialnię ze skrajnym pokojem traktu od strony podjazdu - sufit, szafiasty komin
i supraporty dekorowane były sztukaterią. Drzwi w bocznej ścianie pałacu, nad którymi
umieszczono małe okno, prowadziły z sionki do ogrodu. W Pokoiku pobocznym (Pll),
którego dwa okna wychodziły na dziedziniec, stał kominek „krągły sztukaterią adornowa-
ny" i piec biały, farfurowy; stiukowe dekoracje pokrywały sufit (łamana rama) oraz ściany
nad drzwiami i piecem (ramy do obrazów). W sąsiadującej Garderobie (P12) okno było
jedno, sufit zdobiła podwójna łamana rama, a ściany nad boazerią pokrywało „obicie na
płótnie drukowane w prążki żółte i niebieskie", prócz wspólnego dla obu pomieszczeń
pieca stał w niej też „komin szafiasty prosty".
Z Garderoby przez małe dębowe drzwi można było przejść do wewnętrznej Sionki
(P13) ze ścianami wyłożonymi malowaną na czerwono boazerią, posadzką z cegły i sufi-
tem z tarcic. Podwójne jesionowe drzwi prowadziły z niej do antykamery księżnej, zaś
małe, dębowe do piwniczki pod schodami i Kredensu (P 14). Z Kredensu drzwi z małym
okienkiem nad nimi wiodły do Sionki przy schodach (P15) z jednym oknem, wychodzą-
cym na dziedziniec, i z podwójnymi drzwiami do Sieni Wielkiej.
Druga kondygnacja pałacu (il. 4) miała podobnie jak parter lustrzany układ wnętrz10.
Z Sieni Wielkiej prowadziły na nią schody „o trzech stacjach, w każdej gradusów dębo-
wych No 20 na trzeci stacji okno jedno z ktorey dalszych gradusów na Sień Górną No 7".
Wszystkie pokoje na piętrze (zarówno w lewej, jak i w prawej części) miały drewniane
podłogi, gładkie gipsowe sufity i gzymsy, oraz ściany wyłożone boazerią w kolorze „wisz-
niowym". W Inwentarzu określono je jako „letnie", co tłumaczy brak w nich pieców czy
kominków.
Centralnym, najokazalszym pomieszczeniem drugiej kondygnacji (i całego pałacu)
była obszerna, zajmująca całą powierzchnię środkowego ryzalitu, podwyższona o pół pię-
tra Sala (Dl) z sześcioma dużymi oknami, dwoma „parapetami" i sześcioma mniejszymi
oknami górnymi „niby trzecią kondygnacyę reprezentującymi". Salę obiegał szeroki
gzyms „na osiemnastu Filarach z różną sztukateryą wsparty", a nad każdym filarem
umieszczone były na przemian herby Wiśniowieckich i Radziwiłłów „pod Pawilonami
sztukatorskiey roboty". Sufit zdobiła „rama łamana duża kolankowata w pośrodku którey
na Postumentach cztery części Roku Lato, Jesień, Zima, Wiosna w Osobach" oraz „Cyfry
pod Pawilonami y Mitrami, daley w laurach Orły, Trąby i inne sztukaterye z gipsu wyrażo-
ne". Czworo podwójnych drzwi prowadziło z Sali do bocznych części pałacu.
Po lewej stronie w głównej części korpusu mieściły się Sień Górna (D2), Kapliczka
(D3) - z jednym oknem wychodzącym na dziedziniec i z przeszklonymi górą drzwiami
z Sieni - oraz Pokoik Bokowy Letni (D4) z dwoma oknami wychodzącymi na ogród
i dwoma oknami „parapetowymi" z Sieni. W części skrajnej zaś Pokój Letni Rogowy
(D5) z trzema oknami (w tym jednym „parapetowym") i trojgiem drzwi (do Kapliczki,
Pokoiku i Sieni), w którym ściany nad boazerią obite były „płótnem w prążki koloru róż-
nego z Kwiatami". Z tego samego materiału wykonano też „Firanki w oknach i parapecie
przybite".
10 Zrekonstruowany przeze mnie na podstawie Inwentarza układ wnętrz drugiej kondygnacji pałacu różni się zdecydo-
wanie od planu ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie (zob. przypis 2). Plan ten nie odpowiada też bryle
budynku z rysunków Ordy, unać więc należy, że jest to prawdopodobnie projekt niezrealizowanej przebudowy pałacu.
Katarzyna Przywoźna-Leśniak
(P9) z dwoma oknami wychodzącymi na ogród, sufit zdobiła łamana rama, a szafiasty
kominek „pod Pawilonem i Mitrą Herb Xiąźąt Wiszniowieckich i Radziwiłłów, po bo-
kach Herb Radziwiłłowski w taflach alias Orły trzymaiące w łapach Buławy, przy których
armaty z wózkami y inne sztukaterye z gipsu wyrobione". Także w Sionce (P10) - łączą-
cej sypialnię ze skrajnym pokojem traktu od strony podjazdu - sufit, szafiasty komin
i supraporty dekorowane były sztukaterią. Drzwi w bocznej ścianie pałacu, nad którymi
umieszczono małe okno, prowadziły z sionki do ogrodu. W Pokoiku pobocznym (Pll),
którego dwa okna wychodziły na dziedziniec, stał kominek „krągły sztukaterią adornowa-
ny" i piec biały, farfurowy; stiukowe dekoracje pokrywały sufit (łamana rama) oraz ściany
nad drzwiami i piecem (ramy do obrazów). W sąsiadującej Garderobie (P12) okno było
jedno, sufit zdobiła podwójna łamana rama, a ściany nad boazerią pokrywało „obicie na
płótnie drukowane w prążki żółte i niebieskie", prócz wspólnego dla obu pomieszczeń
pieca stał w niej też „komin szafiasty prosty".
Z Garderoby przez małe dębowe drzwi można było przejść do wewnętrznej Sionki
(P13) ze ścianami wyłożonymi malowaną na czerwono boazerią, posadzką z cegły i sufi-
tem z tarcic. Podwójne jesionowe drzwi prowadziły z niej do antykamery księżnej, zaś
małe, dębowe do piwniczki pod schodami i Kredensu (P 14). Z Kredensu drzwi z małym
okienkiem nad nimi wiodły do Sionki przy schodach (P15) z jednym oknem, wychodzą-
cym na dziedziniec, i z podwójnymi drzwiami do Sieni Wielkiej.
Druga kondygnacja pałacu (il. 4) miała podobnie jak parter lustrzany układ wnętrz10.
Z Sieni Wielkiej prowadziły na nią schody „o trzech stacjach, w każdej gradusów dębo-
wych No 20 na trzeci stacji okno jedno z ktorey dalszych gradusów na Sień Górną No 7".
Wszystkie pokoje na piętrze (zarówno w lewej, jak i w prawej części) miały drewniane
podłogi, gładkie gipsowe sufity i gzymsy, oraz ściany wyłożone boazerią w kolorze „wisz-
niowym". W Inwentarzu określono je jako „letnie", co tłumaczy brak w nich pieców czy
kominków.
Centralnym, najokazalszym pomieszczeniem drugiej kondygnacji (i całego pałacu)
była obszerna, zajmująca całą powierzchnię środkowego ryzalitu, podwyższona o pół pię-
tra Sala (Dl) z sześcioma dużymi oknami, dwoma „parapetami" i sześcioma mniejszymi
oknami górnymi „niby trzecią kondygnacyę reprezentującymi". Salę obiegał szeroki
gzyms „na osiemnastu Filarach z różną sztukateryą wsparty", a nad każdym filarem
umieszczone były na przemian herby Wiśniowieckich i Radziwiłłów „pod Pawilonami
sztukatorskiey roboty". Sufit zdobiła „rama łamana duża kolankowata w pośrodku którey
na Postumentach cztery części Roku Lato, Jesień, Zima, Wiosna w Osobach" oraz „Cyfry
pod Pawilonami y Mitrami, daley w laurach Orły, Trąby i inne sztukaterye z gipsu wyrażo-
ne". Czworo podwójnych drzwi prowadziło z Sali do bocznych części pałacu.
Po lewej stronie w głównej części korpusu mieściły się Sień Górna (D2), Kapliczka
(D3) - z jednym oknem wychodzącym na dziedziniec i z przeszklonymi górą drzwiami
z Sieni - oraz Pokoik Bokowy Letni (D4) z dwoma oknami wychodzącymi na ogród
i dwoma oknami „parapetowymi" z Sieni. W części skrajnej zaś Pokój Letni Rogowy
(D5) z trzema oknami (w tym jednym „parapetowym") i trojgiem drzwi (do Kapliczki,
Pokoiku i Sieni), w którym ściany nad boazerią obite były „płótnem w prążki koloru róż-
nego z Kwiatami". Z tego samego materiału wykonano też „Firanki w oknach i parapecie
przybite".
10 Zrekonstruowany przeze mnie na podstawie Inwentarza układ wnętrz drugiej kondygnacji pałacu różni się zdecydo-
wanie od planu ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie (zob. przypis 2). Plan ten nie odpowiada też bryle
budynku z rysunków Ordy, unać więc należy, że jest to prawdopodobnie projekt niezrealizowanej przebudowy pałacu.