Bracci, Domenico Agostino: Commentaria de antiquis scalptoribus: qui sua nomina inciderunt in gemmis et cammeis cum pluribus monumentis antiquitatis ineditis, statuis, anaglyphis, gemmis (Band 2) (Florenz, 1786)

! :

i$6 COMMENTARI A DE ANTIOUIS SCALPTORIBUS

LIIS CTTHARAEDUS-

P A M P H I L I OPUS,

AmctUflo ìnttCum.
EX THESAURO REGIS GALLIARUM.

"Egari non potefl, quin, cum liberales artes ad apicem pervenerunt, & qui eas prof tentar,
debita laboribus praemia confequuntur, in animis omnium perveniendi ad altijjimum perfe-
clionis gradimi, aemulofque fuperandi defederium excitetur, Etenim, ut ah Cicero (fi): Ho-
Tios alit artes, omnefque incenduntur ad ftudia gloria. Id fciiicet in Graecia maxime patuit, ubi
eodem tempore tot Sculptores, atqne Piclores maximi nominis enituere. Inter hos praecipuam gloriavi
confiequutus eft Pampbilns, quem equidem Stofchii (fi) conjeBuris innixus facile mihi perfuadeo, non
modo fiulptorem, fed & gemmar um fnijfe fcalptorem; ah enìm; Pamphilus Macedo, Apellis prae-
ceptor, nec minus piftura, quam literis eruditus, memoratur a Plinio (fi); alter, ut alium quem-
dam picìxtrem omittamus a Cicerone notatum (4), Pamphilus fuit fculptoria arte iniìgnis, Pra-
xitelis difcipulus, de quo idem Plinius (5): Inppiter bofphalis Pamphili Praxitelis difcipuli, Hinc, fi
conjicere liceat, gemmis infcalpendis etiam operam dans, Amethyfto incidit Achillem Cytharae-
dum, mirando fané artificio; Saxo hic fuppofìta vefte infidet, cuius veiìis pars femur finiftrum
fere totum tegit, cui incumbit cythara, quam heros ipfe manu pulfat, vultu ad coelum elato,
oreque adaperto, canenti fimilis, ad latus galea eft, & ad pedes clypeus, in cuius umfaone Me-
dufae caput effi&um eft, circaque ipfum bigarum decurfio, Scutain trunco adhaeret, ex cuius
ramo appenfum balteo pendet parazonium.

Altera gemma ex Mufeo Ducis Devoniae parum differì ab Ma Mufei Regis Galliarum: nani
in fiuto folummodo eft Medufae caput, alis ornatum, fine bigarum decitrfione, que eft in galea.
Praeftantijftmi Scalptoris ha. Pikler fienienfia eft, bunc opificem Pampbilum Alexandre M. temporibus
forai fé, alter amque gemmam cameolae incifiam Ducis Devoniae e fé apographum dumiaxat ejus Regis
Galliarum.

Afipicitiir autem Achilles fiuper faxa fiedens; ut a Inveitale deficrìbitur (fi). Cantabat patriis in
Montibus {ficiìicet Tbejfaliis ). In noftra autem gemma pulcbritudo Achillis exprimitur juxta Home-
rum cum ah (7):

Dardanides quidem Priamus admirabatur Achillem,
Quantus erat, qualifque: Diis enim vifu fimilis erat.
Nemo quidem ignorat, Cbìronem Centaurum docuijfe Achillem pulfare lyram. D. de la Reyniere Re-
demptor Generalis pulcherrimam pojjìdet gemmam, qua Ch'iron vhrifice exprimitur Achillem erudìens
fonare lyram, non ficus ac cerni tur in celebri Mufei Herculanenfis pittura. Achillem cythara de-
letlatum ad animimi a curis relaxandum (8), idem Homerus fcripfit (9), & ad Mani Heroum gefta
cecinijfe, inquiens;

II-

(8) Sic itiquit VolerìUf Maxìmns lìb. 8. e. 8.p. 4J5, Ho-
merus quoque ingenii coeleitis vates non aliud fenfit, ve-
hementilTìmis Achillis manibus canoras fìdes aptando , uc
earum militare robur leni pacis ftudio relaxaret.

(y) Homer. in Iliad. lìb. 9. v. t$6. Heroum laudes ad fi-
line , & lyrae foiniin caliere mos fuit antiqiiilpmus , ut Cicero
(7) Iliad. lìb. 24. v. 629. De Achille Cytharaedo vide crii- narrat in Tttfcul. lìb. 4. e. 2. p. 424, diim alt: Graviflì-
ditas eXplicationes Mtif. Herculan. voi. i. p. 39. er feq., & mus auftor in Originibus dixit Cato, morem apud Maio-
Clar. Mariette Traiti des l'ierres Tao. 91. ves lume epularuin fuiffe , ut deinceps, qui accubarent,

ca-

(1) Cic. Tu/cui. lìb. 1. cap. 2.
(j) Sto/eh. Gem. pag. 66.

(3) £**■ 3 5- cap. io.

(4) Lib. 3. de Oratore cap. ir. p. 340.

(5) lìb. }6. cap. 5. p. 354.

(6) SatM 7- v. no.

E

¥,L

%e

%

%

lib,