DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.16956#0070
MONS ET CRYPTA S> ADRIA*
NI IN BISCAIA.
N Hifpania,quaeferetotamontofaeft,Iberiaemontes, qui Pyrentae vocanrur,
&latitudine,&longitudineomncsaliosantecellunr, Namamari, quod eftad
Meridiem, iacent, vfque ad Oceanum fer me ad Arctos firum, Galleciamquc ab
Iberia diuidunt, per Celtiberiam quoque protenduntur, ftadijs tribus millibus.
In quibus cum fint frequentes fyluae, ferunt, prifcis temporibus igne a paftori-
businie&o,velperarborum&ramorumcollifiones, montanas omnes regio-
ncs fuifle combuftas, qua cx re monres, aiunt, cognominatos Pyroaaeos, ardcn-
te continuis dicbusignc, plurcsque ex montium incendijs argenti puri riuulief-
fluxerunt, quodincolisignotum.Phcenicismercatores vilirerumpermutatio-
ne emptum, in Graeciam, Afiamque, ac nationes caeteras def erentes, magnas ex eo commercio opes con-
traxerunt. Adeoautemmercatores quaeftusincitauitcupiditas, vtcumonuftis nauibus fuperaret argen-
tum,amotoabanchorisplumbo, argentum fubducerent eiusloco. Idem confirmat Ariftotcles lib. dc
mirabiiibusaufculrationibus qui intercaetera fcribit, hacoccafione, mercatoresetiam anchoras totas
& omnia nautica inftrumenta ex argentoconflafle. Atque hacquidem occafione Hifpanimetallisin-
ueftigandis,fedulam nauaruntoperam, Etpoftea.quum R omani Iberiam fubegiffenr, capram &em-
ptamferuorumcopiamadeffodiendametalladcputarunt,qui varijslocis monriumvenas fcrurati, &
altelatequetcrra effoffa, multorum ftadiorumcuniculos,pcrPyrenaeorummontiummeatusegerunr,
vt nunc.multis in locis,altae &lae fpeluneae, cuniculi deferti, & prope ruinis interclufi inueniantur. Et
quia hoc cafu, Hifpania pcrmultos hominesrei metallicac gnaros femperhabuit,fic facileillisfuitru-
pes & montes, aliorum opinione nunquam pcruios , fcmtaii, perueftigare, & arte peruios facere.
Cuiusquidem induftrixmirabilefpecimen videreeft, in ea Pyrenaei parte,qua Hifpaniam &Franciam fe-
parat. Qua parre, Hifpania maxime angufta eft; adeo, vt ego, dum per Cantabria.n iter facerem, inquit
Vafeus, in montc D. Adriani, vtrumque mare me vidiffe meminerim, Oceanum videlicer, cui eramus
proximi, atque cminus, quantum oculorum profpectus ferre poterat, Mediterranei maris albicantes flu-
ttus. In hoc autem D.Adriani monte antrum apparcr, via, qua in Galliam tendirur, per quod viatores vi-
tro, citroquecommeant.haudaliter, vtiper Paufilipuminltalia, propeNeapolim. Hic enim inBifcaia
vialapidea,perantrum huiusS. Adrianimontisrec"taducit,incipiendo a pago Galerotta, qui quinque
M paffuum aboppido Vittoriadiftat, vbiobafperrimamitinerisdifficultatem, incommodusequorum
vfus, qui proindc manu ducendi funt, & quia fumma montium iuga abrupta, & imperuia, glacies, niues.
que pcrennes nulla profedione fuperaripoflunt. De quibus id quod Germanus quidam poeta de Prenne-
ro monte cecinit, vere dici poflit, Cui niue tindta coma eft, glacic rigcr afpera barba. Nam glacie, & per-
pctuis niuibus candent, imo horrent, femper, infra falrus ac fcopuli valde difficiles, vt neceffitas ipfa, &,
quam haec excitare folet, induftria, artem, modumque inuenerit, quo montem peruium faceret, & in eo
antrum aur cryptam perfoderer, mcdiocrirer quidcm latam, longam vero, in quantum fagi ttae iadus ex-
tendere fe queat. In ingreffu, ab Hifpanico laterc, fubobfcura eft, aliquantulum deorfum ducit, & in me-
dioadlatusfiniftrum vergit, vbideinde,ad exitum, veluti ftella, gratum lucisbcneficiumaftulgere inci-
pit,& qua parteGalliam refpicit,muro &portaclauditur. Huiusautcm Cryptae tantaeft commoditas, &
maximumcompendium,vtnonimmerit6,altcrumrtt»(r«Wcv, quafi moleftiarum arquelaboris adem-
ptorem, huncmontem appellandumexiftimem. Quo cognomine,& Iouem ipfum celebrjruntGraeci vc-
teres, vtapudSophoclem legimus.Exuperatahacctypta.laetum feoffert hofpitium, in quo peregrinis, Sc
maximeijs,quorumloculibeneinftrufti,iucundaerefectiones praebentur. Nec equis, etiamfi nummis
carcant, fuafercula dcfunt.Et, fiqucmdcuotioniszelusad resfacrascommoucat, iuxtaeft facellum D.
Adriano facrum, vnde monti, & cryptae denominatio eft. Indcmons in cliuum paulatim fe fubducere in-
cipit,vniusmiliarisitinere,&via,quemadmodum Appiana,lapidibusftrata. Romanorum opus exifti-
matur. Hactranfeuntcs, vtplurimumnominafua fcopulis,&cautibus, quaehk, veluti Marpefiae,&irn-
menfae, non dcfunt, ferroinfcalpere folcnt, vndcinfinita nomina, infignia, & diuerfi annorum numeri
ibi confpiciuntur. Et homines remotiflimarumpa»riarum,per falebrofas & horridas iftas Pyrenaei cautes,
iter fecifleconftat.
Videbitetiamftudiofusfpectatorintabula.diuerfum Bifcainorum & Vafconum habitum. Virgines
innuptae, aperto & rafo capite prodeunt, geftantque in capite nudo amphoras, vrnas, vafa, & res qualef-
cunque non leues: Statim vbi nupferint, caput velant, & vitta tegunt in mod um galeae compolita
ex linteo coloris aurei, quameuminmodum inuoluunt, vtinfronte,veluticornu
aiiquantulum extet. Gens affabilis, elegans, hilaris. Viri, nufquam,
& ne ad Ecclefiam quidem.fine armis,maxime
fagittis & arcu, prodeunt.
16
NI IN BISCAIA.
N Hifpania,quaeferetotamontofaeft,Iberiaemontes, qui Pyrentae vocanrur,
&latitudine,&longitudineomncsaliosantecellunr, Namamari, quod eftad
Meridiem, iacent, vfque ad Oceanum fer me ad Arctos firum, Galleciamquc ab
Iberia diuidunt, per Celtiberiam quoque protenduntur, ftadijs tribus millibus.
In quibus cum fint frequentes fyluae, ferunt, prifcis temporibus igne a paftori-
businie&o,velperarborum&ramorumcollifiones, montanas omnes regio-
ncs fuifle combuftas, qua cx re monres, aiunt, cognominatos Pyroaaeos, ardcn-
te continuis dicbusignc, plurcsque ex montium incendijs argenti puri riuulief-
fluxerunt, quodincolisignotum.Phcenicismercatores vilirerumpermutatio-
ne emptum, in Graeciam, Afiamque, ac nationes caeteras def erentes, magnas ex eo commercio opes con-
traxerunt. Adeoautemmercatores quaeftusincitauitcupiditas, vtcumonuftis nauibus fuperaret argen-
tum,amotoabanchorisplumbo, argentum fubducerent eiusloco. Idem confirmat Ariftotcles lib. dc
mirabiiibusaufculrationibus qui intercaetera fcribit, hacoccafione, mercatoresetiam anchoras totas
& omnia nautica inftrumenta ex argentoconflafle. Atque hacquidem occafione Hifpanimetallisin-
ueftigandis,fedulam nauaruntoperam, Etpoftea.quum R omani Iberiam fubegiffenr, capram &em-
ptamferuorumcopiamadeffodiendametalladcputarunt,qui varijslocis monriumvenas fcrurati, &
altelatequetcrra effoffa, multorum ftadiorumcuniculos,pcrPyrenaeorummontiummeatusegerunr,
vt nunc.multis in locis,altae &lae fpeluneae, cuniculi deferti, & prope ruinis interclufi inueniantur. Et
quia hoc cafu, Hifpania pcrmultos hominesrei metallicac gnaros femperhabuit,fic facileillisfuitru-
pes & montes, aliorum opinione nunquam pcruios , fcmtaii, perueftigare, & arte peruios facere.
Cuiusquidem induftrixmirabilefpecimen videreeft, in ea Pyrenaei parte,qua Hifpaniam &Franciam fe-
parat. Qua parre, Hifpania maxime angufta eft; adeo, vt ego, dum per Cantabria.n iter facerem, inquit
Vafeus, in montc D. Adriani, vtrumque mare me vidiffe meminerim, Oceanum videlicer, cui eramus
proximi, atque cminus, quantum oculorum profpectus ferre poterat, Mediterranei maris albicantes flu-
ttus. In hoc autem D.Adriani monte antrum apparcr, via, qua in Galliam tendirur, per quod viatores vi-
tro, citroquecommeant.haudaliter, vtiper Paufilipuminltalia, propeNeapolim. Hic enim inBifcaia
vialapidea,perantrum huiusS. Adrianimontisrec"taducit,incipiendo a pago Galerotta, qui quinque
M paffuum aboppido Vittoriadiftat, vbiobafperrimamitinerisdifficultatem, incommodusequorum
vfus, qui proindc manu ducendi funt, & quia fumma montium iuga abrupta, & imperuia, glacies, niues.
que pcrennes nulla profedione fuperaripoflunt. De quibus id quod Germanus quidam poeta de Prenne-
ro monte cecinit, vere dici poflit, Cui niue tindta coma eft, glacic rigcr afpera barba. Nam glacie, & per-
pctuis niuibus candent, imo horrent, femper, infra falrus ac fcopuli valde difficiles, vt neceffitas ipfa, &,
quam haec excitare folet, induftria, artem, modumque inuenerit, quo montem peruium faceret, & in eo
antrum aur cryptam perfoderer, mcdiocrirer quidcm latam, longam vero, in quantum fagi ttae iadus ex-
tendere fe queat. In ingreffu, ab Hifpanico laterc, fubobfcura eft, aliquantulum deorfum ducit, & in me-
dioadlatusfiniftrum vergit, vbideinde,ad exitum, veluti ftella, gratum lucisbcneficiumaftulgere inci-
pit,& qua parteGalliam refpicit,muro &portaclauditur. Huiusautcm Cryptae tantaeft commoditas, &
maximumcompendium,vtnonimmerit6,altcrumrtt»(r«Wcv, quafi moleftiarum arquelaboris adem-
ptorem, huncmontem appellandumexiftimem. Quo cognomine,& Iouem ipfum celebrjruntGraeci vc-
teres, vtapudSophoclem legimus.Exuperatahacctypta.laetum feoffert hofpitium, in quo peregrinis, Sc
maximeijs,quorumloculibeneinftrufti,iucundaerefectiones praebentur. Nec equis, etiamfi nummis
carcant, fuafercula dcfunt.Et, fiqucmdcuotioniszelusad resfacrascommoucat, iuxtaeft facellum D.
Adriano facrum, vnde monti, & cryptae denominatio eft. Indcmons in cliuum paulatim fe fubducere in-
cipit,vniusmiliarisitinere,&via,quemadmodum Appiana,lapidibusftrata. Romanorum opus exifti-
matur. Hactranfeuntcs, vtplurimumnominafua fcopulis,&cautibus, quaehk, veluti Marpefiae,&irn-
menfae, non dcfunt, ferroinfcalpere folcnt, vndcinfinita nomina, infignia, & diuerfi annorum numeri
ibi confpiciuntur. Et homines remotiflimarumpa»riarum,per falebrofas & horridas iftas Pyrenaei cautes,
iter fecifleconftat.
Videbitetiamftudiofusfpectatorintabula.diuerfum Bifcainorum & Vafconum habitum. Virgines
innuptae, aperto & rafo capite prodeunt, geftantque in capite nudo amphoras, vrnas, vafa, & res qualef-
cunque non leues: Statim vbi nupferint, caput velant, & vitta tegunt in mod um galeae compolita
ex linteo coloris aurei, quameuminmodum inuoluunt, vtinfronte,veluticornu
aiiquantulum extet. Gens affabilis, elegans, hilaris. Viri, nufquam,
& ne ad Ecclefiam quidem.fine armis,maxime
fagittis & arcu, prodeunt.
16