DOI issue:
Nr. 1
DOI article:Miłobędzki, Adam: Zamek w mokrsku górnym i niektóre problemy małopolskiej architektury XV I XVI wieku
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.41528#0061
ZAMEK W MOKRSKU GÓRNYM
II. 18. Drzewica, zamek, plan. (Na podstawie pomiaru ZAP)
szkieletu Ikoinisitrukcyjmego, często redukcja ich jieisrt zu-
pełna 56. Wymowę swoistego kubizimu budynków, zesta-
wianych z romańską niemal addycyjnością, podkreślają
gładki© ściany;, jak i kontrastujące z nimi bogate
sylwety zwieńczeń — szczytów, stromych dachów
i dlaszlków, hełmów i wieżycizeik. Płaszczyzny ceglanych
ścian pokrywa niekiedy „dywanowa11 dekoracja zien-
drówkowych rombów, rzadziej płaskie fryzy, trakto-
wane Uiineairoie podóbniie jak kratowa artykulacja
szczytów. Wnętrza ujednolicone są przestrzenni© gęsto
(belkowanymi stropami i sklepieniami, maskującymi
podział na przęsła1 skomplikowaną siatką żeber czy
kryształowych wysklepók57.
56 C. Krassowski (Chałupa polska na przełomie XVI
i XVII w., „Polska Sztuka Ludowa“, XII, 1953, s. 298—302)
słusznie polemizuje z J. Szabłowskim, widzącym
(w opracowaniu zbiorowym Sztuka polska czasów nowożyt-
nych I, Warszawa, 1952, s. 111) zwartość i przejrzystość planu
i bryły oraz spokój i umiar w kompozycji fasad dopiero
w architekturze późniejszego XVI w. i uważającym te cechy
za wkład renesansu włoskiego.
57 Ewolucja stylowa objęła równorzędnie budownictwo
sakralne, obciążone tradycją XIV w. znacznie silniej od świec-
Iinmia geometryzacja cechuje „łamane” 'obramienia
otworów: ma ich wysizuikane wykroje nałożone są skom-
plikowane profilowania i lasfcowania, przecinające się
pod różnymi kątami i1 w różnych płaszczyznach, uska-
kujących w nieprawidłowo skonstruowanych perspek-
tywach. Zbliżone formy posiadają ęrlkery, inai podobień-
stwo klatek nadwieszone ma kontrastujących z; nimi
gładkich ścianach. Motywy dekoracyjne ulegają również
łamanej stylizacji, podobnie jak w ówczesnym malar-
stwie czy snycerstwie. Architektura, będąca wytworem
rzemiosła1 miejskiego z okresu jego największego roz-
kwitu, przejawia tu tendencje widoczne i w innych ga-
łęziach małopolskiej sztuki cechowej, i razem z: nimi
kiego. M. in. można obserwować nawrót do kwadratowych
ł prostokątnych prezbiteriów (np. Raciborowice z ok. 1460 r.,
Dębno z 1500 r., Dobrowola z 1524—5 r., Krzcięcice z 1531—
1542 r.), budowanie prostokątnych kościołów salowych (np.
Wiśnicz Stary z 1520 r„ Mierzwin z 2 ćw. XVI w.). Wszystkie
niemal charakterystyczne cechy tego stylu dadzą się odnaleźć
w drewnianych kościołach wieńcowych, masowo w tym cza-
sie w Małopolsce wznoszonych przez miejskie warsztaty cie-
sielskie.
49
II. 18. Drzewica, zamek, plan. (Na podstawie pomiaru ZAP)
szkieletu Ikoinisitrukcyjmego, często redukcja ich jieisrt zu-
pełna 56. Wymowę swoistego kubizimu budynków, zesta-
wianych z romańską niemal addycyjnością, podkreślają
gładki© ściany;, jak i kontrastujące z nimi bogate
sylwety zwieńczeń — szczytów, stromych dachów
i dlaszlków, hełmów i wieżycizeik. Płaszczyzny ceglanych
ścian pokrywa niekiedy „dywanowa11 dekoracja zien-
drówkowych rombów, rzadziej płaskie fryzy, trakto-
wane Uiineairoie podóbniie jak kratowa artykulacja
szczytów. Wnętrza ujednolicone są przestrzenni© gęsto
(belkowanymi stropami i sklepieniami, maskującymi
podział na przęsła1 skomplikowaną siatką żeber czy
kryształowych wysklepók57.
56 C. Krassowski (Chałupa polska na przełomie XVI
i XVII w., „Polska Sztuka Ludowa“, XII, 1953, s. 298—302)
słusznie polemizuje z J. Szabłowskim, widzącym
(w opracowaniu zbiorowym Sztuka polska czasów nowożyt-
nych I, Warszawa, 1952, s. 111) zwartość i przejrzystość planu
i bryły oraz spokój i umiar w kompozycji fasad dopiero
w architekturze późniejszego XVI w. i uważającym te cechy
za wkład renesansu włoskiego.
57 Ewolucja stylowa objęła równorzędnie budownictwo
sakralne, obciążone tradycją XIV w. znacznie silniej od świec-
Iinmia geometryzacja cechuje „łamane” 'obramienia
otworów: ma ich wysizuikane wykroje nałożone są skom-
plikowane profilowania i lasfcowania, przecinające się
pod różnymi kątami i1 w różnych płaszczyznach, uska-
kujących w nieprawidłowo skonstruowanych perspek-
tywach. Zbliżone formy posiadają ęrlkery, inai podobień-
stwo klatek nadwieszone ma kontrastujących z; nimi
gładkich ścianach. Motywy dekoracyjne ulegają również
łamanej stylizacji, podobnie jak w ówczesnym malar-
stwie czy snycerstwie. Architektura, będąca wytworem
rzemiosła1 miejskiego z okresu jego największego roz-
kwitu, przejawia tu tendencje widoczne i w innych ga-
łęziach małopolskiej sztuki cechowej, i razem z: nimi
kiego. M. in. można obserwować nawrót do kwadratowych
ł prostokątnych prezbiteriów (np. Raciborowice z ok. 1460 r.,
Dębno z 1500 r., Dobrowola z 1524—5 r., Krzcięcice z 1531—
1542 r.), budowanie prostokątnych kościołów salowych (np.
Wiśnicz Stary z 1520 r„ Mierzwin z 2 ćw. XVI w.). Wszystkie
niemal charakterystyczne cechy tego stylu dadzą się odnaleźć
w drewnianych kościołach wieńcowych, masowo w tym cza-
sie w Małopolsce wznoszonych przez miejskie warsztaty cie-
sielskie.
49