DOI Heft:
Nr. 2
DOI Artikel:Ryszkiewicz, Andrzej: Portrety polskie François Gerarda (uzupełnienie)
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.41528#0234
ANDRZEJ RYSZKIEW1CZ
PORTRETY POLSKIE FRANęOIS GERARDA
(UZUPEŁNIENIE)
Omawiając w nr 2 z 1958 „Biuletynu Historii
Sztuki” portrety Polaków malowane przez Gerarda —
dwa z nich musiałem uznać za stracone dla nauki:
Paca i Mniszka. O ile pierwszy z nich, jak się zdaje,
pozostawił przynajmniej ślad w XIX-wiecznej gra-
fice, drugi wymknął się z pola widzenia. Pozostało
hipotetyczne określenie przedstawionej osoby i do-
mniemane dzieje obrazu. Obecnie mogę już opubliko-
wać samo, rzekomo zatracone, dzieło1.
Notowany pod datą 1804 w zapiskach artysty „le
comte Menichiieck” określony został, jak się okazało,
prawidłowo — był nim Stanisław Mniszek (10.VII.
1774 — 29.X. 1846). Rodzina ta, od 1783 nosząca tytuł
hrabiowski, a obdarzona ponadto w 1800 r. imkolatem
morawskim, z jego śmiercią w swych męskich przed-
stawicielach wygasła. W życiu kulturalnym Polski
większej roli nie odegrała. Stanisław Mniszek, syn
Adama, członka Stanów Galicyjskich, i Felicji Sie-
kierzyńskiej był posiadaczem wielkiej fortuny. Jego
główną siedzibę stanowił wspaniały pałac we Wra-
nowie (Frain) na Morawach, wystawnie urządzony
i otoczony wypielęgnowanym parkiem. Poza tym po-
1 Wszystkim, którzy pomogli mi obraz odszukać i służyli
radą przy jego opracowaniu, szczególnie zaś pp. I. Bobrow-
skiej, A. Stadnickiemu i J. A. Miączyńskiemu winienem praw-
dziwą wdzięczność. •
2 Dane genealogiczne podaje J. S. Dunin Borkow-
ski, Genealogie żyjących utytułowanych rodów polskich,
siadał Mniszek dobra w Galicji (Krysowiee, Miżyniec,
Sosnę), a na Morawach ponadto Neuhausel. We Frain
poślubił w 1807 Helenę z Lubomirskich, która obda-
rzyła go dwiema córkami: Felicją (1810—1885), żoną
Jerzego Lubomirskiego i Ludgardą (1823—1911), która
w 1843 wyszła za Edwarda Stadnickiego z Nawojo-
wej w pow. Nowosądeckim. Mniszek wyróżniony był
szeregiem tytularnych stanowisk galicyjskich: w 1812
uzyskał tytuł szambelana, w 1843 tajnego radcy i so-
kolnika, w 1817 drugiego c.k. komisarza Sejmu stano-
wego galicyjskiego2. Współcześni nazywali go wiel-
kim marszałkiem Królestwa Galicji i Lodomerii. Wi-
dywano go niejednokrotnie w arystokratycznym towa-
rzystwie Paryża i Wiednia. Spokrewniona z Heleną
Mniszkową Rozalia Rzewuska skreśliła dowcipną cha-
rakterystykę Mniszka, człowieka ogromnie pedantycz-
nego i niewolniczo przywiązanego do ustalonych za-
jęć i zwyczajów3.
Jego gerardowski portret przeszedł, poprzez córkę
Ludgardę, na Stadnickich: Edwarda, jego syna Ed-
warda Adama, następnie na wnuka Adama Zbignie-
wa Leona, do którego obecnie należy. Długi czas
Lwów 1914, s. 419. Por. też K. v. W u r z b a c h, Biographisches
Lexikon der Kaisertums Oesterreich, t. XVIII, Wiedeń 1868,
s. 402.
a Memoires de la comtesse Rosalie Rzewuska (1788—1865),
t. I, Rzym 1939, s. 435—7 oraz noty w t. III, Rzym 1950.
222
PORTRETY POLSKIE FRANęOIS GERARDA
(UZUPEŁNIENIE)
Omawiając w nr 2 z 1958 „Biuletynu Historii
Sztuki” portrety Polaków malowane przez Gerarda —
dwa z nich musiałem uznać za stracone dla nauki:
Paca i Mniszka. O ile pierwszy z nich, jak się zdaje,
pozostawił przynajmniej ślad w XIX-wiecznej gra-
fice, drugi wymknął się z pola widzenia. Pozostało
hipotetyczne określenie przedstawionej osoby i do-
mniemane dzieje obrazu. Obecnie mogę już opubliko-
wać samo, rzekomo zatracone, dzieło1.
Notowany pod datą 1804 w zapiskach artysty „le
comte Menichiieck” określony został, jak się okazało,
prawidłowo — był nim Stanisław Mniszek (10.VII.
1774 — 29.X. 1846). Rodzina ta, od 1783 nosząca tytuł
hrabiowski, a obdarzona ponadto w 1800 r. imkolatem
morawskim, z jego śmiercią w swych męskich przed-
stawicielach wygasła. W życiu kulturalnym Polski
większej roli nie odegrała. Stanisław Mniszek, syn
Adama, członka Stanów Galicyjskich, i Felicji Sie-
kierzyńskiej był posiadaczem wielkiej fortuny. Jego
główną siedzibę stanowił wspaniały pałac we Wra-
nowie (Frain) na Morawach, wystawnie urządzony
i otoczony wypielęgnowanym parkiem. Poza tym po-
1 Wszystkim, którzy pomogli mi obraz odszukać i służyli
radą przy jego opracowaniu, szczególnie zaś pp. I. Bobrow-
skiej, A. Stadnickiemu i J. A. Miączyńskiemu winienem praw-
dziwą wdzięczność. •
2 Dane genealogiczne podaje J. S. Dunin Borkow-
ski, Genealogie żyjących utytułowanych rodów polskich,
siadał Mniszek dobra w Galicji (Krysowiee, Miżyniec,
Sosnę), a na Morawach ponadto Neuhausel. We Frain
poślubił w 1807 Helenę z Lubomirskich, która obda-
rzyła go dwiema córkami: Felicją (1810—1885), żoną
Jerzego Lubomirskiego i Ludgardą (1823—1911), która
w 1843 wyszła za Edwarda Stadnickiego z Nawojo-
wej w pow. Nowosądeckim. Mniszek wyróżniony był
szeregiem tytularnych stanowisk galicyjskich: w 1812
uzyskał tytuł szambelana, w 1843 tajnego radcy i so-
kolnika, w 1817 drugiego c.k. komisarza Sejmu stano-
wego galicyjskiego2. Współcześni nazywali go wiel-
kim marszałkiem Królestwa Galicji i Lodomerii. Wi-
dywano go niejednokrotnie w arystokratycznym towa-
rzystwie Paryża i Wiednia. Spokrewniona z Heleną
Mniszkową Rozalia Rzewuska skreśliła dowcipną cha-
rakterystykę Mniszka, człowieka ogromnie pedantycz-
nego i niewolniczo przywiązanego do ustalonych za-
jęć i zwyczajów3.
Jego gerardowski portret przeszedł, poprzez córkę
Ludgardę, na Stadnickich: Edwarda, jego syna Ed-
warda Adama, następnie na wnuka Adama Zbignie-
wa Leona, do którego obecnie należy. Długi czas
Lwów 1914, s. 419. Por. też K. v. W u r z b a c h, Biographisches
Lexikon der Kaisertums Oesterreich, t. XVIII, Wiedeń 1868,
s. 402.
a Memoires de la comtesse Rosalie Rzewuska (1788—1865),
t. I, Rzym 1939, s. 435—7 oraz noty w t. III, Rzym 1950.
222