DOI Heft:
Nr. 2
DOI Artikel:Karpowicz, Mariusz: Malowidła M.A. Palloniego w farze w Węgrowie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.41528#0187
%
MARIUSZ KARPOWICZ
MALOWIDŁA M. A. PALLONIEGO W FARZE W WĘGROWIE *
Zespół dziewięciu malowideł iluzjonistycznych,
umieszczonych na ścianach fary w Węgrowie, nie
wzbudził! jak dotąd, żywszego zainteresowania ze stro-
ny nauki. Zwrócił nań uwagę jedynie Zbigniew'
Rewski. Na posiedzeniu Warszawskiego Towarzystwa
Przyjaciół Nauk w dniu 5.XII.1933 wygłosił referat
„Kościoły w Węgrowie ii ich dekoracja malarska” *.
w którym hipotetycznie przypisał malowidła ścienne
Palloniemu. Niestety nie opublikowano nawet stresz-
czenia referatu i o powyższej atrybucjii wiem tylko
z relacji słuchaczy.
Powojenne znaleziska archiwalne potwierdziły
w całej pełna sugestię Rewskiiego. Najważniejszym
dokumentem jest list do podkanclerzego Stanisława
Antoniego Szczuki (1654—1710), datowany 4 czerwca
1709 r. ze Szczuczyna2, w którym rektor tamtejszych
pijarów O. Paulus a S. Petro donosi co następuje:
„ ...Według dyspozycja W M Pana i Dobrodzieja
byłem w Węgrowie, uważałem bardzo piękne
* Artykuł jest fragmentem pracy doktorskiej o działal-
ności M. A. Palloniego w Polsce, pisanej pod kierunkiem prof.
dr Władysława Tomkiewicza na Uniwersytecie Warszawskim.
1 Wykaz referatów, „Biuletyn Hist. Szt. i Kult.“, III.
1933/34, s. 398.
2 AGAD. Archiwum Potockich, nr 163, „Listy różnych do
podkanclerzego Stanisława Antoniego Szczuki, tom 40, list
238; znalazcą listu jest E. Łopaciński, w jego tekach w
CZMOZ znajduje się odpis. O działalności mecenasowskiej
podkanclerzego por. M. Karpowicz, Architekci warszawscy
w Szczuczynie na przełomie XVII i XVIII wieku, „Biuletyn
Hist. Szt.“, XIX, 1957, s. 218—250.
malowania Ołtarzów na samych ścianach P. Pal-
loniego, do których same Mensy przymurowane.
które czynią wielką przestronność w kaplicach,
jednak wszystkich zdanie o tym malowaniu, że
za czasem spełźnie od wilgoci murowej”...
I dalej o Pallonim:
„ ...on wielkiego kosztu potrzebuje i wygody
w drodze. Im. Pan Wojewoda Płocki3 po niego
karetę posyłał do Warszawy i znowu odwoził... ”
„ ...Pan Palloni brał od jednego ołtarza pobocz-
nego wymalowania po trzysta tynfów, a od. Wiel-
kiego 500 tynfów” ...
Doprawdy trudno o pełniejsze dane. Braknie tylko
daty powstania malowideł, ale ustalić ją z dużą do-
kładnością pozwoli archiwum parafialne w Węgrowie.
2' tekstu mowy z Ceronim4 i dokładnych dat odbioru
przez niego kolejnych sum, możemy ustalić, że kościół
był nakryty i wykończony wewnątrz 20 czerwca 1706
roku. Prace malarskie rozpoczęły się zapewne dopiero
s Jan Dobrogost (Bonawentura) Krasiński (10.V.1640—
21.11.1717), nieznane dotąd daty życia wg Archiwum Parafial-
nego ,w Węgrowie, (cytowane dalej AP w W.), księga: „1694.
Protocollorum Actorum In quo Catalogus Defunctorum et
Sepulturae Illustrissimum Personarum Saecularium, nec non
pia Legata earum in hoc nostro Cowoentu”, s. nlb., pod datą
śmierci. Wojewoda płocki od 1688, zob. K. Sarnecki, Pa-
miętniki z czasów Jana Sobieskiego, Diariusz i relacje z lat
1691—1696, wyd. Janusz Woliński, Wrocław 1958, s. 397. Zwią-
zki Dobrogosta z Pallonim stwierdził J. Starzyński, Ba-
rokowe malowidła ścienne w kaplicy św. Karola Boromeusza
w Łowiczu i twórca ich Michelangelo Palloni, „Studia do
dziejów sztuki w Polsce'*, IV, 1931, s. 77,
175
MARIUSZ KARPOWICZ
MALOWIDŁA M. A. PALLONIEGO W FARZE W WĘGROWIE *
Zespół dziewięciu malowideł iluzjonistycznych,
umieszczonych na ścianach fary w Węgrowie, nie
wzbudził! jak dotąd, żywszego zainteresowania ze stro-
ny nauki. Zwrócił nań uwagę jedynie Zbigniew'
Rewski. Na posiedzeniu Warszawskiego Towarzystwa
Przyjaciół Nauk w dniu 5.XII.1933 wygłosił referat
„Kościoły w Węgrowie ii ich dekoracja malarska” *.
w którym hipotetycznie przypisał malowidła ścienne
Palloniemu. Niestety nie opublikowano nawet stresz-
czenia referatu i o powyższej atrybucjii wiem tylko
z relacji słuchaczy.
Powojenne znaleziska archiwalne potwierdziły
w całej pełna sugestię Rewskiiego. Najważniejszym
dokumentem jest list do podkanclerzego Stanisława
Antoniego Szczuki (1654—1710), datowany 4 czerwca
1709 r. ze Szczuczyna2, w którym rektor tamtejszych
pijarów O. Paulus a S. Petro donosi co następuje:
„ ...Według dyspozycja W M Pana i Dobrodzieja
byłem w Węgrowie, uważałem bardzo piękne
* Artykuł jest fragmentem pracy doktorskiej o działal-
ności M. A. Palloniego w Polsce, pisanej pod kierunkiem prof.
dr Władysława Tomkiewicza na Uniwersytecie Warszawskim.
1 Wykaz referatów, „Biuletyn Hist. Szt. i Kult.“, III.
1933/34, s. 398.
2 AGAD. Archiwum Potockich, nr 163, „Listy różnych do
podkanclerzego Stanisława Antoniego Szczuki, tom 40, list
238; znalazcą listu jest E. Łopaciński, w jego tekach w
CZMOZ znajduje się odpis. O działalności mecenasowskiej
podkanclerzego por. M. Karpowicz, Architekci warszawscy
w Szczuczynie na przełomie XVII i XVIII wieku, „Biuletyn
Hist. Szt.“, XIX, 1957, s. 218—250.
malowania Ołtarzów na samych ścianach P. Pal-
loniego, do których same Mensy przymurowane.
które czynią wielką przestronność w kaplicach,
jednak wszystkich zdanie o tym malowaniu, że
za czasem spełźnie od wilgoci murowej”...
I dalej o Pallonim:
„ ...on wielkiego kosztu potrzebuje i wygody
w drodze. Im. Pan Wojewoda Płocki3 po niego
karetę posyłał do Warszawy i znowu odwoził... ”
„ ...Pan Palloni brał od jednego ołtarza pobocz-
nego wymalowania po trzysta tynfów, a od. Wiel-
kiego 500 tynfów” ...
Doprawdy trudno o pełniejsze dane. Braknie tylko
daty powstania malowideł, ale ustalić ją z dużą do-
kładnością pozwoli archiwum parafialne w Węgrowie.
2' tekstu mowy z Ceronim4 i dokładnych dat odbioru
przez niego kolejnych sum, możemy ustalić, że kościół
był nakryty i wykończony wewnątrz 20 czerwca 1706
roku. Prace malarskie rozpoczęły się zapewne dopiero
s Jan Dobrogost (Bonawentura) Krasiński (10.V.1640—
21.11.1717), nieznane dotąd daty życia wg Archiwum Parafial-
nego ,w Węgrowie, (cytowane dalej AP w W.), księga: „1694.
Protocollorum Actorum In quo Catalogus Defunctorum et
Sepulturae Illustrissimum Personarum Saecularium, nec non
pia Legata earum in hoc nostro Cowoentu”, s. nlb., pod datą
śmierci. Wojewoda płocki od 1688, zob. K. Sarnecki, Pa-
miętniki z czasów Jana Sobieskiego, Diariusz i relacje z lat
1691—1696, wyd. Janusz Woliński, Wrocław 1958, s. 397. Zwią-
zki Dobrogosta z Pallonim stwierdził J. Starzyński, Ba-
rokowe malowidła ścienne w kaplicy św. Karola Boromeusza
w Łowiczu i twórca ich Michelangelo Palloni, „Studia do
dziejów sztuki w Polsce'*, IV, 1931, s. 77,
175