DOI Heft:
Nr. 1
DOI Artikel:Miscellanea
DOI Artikel:Drecka, Wanda: Warszawski obraz "Mistyczne zaślubiny św. Katarzyny"
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.41528#0069
WANDA DRECKA
WARSZAWSKI OBRAZ „MISTYCZNE ZAŚLUBINY ŚW. KATARZYNY44
Mimo strat wojennych malarstwo polskie XVII
wieku ukazuje nam się coraz to szerzej;, inaczej, cie-
ikarwiiiej. Systematyczna inwentaryzacja', objazdy tere-
nowe przynoiszą stale niespodzianki, wolbelc których
dotychczasowe kryteria okazują się nie wystarczające.
Doskonałym tego przykładem 'była Wystawa Malar-
stwa Wielkopolskiego z okresu 1520—1650 w Muzeum
Naroidowym w iPoznainiiiu w 1952 r. \ Obok Krzyszto-
fa Boguszewskiego, Jama Drużilai, czy monogramisty
A. S., zarysowała się twórczość szeregu innych wiel-
kopolskich artystów Teren Mazowsza o ciekawych,
cihoć mało znanych i tradycjach szesinaistowiiecznych
{Mistrz Łazarz1 2 3, monograimiista I. S,4, polichromia
z kościoła w Czerwińsku) zubożał o wypailione obrazy
z kościołów warszawskich. Tym cenniejsze isią nliellicz-
ndle zachowane zabytki, do których należy obraz
z 1659 r. z Muzeum Narodowego w Warszawie, przed-
stawiający Mistyczna Zaślubiny św. Katarzyny (il. 1).
Został on przekazany idio Muzeum ze zbiorów Szkoły
Sztuk 'Pięknych w 1869 r.5. Pochodzi z zabudowań,
należących do warszawskiego zgromadzenia księży
misjonarzy, fundowanych przez Marię Ludwikę Gon-
zagę, żonę Jana Kazimierzą.
1 A. Sławska, Malarstwo Wielkopolskie 1520—1650. Ka-
talog wystawy, Poznań 1952,
2 A. Dobrzycka, A. Sławska, Wystawy retrospek-
tywne malarstwa polskiego w Muzeum Narodowym w Pozna-
niu, Muzealnictwo, Poznań 1955.
3 J. Starzyński, Tryptyk póżnogotycki w Cegłowie,
„Przegląd Historii Sztuki", I, 1929.
4 W. Kieszkowski, Powiat Rawsko-Mazowiecki. In-
wentarz topograficzny, Warszawa 1939 (Zabytki Sztuki w Pol-
sce) ; M. Walicki, Drewniany kościół-muzeum, „Ochrona
Zabytków Sztuki", 1—4, 1930—31.
5 Własność Muzeum Narodowego w Warszawie, nr inw.
441, ol. pł„ 171,5X162 cm.; oceniony w 1879 r. na 10 rubli
w inwentarzu muzealnym.
6 J. Bartoszewicz, Kościoły Warszawskie, Warszawa
1855, s. 47.
Misjonarze zostali sprowadzeni przez królowę
z Francji w 1651 r.6. Początkowo1 mieszkali na zam-
ku 7, potem przenieśli się do drewnianego dworku8,
nie opodal miałegO' kościółka św. Krzyżai, istniejącego
od 1536 r.9 i fundowanego przez, mieszczan warszaw-
skich 10. Ale już poeta francuski Regnard, w czasie
siwej podróży* będąc około 1683 r. w Polsce, znajduje
tu obszerny dlom* gdzie zatrzymują się almfoasiadorowie
państw obcyichn. Być może, że to reprezentacyjne
wnętrze zdobił nlasz obraz:.
Oibioik tego nie można polmimąc faktu, że nile opodal
kościoła św. Krzyża ufundował Jan Kazimierz, jako
wotum po zwycięstwie nad; iSzwediaimi, mały kośció-
łek Dominikanów Obserwantów, rozebrany w 1818 r.12.
Erekcja kościoła nastąpiła: 3 listopada 1668 r.13, a więc
w 9 lat po powstaniu naszego obrazu. Katarzyna Sie-
neńska była patronką dominikanów, 'gdyby więc nie
data erekcji kościoła, można by przypuszczać, że Obraz
wiązał silę z tą fundacją. Wydaje się jednak, że nie
mamy tu dioezynienda z Katarzyną Benincasai, którą
Chiłędowslkd) nazylwa: „najbardziej uderzającą postacią
w nowszych dziejach, zadziwiającą swym rozu-
mem” 14, choć w malarstwie przedstawiano ją podob-
nie15 (dli 2—3) jak na 'warszawskim obrazie.
7 X. L. P e t r z y k, Kościół św. Krzyża w Warszawie, War-
szawa 1920, s. 18.
8 X. L. Petrzyk, jw., s. 18.
9 J. Bartoszewicz, jw., s. 45.
10 X. L. Petrzyk, jw., s. 9; J. Bartoszewicz, jw.,
s. 45.
u Oeuvres de Regnard, t. V, Paris 1801, s. 224.
12 p. Biegański, Pałac Staszica siedziba Towarzystwa
Naukowego Warszawskiego, Warszawa 1951, s. 62.
13 p. Biegański, jw., s. 62.
14 K. Chłędowski, Siena, Lwów, Warszawa, Kraków
1923, s. 343.
15 K. K ii n s 11 e, Ikonographie der christlichen Kunst,
Freiburg im Breisgau 1926, s. 375—376.
57
WARSZAWSKI OBRAZ „MISTYCZNE ZAŚLUBINY ŚW. KATARZYNY44
Mimo strat wojennych malarstwo polskie XVII
wieku ukazuje nam się coraz to szerzej;, inaczej, cie-
ikarwiiiej. Systematyczna inwentaryzacja', objazdy tere-
nowe przynoiszą stale niespodzianki, wolbelc których
dotychczasowe kryteria okazują się nie wystarczające.
Doskonałym tego przykładem 'była Wystawa Malar-
stwa Wielkopolskiego z okresu 1520—1650 w Muzeum
Naroidowym w iPoznainiiiu w 1952 r. \ Obok Krzyszto-
fa Boguszewskiego, Jama Drużilai, czy monogramisty
A. S., zarysowała się twórczość szeregu innych wiel-
kopolskich artystów Teren Mazowsza o ciekawych,
cihoć mało znanych i tradycjach szesinaistowiiecznych
{Mistrz Łazarz1 2 3, monograimiista I. S,4, polichromia
z kościoła w Czerwińsku) zubożał o wypailione obrazy
z kościołów warszawskich. Tym cenniejsze isią nliellicz-
ndle zachowane zabytki, do których należy obraz
z 1659 r. z Muzeum Narodowego w Warszawie, przed-
stawiający Mistyczna Zaślubiny św. Katarzyny (il. 1).
Został on przekazany idio Muzeum ze zbiorów Szkoły
Sztuk 'Pięknych w 1869 r.5. Pochodzi z zabudowań,
należących do warszawskiego zgromadzenia księży
misjonarzy, fundowanych przez Marię Ludwikę Gon-
zagę, żonę Jana Kazimierzą.
1 A. Sławska, Malarstwo Wielkopolskie 1520—1650. Ka-
talog wystawy, Poznań 1952,
2 A. Dobrzycka, A. Sławska, Wystawy retrospek-
tywne malarstwa polskiego w Muzeum Narodowym w Pozna-
niu, Muzealnictwo, Poznań 1955.
3 J. Starzyński, Tryptyk póżnogotycki w Cegłowie,
„Przegląd Historii Sztuki", I, 1929.
4 W. Kieszkowski, Powiat Rawsko-Mazowiecki. In-
wentarz topograficzny, Warszawa 1939 (Zabytki Sztuki w Pol-
sce) ; M. Walicki, Drewniany kościół-muzeum, „Ochrona
Zabytków Sztuki", 1—4, 1930—31.
5 Własność Muzeum Narodowego w Warszawie, nr inw.
441, ol. pł„ 171,5X162 cm.; oceniony w 1879 r. na 10 rubli
w inwentarzu muzealnym.
6 J. Bartoszewicz, Kościoły Warszawskie, Warszawa
1855, s. 47.
Misjonarze zostali sprowadzeni przez królowę
z Francji w 1651 r.6. Początkowo1 mieszkali na zam-
ku 7, potem przenieśli się do drewnianego dworku8,
nie opodal miałegO' kościółka św. Krzyżai, istniejącego
od 1536 r.9 i fundowanego przez, mieszczan warszaw-
skich 10. Ale już poeta francuski Regnard, w czasie
siwej podróży* będąc około 1683 r. w Polsce, znajduje
tu obszerny dlom* gdzie zatrzymują się almfoasiadorowie
państw obcyichn. Być może, że to reprezentacyjne
wnętrze zdobił nlasz obraz:.
Oibioik tego nie można polmimąc faktu, że nile opodal
kościoła św. Krzyża ufundował Jan Kazimierz, jako
wotum po zwycięstwie nad; iSzwediaimi, mały kośció-
łek Dominikanów Obserwantów, rozebrany w 1818 r.12.
Erekcja kościoła nastąpiła: 3 listopada 1668 r.13, a więc
w 9 lat po powstaniu naszego obrazu. Katarzyna Sie-
neńska była patronką dominikanów, 'gdyby więc nie
data erekcji kościoła, można by przypuszczać, że Obraz
wiązał silę z tą fundacją. Wydaje się jednak, że nie
mamy tu dioezynienda z Katarzyną Benincasai, którą
Chiłędowslkd) nazylwa: „najbardziej uderzającą postacią
w nowszych dziejach, zadziwiającą swym rozu-
mem” 14, choć w malarstwie przedstawiano ją podob-
nie15 (dli 2—3) jak na 'warszawskim obrazie.
7 X. L. P e t r z y k, Kościół św. Krzyża w Warszawie, War-
szawa 1920, s. 18.
8 X. L. Petrzyk, jw., s. 18.
9 J. Bartoszewicz, jw., s. 45.
10 X. L. Petrzyk, jw., s. 9; J. Bartoszewicz, jw.,
s. 45.
u Oeuvres de Regnard, t. V, Paris 1801, s. 224.
12 p. Biegański, Pałac Staszica siedziba Towarzystwa
Naukowego Warszawskiego, Warszawa 1951, s. 62.
13 p. Biegański, jw., s. 62.
14 K. Chłędowski, Siena, Lwów, Warszawa, Kraków
1923, s. 343.
15 K. K ii n s 11 e, Ikonographie der christlichen Kunst,
Freiburg im Breisgau 1926, s. 375—376.
57