Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (21.1959)

KRONIKA STOWARZYSZENIA HISTORYKÓW SZTUKI

SESJA NAUKOWA STOWARZYSZENIA HISTORYKÓW SZTUKI
POŚWIĘCONA SZTUCE POLSKIEGO BAROKU

Sesja Naukowa Stowarzyszenia
Historyków Sztuki, zorganizowana
przez Zarząd Główny w ramach do-
rocznego XIV Walnego Zjazdu De-
legatów, 'była drugą z kolei sesją po-
święconą sztuce wybranej epoki, a
niie regionu. Stanowiła- Ikonitynuaeję
sesji poświęciolnej zagadnieniom ba-
roku, zorganizowanej w Poznaniu
w r. 1957 (paitlrz „Biuletyn H. S.”
XX, 1958, nr 1), odbiegając jednak
zasiadniczo charakterem od poprze-
dniej:. Cechą sesji poznańskiej było
rozwinięcie szerokiej dyskusji w
oparciu o czrbery obszerne referaty
* Poza publikowanymi poniżej, refe-
raty wygłosili: J. Puciata-Pawłow-
s k a, Program ikonograficzny stropu
Antoniego Moliera w ratuszu toruńskim

Warszawa 2—3.X.1958
problemowe. Sesja obecna natomiast
objęła swym programem aż 7 refe-
ratów i 11 komunikatów; jej zało-
żeniem było bowiem pokazanie róż-
norodności kieirulnlków badian nad
barokiem polskim. Stąd też 'wyni-
kły duże rozpiętości zakresu refero-
wanych prac, w znacznej mierze po-
siadających charakter materiałowy.
Dlatego też 'dyskutanci — ogranicze-
ni zresztą przez brak czasu — po-
przestali! na ogół na wypowiedziach
uzupełniających bądź wysuwających
nowe postulaty badawcze.
i J. Kowalczyk, Architekci Zamoy-
skich w XVIII wieku (autorzy streszczeń
nie złożyli) oraz K. Kalinowski,
Klasztor w Lubiążu (streszczenie publi-

Otwarcia sesji dokonał Prezes Sto-
warzyszenia- H. Szt. prof. der Włady-
sław Tomkiewicz, witając gości z
Pragi Czeskiej: dtra J. Neumanna i
dra J. Samaia oraz prosiząic do Pre-
zydium prof. prof. J. Dutkiewicza,
St. Lorentza:, lM. Morelowsfciego, J.
Starzyńskiego i J. Zachwatowicza.
Poniżej publikujemy nadesłane
przez autorów streszczenia: refera-
tów i komunikatów wygłoszonych
na sesji warszawskiej * oraz skró-
cone omówienie dyskusji.
kowane w „Biuletynie H. S.“ XX, 1958,
nr 3^4).

CENTRALNE DREWNIANE KOŚCIOŁY BAROKOWE

Zestawiając piany lepiej znanych
drewnianych centralnych (kościołów
i kaplic wolno stojących oraz drew-
nianych kościołów centralizuj ących
(kaplicy św. Małgorzaty na: Salwato-
rze krakowskim, olk. r. 1690; kościoła
w Wyszynie, pow. Turek, koniec w.
XVIII; kościoła w Bralinie, pow. Kę-
pno, ok. n„ 1710; kościoła w Przytbo-
wiciacih, pow. Wadowice, ok. r. 1733;
kościoła: w Krotoszynie, zapewne ok.
r. 1760; kościoła w Buku, pow. No-
wy Tomyśl, ok. r. 1760; kościoła w
Borowiicy, pow. Krasnystaw, koniec
w. XVIII; oraiz plainy kościołów w
Wełnie, pow. Oborniki, ok. r. 1730
ii w Mindckowie, piow. Jędirzej:ów, ok.
r. 1760) — stwierdzić miożna, iż prze-
ważnie są to plainy w kształcie- krzy-
ża greckiego, a zwłaszcza krzyża gre-

ckiego ze ściętymi narożami: wew-
nętrznymi! Tafcie kształtowanie pla-
nów było sugerowane przez, wzorce
te same łub pokrewne tym, które
nileco wcześniej wywarły swój
wpływ na rozwiązania, planów nip.
kaplicy w Mairywilu, kościoła saikra-
mentelk w Warszawie czy salonu w
drewnianym dworze z „Archiwum”
Tylimana.
Pojawienie się w w. XVIII wśród
zabytków budownictwa drewnianego
kościołów i kaplic centralnych oraz
centralizujących jest jednym z prze-
jawów procesu trwającego od ok.
1620 r. a polegającym na- stopniowym
zaniechaniu reguł powszechnie -obo-
wiązujących w okresie dawniejszym.
Przedtem, między połową XV a po-

czątkami XVII w., na ziemiach Pol-
ski drewniane budownictwo sakral-
ne znamionuje swoista stabilizacja
form. Znane ówczesne kościoły dre-
wniane reprezentują nie tyle różne
typy przestrzenne kościołów, ile róż-
ne warianty jednego typu: kościoła
podłużnego z wydzielonym prezbite-
rium, o ścianach pionowo nieroz-
członkowanych i o wnętrzach przy-
krytych płaskimi stropami. W ówcze-
snym budownictwie drewnianym na-
wet rozgraniczenia między kościoła-
mi halowymi i bazylikowymi nie
zawsze przebiegają wyraźnie (Olbie-
rzowice, Białynin).
Jako pierwsze przejawy tego pro-
cesu wskazać należy rozwijanie osi

115