Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (21.1959)

KRONIKA STOWARZYSZENIA HISTORYKÓW SZTUKI

PIOTR BOHDZIEWICZ

KOŚCIÓŁ I KLASZTOR POBERNARDYŃSKI W DUBNIE
(Streszczenie referatu wygłoszonego na zebraniu naukowym Oddziału Łódzkiego w dniu 5.Y.1958 r.)

Referat stanowi streszczenie roz-
prawy na ten sam temat, powstałej
w ir. 1936/37 i w ir. 1937 referowa-
nej ina Sekcji Hist. Sztuki Tow.
Naukowego Lwowskiego, a następ-
nie uzupełnionej nowymi archiwa-
liami w Okresie powojennym. Praca
oparta jest na następujących źró-
dłach: 1) Liber Viee-Syndioalis ad
usum Comventus Dubmensis”, rkps
z ir. 1810, obejmujący dzieje 'klasz-
toru od założenia do r. 1810; 2) no-
taty inż. A. Pawłów,sikiego, częścio-
wo oparte na rkpsie jw., częściowo
porobione na miejscu przed r. 1873,
oraz materiał inwentaryzacyjny (ry-
sunki, fotografie z tych samych
czasów) tego samego autora; 3) in-
wentaryzacja obiektu opisowa, po-
miarowa i fotograficzna, dokonana
przez referenta oraz fotografie in-
nych autorów na miejscu; 4) treść
tablicy erekcyjnej w klasztorze; 5)
literatura w języku polskim i iro-
syjsfcim.
Klasztor Bernardynów w Dobnie
założony został w ir. 1614 przez księ-
cia ordynata Janusza Ostrogsikiego,
budowa rozpoczęta po jego śmierci
i po - przejściu Dubna do ks. Za-
sławskich, w r. 1627. W r. 1629
część kościoła już oddano do użyt-
ku klasztoru za 'ks. Władysława Do-
minika Zasławskiego; wznowiono
budowę około połowy wieku za
syna Władysława, Aleksandra, kon-
sekracja nastąpiła w 1680 r. Budo-
wę gmachu klasztornego rozpoczę-
to w 1642 r. Wielki pożar w r. 1720
zniszczył 'klasztor, który jest jesz-
cze w stanie odbudowy w r. 1725.
Pożar w r. 1764 zniszczył wnętrze
kościoła i jego wyposażenie. Kasata
klasztoru nastąpiła w r. 1825, w
r. 1855 kościół przerobiono na so-
bór prawosławny, a w latach 1873-75
przebudowano go, nadając mu w
znacznym stopniu wygląd cerkwi
w stylu mieszanym foizantyjsko-ro-
syjskim, z fałszywymi kopułami
nad nawą. Po pierwszej wojnie
światowej kościół objęli bernardy-
ni, a następnie umieszczono tu rz.
katol. seminarium papieskie obrząd-
ku wschodniego. W związku z tym
odsłonięto na nowo zamalowane
przez Rosjan freski we wnętrzu,
a na wewnątrz usunięto fałszywe
kopuły. Wreszcie w ostatnich la-
tach przed wojną przeprowadzona
została, w oparciu o wyniki refe-
rowanej w tej chwili pracy, rekon-
strukcja stanu budynku kościelne-
go sprzed r. 1850.

Dawny klasztor Bernardynów w
Dubnie leży w zachodniej części
miasta, przy bramie Łuckiej, która
wchodziła w skład obwarowań
miasta i z którą cmentarz kościel-
ny styka się narożnikiem. Kościół
i zabudowania klasztorne wznoszą
się na terenie, który od strony po-
łudniowej przylega do ulicy prowa-
dzącej od śródmieścia do bramy

łuckiej, a od strony zachodniej
i północnej opada do łąk otaczają-
cych od tej strony miasto. Zacho-
wane zabudowania klasztorne skła-
dają slię z kościoła (b), głównego
budynku klasztornego (c), muru —
niskiego od zachodu i północy,
a wyższego od ulicy, z niewielkie-
go budynku w linii muru od ulicy
(d) oraz innych budowli stojących



II. 1. Klasztor pobernardyński w Dubnie. A. Sytuacja, B.
kościoła, C. Rzut poziomy głównego budynku klasztornego

Rzut poziomy
. (Opr. autor)

398