Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (21.1959)

KRONIKA STOWARZYSZENIA HISTORYKÓW SZTUKI

czemu pozostaje dotychczas w rui-
nie. Z przedstawionej powyżej pró-
by, w dużej mierze jeszcze hipote-
tycznego odtworzenia dziejów obiek-
tu, ma baczniejszą uwagę i dalsze
studia zasługuje przede wszystkim
historia najwcześniejszej fazy budo-
wy. Dzięki zachowanej lustracji z

roku 1564 stanowi ona ciekawy przy-
czynek do badań nad problemami
aittyki włoskiej i renesansowego
wnętrza, artystycznego mecenatu
Działyńsfcioh oraz renesansowej roz-
budowy magnackich rezydencji.
Historia budowlana pałacyku
Działyńskioh i pozostałych, zbudo-

wanych od nowa lub przebudowar
nych współcześnie, części zamku
brodnickiego, których omówienie
przekracza niniejsze ramy, stanowić
może po pogłębieniu studiów i roz-
szerzeniu bazy źródłowej nowy ele-
ment do oceny Prus Królewskich ja-
ko środowiska kultury Odrodzenia.

JANUSZ KĘBŁOWSKI
MARMUROWE PŁYTY NAGROBNE STANISŁAWA SAUERA I HENRYKA RYBISCHA
WE WROCŁAWIU
ZE STUDIÓW NAD RENESANSOWĄ RZEŹBĄ NA ŚLĄSKU
(Streszczenie referatu wygłoszonego na zebraniu naukowym Oddziału Poznańskiego w dniu 23.XII.1957 r.
i Wrocławskiego w dntiu 14.XI.1958 roku)


11. 1. Portret Wolfganga Thenna.
{Fot. tog E. F. Bange)

Autorem obydwu dziel jest ano-
nimowy mistrz M. F.: sygnatura
jego znajduje się na płycie H. Ry-
bischa. Przypuszczenia R. Forstera,
który twierdził, że pod monogra-
mem tym kryje się rzeźbiarz M:-
chael Fidler, wzmiankowany w źró-
dłach wrocławskich w latach 40-tych
XVI wieku, już uprzednio przyj-
mowanego krytycznie, nie można
podtrzymać, gdyż nic poza zbież-
nością inicjałów na to n!ie wskazuje.
Nie można zgodzić się także z
K. Bimlerem, który uważał, że
.sygnatura ta oznacza kamieniarza
— pomocnika autora, za którego to

początkowo uważał Andrzeja Walte-
ra I, a następnie mistrza K. I. Cha-
rakter dzieła nie pozwala na przyję-
cie współpracy pomocnika w takim
zakresie, by mógł on wykuć swą sy-
gnaturę na najbardziej widocznym
miejscu dzieła. Porównanie płyt
wrocławskich z jedynym pewnym
dźiełem mistrza K. I., nagrobkiem
biskupa Jakuba von Sałza, powsta-
łym po r. 1539, prowadzi do wnios-
ku, że był to zupełnie inny, w innej
kulturze artystycznej i rzeźbiarskiej
wykształcony rzeźbiarz. Nie można
tych dzieł wiązać także z Andrzejem
Walterem, którego dziełem jest za-
pewne architektura nagrobka H. Ry-
bischa wraz z posągiem, ale nie po-
wstała 5 łat wcześniej płyta marmu-
rowa. Należy zatem pozostać przy
wpółanonimowym określeniu auto-
ra: mistrz M. F.
Do jego dzieł zaliczyć należy na
Śląsku, poza wyżej wzmiankowany-
mi, jedynie płytę H. Kaldenbrunna
z Wrocławia, powstałą raczej w
oparciu o projekt mistrza M. F., wy-
konaną przez jednego z miejscowych
pomocników mistrza. Można nato-
miast hipotetycznie związać z nim
dzieła przypisywane przez E. F.
Bangego tzw. mistrzowi Wolfganga
Thenna, a mianowicie: portret
Wolfganga Thenna i portret niezna-
nego mężczyzny. O łączności obydwu
tych portretów z dziełami śląskimi
świadczą analogie tak partii portre-
towych i dekoracji, jak i ogólny cha-
rakter rzeźbiarski tych dzieł, a w
szczególności snycerski sposób rzeź-
bienia, przeniesiony na twardy ma-
teriał, marmur. Związany przez
E. F. Bangego z mistrzem W. Then-
na portret Jakuby Bawarskiej nie
mieści się w tym zespole. Wykazuje
on wyraźne różnice i to w równym
stopniu w stosunku do wymienio-

nych dzieł z terenu Niemiec, jak i
Śląska.
Przyjmuje się zatem, że oeuvre
mistrza M. F. stanowią dzieła na-
stępujące: portret Wolfganga Then-
na z r. 1531, płyta nagrobkowa Sta-
nisława Sauera z r. 1533 oraiz Hen-
ryka Rybłseiha z r. 1534, według pro-
jektu mistrza wykonane epitafium
Hyrseha Kaldenbrunna z r. 1535 i
portret nieznanego mężczyzny, nie
datowany, który można umieścić
około r. 1532 lub po r. 1535.
Mistrz M. F. jest rzeźbiarzem
wywodzącym się ze środowiska po-
łudniOwo-niemieckiego, związanym
ze sztuką Bawarii i Augsburga, o


II. 2. Portret nieznanego mężczyzny.
(Fot. wg E. F. Bange)

234