DOI Heft:
Nr. 2
DOI Artikel:Karpowicz, Mariusz: Malowidła M.A. Palloniego w farze w Węgrowie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.41528#0188
MARIUSZ KARPOWICZ
w następnym sezonie, w każdym razie dopiero 9 mar-
ca 1707 roku jest Palloni po raz pierwszy notowany
w Węgrowie jako ojciec chrzestny. Matką chrzestną
tegoż dziecka jest ,,Anna uxor Palloni”5.
Niestety od kwietnia 1707 do 1713 jest luka w księ-
gach parafialnych. Skoro jednak cytowany wyżej list
do Szczuki z dn. 4 czerwca 1709 mówi o malowidłach
jako wykonanych, należy przyjąć że praca nad deko-
racją fary zajęła malarzowi prawdopodobnie co naj-
mniej dwa sezony — 1707 i 1708 roku. Inny jeszcze
zapis wydaje się przemawiać za nieco dłuższym po-
bytem Palloniego w Węgrowie. W sumariuszu człon-
ków bractwa św. Anny wykonanym w 1712 (księga
członków zaginęła w czasie Wojny Północnej) figuruje
„Michael Arclhangelus Palloni”6, trudno przypuścić że-
by zapisywał się do bractwa w czasie krótkiego po-
bytu. Ponadto żona jego notowana jest jako mieszkan-
ka miasteczka („de civitate”).
Zapoznanie się pokrótce z historią miasteczka jest
koniecznym punktem, wyjścia dla omówienia malo-
wideł fary. W roku 1391 Węgrów jeszcze nie istniał7,
ale już w 1414 roku parafia i kościół (zapewne dre-
wniany) notowane są jako istniejące, erygowane dzię-
ki fundacji Piotra Pełki, wojewody z ramienia ks.
4 Publikowana: M. Karpowicz, Jan Reisner zapom-
niany malarz i architekt, „Biuletyn Hist. Szt.“, XXI, 1959,
tamże omówiona strona architektoniczna fary i ogólna kon-
cepcja, która podporządkowywała architekturę malarstwu
w imię zamierzonego efektu, o którym dokładnie patrz niżej.
5 APwW., Matrice (sic!) Baptisatorum Eccl. praeposi-
turalis unaąue parochialis Wengrowiensis ab anno 1683 ad 1707,
s. 535, akt 25, Palloni trzyma jeszcze dzieci do chrztu: 24,111,
s. 538, akt 38; 17.IV, s. 539, akt 47; a jego żona Anna Maria
z Lanzanich 15.IV, s. 539, akt 45.
6 APwW., Album Societatis S. Annae compilatum A. Dni
1712, imionami wg alfabetu: pod „M“.
7 Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych kra-
jów słowiańskich, t. XIII, Warszawa 1893, s. 256—59, (Br.
Chlebowski).
Ziemowita Mazowieckiego8. Węgrów nazywał się już
„oppddum” i rządził się prawem chełmińskim9. Go-
tycki kościół murowany, na którego zrębach stoi dzi-
siejsza fara, powstał zapewne w końcu XV wieku
jako fundacja Stanisława z Kosowa10. Pod sam ko-
niec wieku dostało się miasteczko w ręce Riszków,
s APwW., księga fundacyjna: Fundatio Seu verius Me-
lioratis Fundationis Ecclesiae Praeposituralis Wengrouiensis
pro Instituto Clericorum Secularium in Communiune Viven-
ticum per Illumum et Exum Dum Joannem Bonawentaram In
Krasne Comitem, Palatinum Plocensem... Anno Salutin Huma-
nae MDCCXI Die decima ąuarta Mensis Octobris Facta, na
pierwszych stronach akceptacje przywilejów i darowizn po-
przedników.
b APwW., Wiadomość o Mieście Węgrowie, Kościele Far-
nym i Klasztorze O.O. Reformatów z ksiąg dawnych kościoła
farnego w Roku 1819, 8 listopada wyjęta, s. nlb.
io Wyposażył on probostwo w 1473, por. przypis 8 Na
późniejsze też czasy niż 1414 wyglądają do dziś zachowane
pozostałości gotyckie, jak np. zarys planu, ukośne skarpy na
narożach itp.
lOM
II. 1. Węgrów, fara, rzut przyziemia. (Na podstawie pomiaru mgr inż. Anny Czapskiej)
176
w następnym sezonie, w każdym razie dopiero 9 mar-
ca 1707 roku jest Palloni po raz pierwszy notowany
w Węgrowie jako ojciec chrzestny. Matką chrzestną
tegoż dziecka jest ,,Anna uxor Palloni”5.
Niestety od kwietnia 1707 do 1713 jest luka w księ-
gach parafialnych. Skoro jednak cytowany wyżej list
do Szczuki z dn. 4 czerwca 1709 mówi o malowidłach
jako wykonanych, należy przyjąć że praca nad deko-
racją fary zajęła malarzowi prawdopodobnie co naj-
mniej dwa sezony — 1707 i 1708 roku. Inny jeszcze
zapis wydaje się przemawiać za nieco dłuższym po-
bytem Palloniego w Węgrowie. W sumariuszu człon-
ków bractwa św. Anny wykonanym w 1712 (księga
członków zaginęła w czasie Wojny Północnej) figuruje
„Michael Arclhangelus Palloni”6, trudno przypuścić że-
by zapisywał się do bractwa w czasie krótkiego po-
bytu. Ponadto żona jego notowana jest jako mieszkan-
ka miasteczka („de civitate”).
Zapoznanie się pokrótce z historią miasteczka jest
koniecznym punktem, wyjścia dla omówienia malo-
wideł fary. W roku 1391 Węgrów jeszcze nie istniał7,
ale już w 1414 roku parafia i kościół (zapewne dre-
wniany) notowane są jako istniejące, erygowane dzię-
ki fundacji Piotra Pełki, wojewody z ramienia ks.
4 Publikowana: M. Karpowicz, Jan Reisner zapom-
niany malarz i architekt, „Biuletyn Hist. Szt.“, XXI, 1959,
tamże omówiona strona architektoniczna fary i ogólna kon-
cepcja, która podporządkowywała architekturę malarstwu
w imię zamierzonego efektu, o którym dokładnie patrz niżej.
5 APwW., Matrice (sic!) Baptisatorum Eccl. praeposi-
turalis unaąue parochialis Wengrowiensis ab anno 1683 ad 1707,
s. 535, akt 25, Palloni trzyma jeszcze dzieci do chrztu: 24,111,
s. 538, akt 38; 17.IV, s. 539, akt 47; a jego żona Anna Maria
z Lanzanich 15.IV, s. 539, akt 45.
6 APwW., Album Societatis S. Annae compilatum A. Dni
1712, imionami wg alfabetu: pod „M“.
7 Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych kra-
jów słowiańskich, t. XIII, Warszawa 1893, s. 256—59, (Br.
Chlebowski).
Ziemowita Mazowieckiego8. Węgrów nazywał się już
„oppddum” i rządził się prawem chełmińskim9. Go-
tycki kościół murowany, na którego zrębach stoi dzi-
siejsza fara, powstał zapewne w końcu XV wieku
jako fundacja Stanisława z Kosowa10. Pod sam ko-
niec wieku dostało się miasteczko w ręce Riszków,
s APwW., księga fundacyjna: Fundatio Seu verius Me-
lioratis Fundationis Ecclesiae Praeposituralis Wengrouiensis
pro Instituto Clericorum Secularium in Communiune Viven-
ticum per Illumum et Exum Dum Joannem Bonawentaram In
Krasne Comitem, Palatinum Plocensem... Anno Salutin Huma-
nae MDCCXI Die decima ąuarta Mensis Octobris Facta, na
pierwszych stronach akceptacje przywilejów i darowizn po-
przedników.
b APwW., Wiadomość o Mieście Węgrowie, Kościele Far-
nym i Klasztorze O.O. Reformatów z ksiąg dawnych kościoła
farnego w Roku 1819, 8 listopada wyjęta, s. nlb.
io Wyposażył on probostwo w 1473, por. przypis 8 Na
późniejsze też czasy niż 1414 wyglądają do dziś zachowane
pozostałości gotyckie, jak np. zarys planu, ukośne skarpy na
narożach itp.
lOM
II. 1. Węgrów, fara, rzut przyziemia. (Na podstawie pomiaru mgr inż. Anny Czapskiej)
176