DOI Heft:
Nr. 3/4
DOI Artikel:Pietrusiński, Jerzy: Gotyckie stalle w Pelpinie
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.41528#0311
GOTYCKIE STALLE W PELPLINIE
11. 21. Mistrz Pięknych Madonn, Madonna
dobrej Nadziei z Torunia, pocz. XV w. (Wg.
Faulner’a)
jają się swymi krzywiznami, zawijając się spiralnie
w kształt rybiego pęcherza. Wszystko to zaznaczone
w płytkim reliefie na płaszczyźnie całej pokrytej
owym ornamentem linii, z których kontrastowe
oświetlenie wydobywa drzeworytniczy charakter tej
dekoracji.
Tematy maryjne, zaznaczone w scenie Apoteozy,
pojawiają się także 'samodzielnie w płaskorzeźbach
naszego zabytku trzykrotnie na zapieckach siedzisk:
9-go, 10-go i 41-go. Na pierwszym z nich widzimy
postać Madonny Dobrej Nadziei w schematycznie
przedstawionym Zamkniętym Ogrodzie, która formal-
nie zbliża się do płaskorzeźb ze stalli opackiej i żywo
przypomina najpocześniejsze tego rodzaju dzieło na
Pomorzu: Madonnę Dobrej Nadziei Mistrza Pięk-
nych Madonn z Torunia62. I w tym jednak wypad-
«2 Clasen, jw., I s. 131 n., II 11. 157—15$; A. Feu 1 n er,
Der Meister der Schónen Madonnen, „Zeitschrift des deut-
schen Yerelns fiir Kunstwlssenschaft", X, 1943, s. 26—27, 11. 4.
ku nie mamy do czynienia z automatycznym skopio-
waniem wzoru, lecz z jego transformacją i wzboga-
ceniem o nowe elementy cysterskiej mistyki6S. Druga
płycina ozdobiona jest wyobrażeniem Madonny
z Dzieciątkiem, któremu podaje jabłko; tej scenie
zamkniętej w łuku oślego grzbietu z wplecionymi
motywami roślinnymi, jak w kwiatowej altanie,
towarzyszą pawie. Trzecia wreszcie z wymienio-
nych płaskorzeźb jest rozbudowaną kompozycją,
ujętą w profile obramień, wyodrębniających środko-
wy kwadrat płycimy ze sceną Narodzenia i trójkąty
narożników z wpisanymi w nie figurami Mojżesza,
Arona, Gedeona i Ezechiela oraz symbolami Jedno-
rożca, Feniksa, Pelikana i Lwa cucącego swym od-
dechem martwonarodzone lwięta. Jest to symboliczno-
figuralne przedstawienie Dziewiczego Macierzyństwa —
«3 Mowa tu o połączeniu tematu Madonny Dobrej Na-
dziel — „Expectatio Mariae“ z Ideą Ogrodu Zamkniętego —
„Hortus Conclusus", por. Betu, Jw., n, 2, s. 90, 100 n.
283
11. 21. Mistrz Pięknych Madonn, Madonna
dobrej Nadziei z Torunia, pocz. XV w. (Wg.
Faulner’a)
jają się swymi krzywiznami, zawijając się spiralnie
w kształt rybiego pęcherza. Wszystko to zaznaczone
w płytkim reliefie na płaszczyźnie całej pokrytej
owym ornamentem linii, z których kontrastowe
oświetlenie wydobywa drzeworytniczy charakter tej
dekoracji.
Tematy maryjne, zaznaczone w scenie Apoteozy,
pojawiają się także 'samodzielnie w płaskorzeźbach
naszego zabytku trzykrotnie na zapieckach siedzisk:
9-go, 10-go i 41-go. Na pierwszym z nich widzimy
postać Madonny Dobrej Nadziei w schematycznie
przedstawionym Zamkniętym Ogrodzie, która formal-
nie zbliża się do płaskorzeźb ze stalli opackiej i żywo
przypomina najpocześniejsze tego rodzaju dzieło na
Pomorzu: Madonnę Dobrej Nadziei Mistrza Pięk-
nych Madonn z Torunia62. I w tym jednak wypad-
«2 Clasen, jw., I s. 131 n., II 11. 157—15$; A. Feu 1 n er,
Der Meister der Schónen Madonnen, „Zeitschrift des deut-
schen Yerelns fiir Kunstwlssenschaft", X, 1943, s. 26—27, 11. 4.
ku nie mamy do czynienia z automatycznym skopio-
waniem wzoru, lecz z jego transformacją i wzboga-
ceniem o nowe elementy cysterskiej mistyki6S. Druga
płycina ozdobiona jest wyobrażeniem Madonny
z Dzieciątkiem, któremu podaje jabłko; tej scenie
zamkniętej w łuku oślego grzbietu z wplecionymi
motywami roślinnymi, jak w kwiatowej altanie,
towarzyszą pawie. Trzecia wreszcie z wymienio-
nych płaskorzeźb jest rozbudowaną kompozycją,
ujętą w profile obramień, wyodrębniających środko-
wy kwadrat płycimy ze sceną Narodzenia i trójkąty
narożników z wpisanymi w nie figurami Mojżesza,
Arona, Gedeona i Ezechiela oraz symbolami Jedno-
rożca, Feniksa, Pelikana i Lwa cucącego swym od-
dechem martwonarodzone lwięta. Jest to symboliczno-
figuralne przedstawienie Dziewiczego Macierzyństwa —
«3 Mowa tu o połączeniu tematu Madonny Dobrej Na-
dziel — „Expectatio Mariae“ z Ideą Ogrodu Zamkniętego —
„Hortus Conclusus", por. Betu, Jw., n, 2, s. 90, 100 n.
283