DOI Heft:
Nr. 3/4
DOI Artikel:Pietrusiński, Jerzy: Gotyckie stalle w Pelpinie
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.41528#0312
JERZY PIETRUSIŃSKI
II 22. Pelplin, stalle, plycina zapiecka siedziska 41. (Fot. W. Wolny)
Perpetua Virgiinitas — w oparciu o Defemsorium
Beatae Mariae wiedeńskiego teologa Franciszka
z Reetz (zim. 1421 ir.), którego traktat, ogromnie po-
pularny w późnym średniowieczu, po raz pierwszy
konsekwentnie transponuje symbole chrystologiczne
na osobę Marii64. Nasza plycina należy do długiego
rzędu plastycznych realizacji programu tego dzieła
i zdradza szereg podobieństw z pochodzącym z sześć-
dziesiątych lat XV w. obrazem Perpetua Virginitas
z Neuiwerk k. Munchen-Gladbach Mistrza Śmierci
64 z bogatej literatury przedmiotu przytoczę: Ph. M.
H a i m, Zur Marianischen Symbolik des spateren Mittelalters,
Defensoria inviolatae virginitatis b. Mariae „Zeitschrift fur
christliche Kunst“. XVII, 1904, sp. 119—126; O. Schmitt,
Reallexikon sur deutschen Kunstgeschichte, III, Stuttgart
1954, sp. 1206—1218. „Defensorium" (F. Zoepfl). j
65 A. S t a n g e, Das Bild der Perpetua Virginitas Mariens
in Neuwerk, w: Gladbach, aus Geschichte und Kultur einer
rheinischen Stadt; I., Munchen-Gladbach 1955, s. 537—546;
oraz tegoż, Deutsche Malerei der Gotik, Nordwestdeutschland
1450—1515, Mtinchen-Berlin 1954, s. 51—52, il. 90. G
św. Mikołaja z Munster85. Jednakże kompozycja pel-
plińska o wyraźnych liniach podziałów66, brak wy-
raźnych w obrazie wotywnym elementów rodzajo-
wych i krajobrazowych, chronologicznie poprzedza,
oczywiście niezależne od niej, dzieło nadreńskie
ii zbliża się ogólnie do wcześniejszych rozwiązań tego
tematu ®7.
Na zakończenie tak pobieżnego z konieczności
szkicu o motywach figuralnych wspomnieć jeszcze
trzeba dekorację obu krańcowych ścianek bocznych,
ee Analogiczną kompozycję podziałów odczytujemy już
w słynnej tkaninie Karola Wielkiego z katedry halbersztadzkiej
oraz na czternastowicznej tabliczce „Ukrzyżowania" z Rostoka
(Schwerin, Landesmuseum); por. Kurth, jw., I, s. 50, II,
tabl. II; S t a n g e, jw., I, s. 119 n., il. 117. Podobne podziały
zastosowano w Pelplinie dwukrotnie; po raz drugi na za-
piecku siedziska 42 z przedstawieniem „Zdjęcia z Krzyża"
w otoczeniu figur i symboli Ewangelistów.
67 Mając na myśli ogólny tylko układ i kompozycję wy-
mienimy trzy spośród malarskich realizacji tematu: koloński
tryptyk z kościoła St. Maria od Gradus (Bonn, Landesmuseum),
284
II 22. Pelplin, stalle, plycina zapiecka siedziska 41. (Fot. W. Wolny)
Perpetua Virgiinitas — w oparciu o Defemsorium
Beatae Mariae wiedeńskiego teologa Franciszka
z Reetz (zim. 1421 ir.), którego traktat, ogromnie po-
pularny w późnym średniowieczu, po raz pierwszy
konsekwentnie transponuje symbole chrystologiczne
na osobę Marii64. Nasza plycina należy do długiego
rzędu plastycznych realizacji programu tego dzieła
i zdradza szereg podobieństw z pochodzącym z sześć-
dziesiątych lat XV w. obrazem Perpetua Virginitas
z Neuiwerk k. Munchen-Gladbach Mistrza Śmierci
64 z bogatej literatury przedmiotu przytoczę: Ph. M.
H a i m, Zur Marianischen Symbolik des spateren Mittelalters,
Defensoria inviolatae virginitatis b. Mariae „Zeitschrift fur
christliche Kunst“. XVII, 1904, sp. 119—126; O. Schmitt,
Reallexikon sur deutschen Kunstgeschichte, III, Stuttgart
1954, sp. 1206—1218. „Defensorium" (F. Zoepfl). j
65 A. S t a n g e, Das Bild der Perpetua Virginitas Mariens
in Neuwerk, w: Gladbach, aus Geschichte und Kultur einer
rheinischen Stadt; I., Munchen-Gladbach 1955, s. 537—546;
oraz tegoż, Deutsche Malerei der Gotik, Nordwestdeutschland
1450—1515, Mtinchen-Berlin 1954, s. 51—52, il. 90. G
św. Mikołaja z Munster85. Jednakże kompozycja pel-
plińska o wyraźnych liniach podziałów66, brak wy-
raźnych w obrazie wotywnym elementów rodzajo-
wych i krajobrazowych, chronologicznie poprzedza,
oczywiście niezależne od niej, dzieło nadreńskie
ii zbliża się ogólnie do wcześniejszych rozwiązań tego
tematu ®7.
Na zakończenie tak pobieżnego z konieczności
szkicu o motywach figuralnych wspomnieć jeszcze
trzeba dekorację obu krańcowych ścianek bocznych,
ee Analogiczną kompozycję podziałów odczytujemy już
w słynnej tkaninie Karola Wielkiego z katedry halbersztadzkiej
oraz na czternastowicznej tabliczce „Ukrzyżowania" z Rostoka
(Schwerin, Landesmuseum); por. Kurth, jw., I, s. 50, II,
tabl. II; S t a n g e, jw., I, s. 119 n., il. 117. Podobne podziały
zastosowano w Pelplinie dwukrotnie; po raz drugi na za-
piecku siedziska 42 z przedstawieniem „Zdjęcia z Krzyża"
w otoczeniu figur i symboli Ewangelistów.
67 Mając na myśli ogólny tylko układ i kompozycję wy-
mienimy trzy spośród malarskich realizacji tematu: koloński
tryptyk z kościoła St. Maria od Gradus (Bonn, Landesmuseum),
284