DOI Heft:
Nr. 3/4
DOI Artikel:Pietrusiński, Jerzy: Gotyckie stalle w Pelpinie
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.41528#0326
JERZY PIETRUSIŃSKI
Co więcej: jego obeznanie z rzeźbą statuaryczną
i ornamentyką architektoniczną, często angielskiego
pochodzenia, mieści się w granicach tego rodzaju
infiltracji w sztuce Pomorza111, wykracza jednakże
poza tradycją ustalone ramy cysterskiego zdobnictwa
i pozwala upatrywać w rzeźbiarzu człowieka świec-
kiego. Potwierdza to poza wszystkim „dewocyjna
sygnatura” przedstawienia dwu rzeźbiarzy w podsta-
wach stall: jednego w stroju świeckim, drugiego
w habicie.
Jest rzeczą znamienną dla symbolicznego (nie zaś
portretowego) charakteru tych płaskorzeźb, że wy-
obrażono tu jednego tylko habitowego snycerza, choć
z analizy i sygnatur wynika, że było ich kilku.
Wszyscy oni, zgodnie z zakonną formacją artystyczną,
II. 37. Pelplin, stalle, fragment dekoracji podstawy sie-
dziska 5, snycerz świecki. (Fot. W. Wolny)
z Cnotami i Apoteozą Trójcy św. na czele. Obok
działalności tych snycerzy odgadujemy, zwłaszcza
w dekoracji ornamentalnej, udział pomocników, a po-
krewieństwa motywów i rozwiązań utrudniają cza-
sem określenie autorstwa niektórych fragmentów.
Wszyscy oni pracują zespołowo nad dekoracją stall,
1864, s. 63—72, a wpływy artystyczne Importu angielskich
rzeźb alabastrowych omawiali m. in. J. Braun, Die engli-
schen Alabasteralt&re, „Zeitschrlft ftir christllche Kunst",
XXIII, 1910, s. 233—248; Ehrenberg, Jw., s. 19n.
II. 36. Pelplin, stalla opacka, fragment
dekoracji podstawy, snycerz-mnich.
(Fot. W. Wolny)
byli lepiej lub gorzej obeznani z ornamentyką archi-
tektoniczną, a zwłaszcza roślinną, często o motywach
archaizujących. Kiepsko natomiast przedstawia się
poziom formalny ich płaskorzeźb figuralnych, w któ-
rych posiłkują się oni wzorami malarskimi, minia-
torskimi i graficznymi, a także naśladują wyraźnie
ui Stosunki pomorsko-angielskie od XIII w., rozwijające
się w późniejszym okresie poprzez wymianę handlową ośrod-
ków hanzatycklch stwierdził już A. Horn, Alt-England und
Alt-Preussen, „Altpreusslche Monatsschrift", I, Kdnlgsberg
dominującego artystycznie Mistrza Pasji Opackiej.
Podkreślić jednak trzeba, że wpływ ten nie jest
tylko jednostronny i że w zakresie architektonicznej
kompozycji całości Mistrz ten oparł się o wcześniej
już zrealizowaną stallę celebransa, w której Mistrzo-
wie Zakonni zdradzili swą znajomość podobnych
dzieł północno-niemieckich i dolnosaskich. W trakcie
analizy zarysowały się nam profile artystyczne dwu
zwłaszcza spośród klasztornych snycerzy: I Mistrza
Zakonnego, twórcy płaskorzeźb figuralnych stalli
celebrasna, większej części dekoracji stalli przeorskiej
i płaskorzeźb na ściankach bocznych na wschodnim
krańcu stall oraz II Mistrza Zakonnego, którego
dziełem jest szereg motywów ornamentalnych i pły-
cin figuralnych ze św. Maciejem, Ukrzyżowaniem
298
Co więcej: jego obeznanie z rzeźbą statuaryczną
i ornamentyką architektoniczną, często angielskiego
pochodzenia, mieści się w granicach tego rodzaju
infiltracji w sztuce Pomorza111, wykracza jednakże
poza tradycją ustalone ramy cysterskiego zdobnictwa
i pozwala upatrywać w rzeźbiarzu człowieka świec-
kiego. Potwierdza to poza wszystkim „dewocyjna
sygnatura” przedstawienia dwu rzeźbiarzy w podsta-
wach stall: jednego w stroju świeckim, drugiego
w habicie.
Jest rzeczą znamienną dla symbolicznego (nie zaś
portretowego) charakteru tych płaskorzeźb, że wy-
obrażono tu jednego tylko habitowego snycerza, choć
z analizy i sygnatur wynika, że było ich kilku.
Wszyscy oni, zgodnie z zakonną formacją artystyczną,
II. 37. Pelplin, stalle, fragment dekoracji podstawy sie-
dziska 5, snycerz świecki. (Fot. W. Wolny)
z Cnotami i Apoteozą Trójcy św. na czele. Obok
działalności tych snycerzy odgadujemy, zwłaszcza
w dekoracji ornamentalnej, udział pomocników, a po-
krewieństwa motywów i rozwiązań utrudniają cza-
sem określenie autorstwa niektórych fragmentów.
Wszyscy oni pracują zespołowo nad dekoracją stall,
1864, s. 63—72, a wpływy artystyczne Importu angielskich
rzeźb alabastrowych omawiali m. in. J. Braun, Die engli-
schen Alabasteralt&re, „Zeitschrlft ftir christllche Kunst",
XXIII, 1910, s. 233—248; Ehrenberg, Jw., s. 19n.
II. 36. Pelplin, stalla opacka, fragment
dekoracji podstawy, snycerz-mnich.
(Fot. W. Wolny)
byli lepiej lub gorzej obeznani z ornamentyką archi-
tektoniczną, a zwłaszcza roślinną, często o motywach
archaizujących. Kiepsko natomiast przedstawia się
poziom formalny ich płaskorzeźb figuralnych, w któ-
rych posiłkują się oni wzorami malarskimi, minia-
torskimi i graficznymi, a także naśladują wyraźnie
ui Stosunki pomorsko-angielskie od XIII w., rozwijające
się w późniejszym okresie poprzez wymianę handlową ośrod-
ków hanzatycklch stwierdził już A. Horn, Alt-England und
Alt-Preussen, „Altpreusslche Monatsschrift", I, Kdnlgsberg
dominującego artystycznie Mistrza Pasji Opackiej.
Podkreślić jednak trzeba, że wpływ ten nie jest
tylko jednostronny i że w zakresie architektonicznej
kompozycji całości Mistrz ten oparł się o wcześniej
już zrealizowaną stallę celebransa, w której Mistrzo-
wie Zakonni zdradzili swą znajomość podobnych
dzieł północno-niemieckich i dolnosaskich. W trakcie
analizy zarysowały się nam profile artystyczne dwu
zwłaszcza spośród klasztornych snycerzy: I Mistrza
Zakonnego, twórcy płaskorzeźb figuralnych stalli
celebrasna, większej części dekoracji stalli przeorskiej
i płaskorzeźb na ściankach bocznych na wschodnim
krańcu stall oraz II Mistrza Zakonnego, którego
dziełem jest szereg motywów ornamentalnych i pły-
cin figuralnych ze św. Maciejem, Ukrzyżowaniem
298