Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (21.1959)

GOTYCKIE STALLE W PELPLINIE


Tl. 38. Toruń, kościół Mariacki, stalle, I poi. XV w. [Fot. PIS)

nesansowych rzekomo elementów w ornamentyce
wywodzącej się z form miiniatorśkich130. Anachro-
nizm takiego datowania w zestawieniu z płaskorzeź-
bami stalli opackiej zapewne zauważył Loose i bez
analizy i dowodów wysunął kompromisowo jako datę
powstania tej stalli połowę wieku, proponując rok 1500
dla reszty zespołu1S1. I tę tezę, wobec wspólnych
130 Kujot, jw., s. 96 pisze: „pierwsza i najdawniejsza
ich część, dzisiejsze stalle kanonickie, powstała według zda-
nia wytrawnych znawców około roku 1550, w czasie kończyn
stylu gotyckiego'*. J. Heise, podtrzymując w zasadzie powyż-
szą opinię, próbuje powstanie zabytku związać z pelplińskim
konwersem — rzeźbiarzem Szymonem Loisewiczem, przeby-
wającym w klasztorze w latach 1552—1564, a także uznaje za
określającą czas wykonania wyskrobaną na którejś ze ścianek
datę: 1583. Jako dodatkowy argument wysuwa wczesno-

cech całego zespołu, należy odrzucić. Ze starszych
badaczy jedynie Neugass określił, zresztą niezdecydo-
wanie, pochodzenie zabytku na końcowe formy go-
tyku po 1460 r., wychodząc z założenia ogólnej kom-
pozycji dekoracji, ale bez szczegółowej analizy jej
elementów132. Nowsi uczeni: Clasen i Behling postą-
pili odwrotnie nie uwzględniając cech środowiska
renesansowy rzekomo charakter kwiatonów, por. J. Heise,
Die Bau- und Kunstddnkmaler des Kr. Pr. Stargard, s. 228.
Te opinie utrzymują się w pracach starszych badaczy, jak
Sokołowski, jw., s. 99; F r y d r y c h o w i c z, jw., s. 409,
a ostatnio także powtórzył je Bochnak, który wstrzymując się
od datowania, wymienia jednak nasz zabytek w rzędzie dzieł
szesnasto wiecznych; Bochnak, jw., s. 8.
131 Loose, jw., s. 77—78.
132 Neugass, jw., s. 78 i tablica chronologiczna w aneksie.

301