Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (21.1959)

U. 14. Z. Vogel, Rozbiórka kościoła Dominikanów obserwantów
(Fot. H. Romanowski)

w Warszawie.


TADEUSZ ST. JAROSZEWSKI i JERZY KOWALCZYK

KILKA UWAG
O GRUPIE PÓŹNOBAROKOWYCH KOLUMNOWYCH FASAD KOŚCIELNYCH
W POLSCE

(Głos w
Przy analizie kościoła wizytek w Warszawie na
czoło wysuwa się niewątpliwie problem wybitnej fa-
sady /tego kościoła i jej stanowiska w architekturze
polskiej. Stąd wydaje się rzeczą pożyteczną wyłowie-
nie rozwiązań pokrewnych. Będą nas zatem intere-
sowały fasady barokowe, wielokondygnacjowe z uży-
ciem kolumn do ipartykuiacji, czyli tzw. fasady ko-
lumnowe. Specjalną uwagę zwrócimy na niezwykle
charakterystyczny motyw „wybrzuszeń” muru jak
gdyby wyciśniętego od wewnątrz pomiędzy kolum-
nami — motyw spotykany w Polsce w pierwszej /po-
łowie XVIII wieku.
Według powyższych kryteriów daje się w Polsce
wyodrębnić współczesna kościołowi Wizytek niewiel-

dyskusji)
ka grupa fasad z II ćwierci XVIII wieku. Autorami
tych fasad byli artyści włoscy, lub przynajmniej
kształcący się we Włoszech: Karol Bay, Wincenty
Rachetti, Kacper, Bażanka, Jakub Fontana. W poszu-
kiwaniu genezy interesującej nas grupy fasad kolum-
nowych uwaga od razu 'kieruje się więc ku archi-
tekturze włoskiej.
Barok rzymski we wszystkich swoich odcieniach
i przez cały okres istnienia posługuje się chętnie
w fasadach kościelnych kolumną, która pomnaża efek-
ty światłocieniowe zgodnie z założeniami stylu. Czo-
łową rolę w procesie ukształtowania się rzymskiej
fasady kolumnowej odegrał Carlo Maderna (S. Su-
sanna), następnie Carlo RainaMi i Francesco Borro-

384