DOI issue:
Nr. 1
DOI article:Rozprawy
DOI article:Kowalczyk, Jerzy: Architektoniczno-rzeźbiarskie dzieło Falconiego w Lublinie (kaplica św. Krzyża przy kościele dominikanów)
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.45620#0047
DZIEŁO FALCONIEGO W LUBLINIE
II. 11. Kaplica Św. Krzyża. Fryz z datą 1658 i inicjałami przeora o. Waleriana Świderskiego.
(Fot. S. Butrym)
II. 12. Kaplica Św. Krzyża. Fryz z inicjałami Jana
Baptysty Falconiego sztukatora.
(Fot. S. Butrym)
Ruszel, autor obszernego, kompilacyjnego dzieła
o Drzewie Krzyża św.22; mógł być nim także erudyta
o. Jan Czesław Bajer, który przewodził konwentowi
w czasie gdy Falconi przystępował do pracy. Wresz-
cie nie wykluczone, że o. Valerian Swiderski, doktor
Pisma Sw., za prioratu którego przypadło Falconiemu
kończyć swe dzieło, mógł być autorem interesujących
treści ikonograficznych. Może więc przy jego na-
zwisku położone w inicjale określenie theologus na-
leży czytać i rozumieć talk, jak autorski podpis Fal-
coniego. W ten sposób inicjały kaplicy zawarłyby
w sobie wszystkie czynniki, które złożyły się na po-
wstanie tego dzieła, a więc magnaccy fundatorzy przy-
bywający z pomocą finansową, teolog ze swoją eru-
dycją i artysta z talentem. Narazie nie udało się od-
szukać traktatu ikonologicznego, wg którego przedsta-
wiono proroków z odpowiednimi atrybutami i cyta-
tami proroctw23.
Na osobne omówienie zasługuje program rzeźby
czysto dekoracyjnej. Wypowiada się w niej Falconi
z największą swobodą, wprost po mistrzowsku. Do-
piero w bujnej ornamentyce geometryczno-roślinnej
22 Ruszel, jw., z wyjątkiem ks. III, gdzie są opisane
euda lubelskie, jest to kompilacyjne streszczenie znacznie
obszerniejszego dzieła Jakuba Bosiusa z końca
XVI w., pt. Crux triumhans et gloriosa a Jacopo Bosio
descripta, libri sex, Antwerpiae 1617. z powyższego dzieła
zostały skopiowane do książki Ruszla także prawie wszyst-
kie drzeworyty.
23 Cytowane fragmenty proroctw ze Starego Testamen-
tu nie są komentowane czy cytowane w pełni ani przez
Ruszla (jw.), ani przez Bosiusa (jw.), czyli były
zaczerpnięte z innych dzieł, lub nawet bezpośrednio wy-
brane z Pisma Sw. Niektóre drzeworyty z dzieła Bosiusa
posłużyły — jak się zdaje — jako wzór do niektórych przed-
stawień w kaplicy, ńp. scena z krzyżem dźwiganym przez
aniołów naśladuje kompozycję ze s. 694 nlb tegoż dzieła,
a motyw kwiatu z 3 gwoździami w stiukach Falconiego na
podniebieniu arkady został chyba zaczerpnięty z symbo-
licznego kwiatu Flos guingue plagarum z Peru (Bosius,
jw., il. na s. 162; — Ruszel, jw., ił. na s. 186).
37
II. 11. Kaplica Św. Krzyża. Fryz z datą 1658 i inicjałami przeora o. Waleriana Świderskiego.
(Fot. S. Butrym)
II. 12. Kaplica Św. Krzyża. Fryz z inicjałami Jana
Baptysty Falconiego sztukatora.
(Fot. S. Butrym)
Ruszel, autor obszernego, kompilacyjnego dzieła
o Drzewie Krzyża św.22; mógł być nim także erudyta
o. Jan Czesław Bajer, który przewodził konwentowi
w czasie gdy Falconi przystępował do pracy. Wresz-
cie nie wykluczone, że o. Valerian Swiderski, doktor
Pisma Sw., za prioratu którego przypadło Falconiemu
kończyć swe dzieło, mógł być autorem interesujących
treści ikonograficznych. Może więc przy jego na-
zwisku położone w inicjale określenie theologus na-
leży czytać i rozumieć talk, jak autorski podpis Fal-
coniego. W ten sposób inicjały kaplicy zawarłyby
w sobie wszystkie czynniki, które złożyły się na po-
wstanie tego dzieła, a więc magnaccy fundatorzy przy-
bywający z pomocą finansową, teolog ze swoją eru-
dycją i artysta z talentem. Narazie nie udało się od-
szukać traktatu ikonologicznego, wg którego przedsta-
wiono proroków z odpowiednimi atrybutami i cyta-
tami proroctw23.
Na osobne omówienie zasługuje program rzeźby
czysto dekoracyjnej. Wypowiada się w niej Falconi
z największą swobodą, wprost po mistrzowsku. Do-
piero w bujnej ornamentyce geometryczno-roślinnej
22 Ruszel, jw., z wyjątkiem ks. III, gdzie są opisane
euda lubelskie, jest to kompilacyjne streszczenie znacznie
obszerniejszego dzieła Jakuba Bosiusa z końca
XVI w., pt. Crux triumhans et gloriosa a Jacopo Bosio
descripta, libri sex, Antwerpiae 1617. z powyższego dzieła
zostały skopiowane do książki Ruszla także prawie wszyst-
kie drzeworyty.
23 Cytowane fragmenty proroctw ze Starego Testamen-
tu nie są komentowane czy cytowane w pełni ani przez
Ruszla (jw.), ani przez Bosiusa (jw.), czyli były
zaczerpnięte z innych dzieł, lub nawet bezpośrednio wy-
brane z Pisma Sw. Niektóre drzeworyty z dzieła Bosiusa
posłużyły — jak się zdaje — jako wzór do niektórych przed-
stawień w kaplicy, ńp. scena z krzyżem dźwiganym przez
aniołów naśladuje kompozycję ze s. 694 nlb tegoż dzieła,
a motyw kwiatu z 3 gwoździami w stiukach Falconiego na
podniebieniu arkady został chyba zaczerpnięty z symbo-
licznego kwiatu Flos guingue plagarum z Peru (Bosius,
jw., il. na s. 162; — Ruszel, jw., ił. na s. 186).
37