Instytut Sztuki (Warschau) [Editor]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Editor]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Editor]: Biuletyn Historii Sztuki (24.1962)

PAŁAC W SIERNTKACH


II. 8. Sierniki, pałac. Schody ogrodowe. (Fot. Z. Ostrowska-
-Kębłowska)

z podziałem budynku na różnej wyso-
kości kondygnacje i w swym rozwią-
zaniu uzależniona od ich Charakteru.
Związek ten zaznacza się przede wszy-
stkim w różnej wysokości okien: pro-
stokątnych na parterze, kwadratowych
w kondygnacji piwnic i piętra oraz
w różnym opracowaniu ich obramień.
Obok zasadniczej dyspozycji wyzna-
czonej rytmicznym układem okien,
ściany ujęte zostały siatką podziałów
analogicznych na wszystkich elewa-
cjach, obiegających budynek w sposób
ciągły. Bryłę pałacu podbudowano w
kondygnacjach piwnic i na narożach
ujęto boniowaniem. Bonie o groszko-
wanej powierzchni luster, na narożach
są na przemian wysunięte, a ponad
oknami piwnic przyjmują formę tra-
pezów. Ściany zgodnie z przyjętym
jońskim porządkiem, zwieńczono bel-
kowaniem w postaci niskiego dwu-
dzielnego architrawu, ciągłego fryzu
i wydatnego gzymsu z ząbkowaniem.
Gzyms obiega również naczółek fron-
towy silnie akcentując jego trójkątną
formę. Pomiędzy boniowaniem cokołu,
a gzymsem wieńczącym kondygnacje
rozdzielono ciągłymi fryzami w postaci
gładkich opasek obiegających cały budynek i przery-
wających kontowanie narożników, stanowiąc w związ-
ku z tym silny akcent horyzontalny, podobnie jak
szeroki pas ściany pod oknami parteru z namalowaną
niegdyś balustradą.
Analizując kształt architektoniczny pałacu docho-
dzi się do wniosku, że autor jego, mimo iż doskonale
obeznany z formami 'klasycznymi, jak również posłu-
gujący się palladiańskim systemem proporcji, w twór-
czości swej przejawia jeszcze pewne cechy tradycyjne
widoczne Szczególnie — mimo prze-
wagi podziałów poziomych — w ten-
dencji do uzyskania pewnej werty-
kalności. Jest to z kolei jedna z przy-
czyn mało statycznego, prawie dyna-
micznego charakteru portyku1, w któ-
rym moment ciążenia został silnie
podkreślony przez wyakcentowanie
belkowania i naczółka wspartych na
nieco wątłych podporach kolumn. Ba-
rokowy jeszcze Sposób interpretowa-
nia elementów dźwigających i ciążą-
cych, z wyraźną tendencją do dyna-
micznego rozwiązania cechuje w twór-
czości Kamsetzera nie tylko pałac sier-
nićki. Jeszcze wyraźniej jest to wi-
doczne w kompozycji fasady pałacu
Tyszkiewiczów w Warszawie z atlan-
tami dźwigającymi balkon środkowej
części fasady głównej.
Uderzającą cechą elewacji pałacu
jest pewien puryzm wynikający z
ściśle architektonicznego rozwiązania
fasad pozbawionych zupełnie dekora-
cji. Również sposób opracowania ele-
mentów architektonicznego detalu jest
bardzo prosty, graniczący z oschło-
ścią: gzymsy kordonowe przybiera-

ją postać gładkich opasek, a konsolki pod oknami
piętra sprowadzono do formy prostych płytek w
kształcie trapezu. Zwraca przy tym uwagę linearność
w rysunku form jak również skłonność do płytkiego
jedynie drążenia ściany, co w efekcie powoduję,
że obok dwóch głównych akcentów plastycznie-prze-
strzennych portyku i ryzalitu, elewacje są płasko
traktowane i mało plastyczne. Być może iż u pod-
staw takiego rozwiązania tkwi jeszcze myślenie kate-


ll. 9. Sierniki, pałac. Zwieńczenie ryzalitu od strony ogrodu.
(Fot. Z. Ostrów ska-Kębłowska)

207