DOI issue:
Nr. 3/4
DOI article:Miscellanea
DOI article:Ciechanowski, Kazimierz: W sprawie datowania chrzcielnicy legnickiej
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.45620#0399
W SPRAWIE DATOWANIA CHRZCIELNICY LEGNICKIEJ
II. 8. Chrzcielnica legnicka, początkowy odcinek napisu odwrócone „Z”, pseudouncjalne ,.A”
II. 9. Chrzcielnica legnicka, końcowy fragment napisu „I” superscriptum
datę 1. połowy XIII w. („N” minuskulne mamy już
też na pieczęci Henryka I Brodatego z r. 1230).
Znamienny rys romański stanowią wreszcie pro-
porcje liter. Przeważa zamknięcie w kwadracie. Je-
dynie „B”, „R” i „G” zamknięto w prostokącie.
Należy omówić bliżej wspomniane dodatki zdob-
nicze perełkowe dla zasadniczych elementów liter.
Są one wspólne z pismem niellowym w sztuce kra-
jów z nad Renu, Mozy i dolnej Loary. Takie dodatki
okrągłe i spiczaste znamy także z napisu niellowa-
nego na Szczerbcu i na dzwonie z Mórz. Pierwszy
wykonano, jak sądzi Semkowicz dla księcia kujaw-
skiego Bolesława, zm. w 1195 r. syna Mieszka III.
Semkowicz datuje miecz na okres między 1180—1200,
Morelowski26 na czasy 1166—1200. Dzwon z Mórz
pochodzi z XII w.
Dalsze motywy zdobnicze — perełkowe sztabiki
wkomponowane w wielu częściach liter chrzcielnicy
są typową ozdobą przejętą z granulacji złotniczej,
stosowaną często też w XII w. Ów tak wybitnie
romański sposób zdobienia XII w. zastosowano np.
m. in. obok niellowej epigrafiki na patenie kielicha
trzemeszeńskiego. Ten sam pomysł znany też z obra-
mienia inicjału szkoły z Hildesheim ok. 1159 r.27
Poruszymy wreszcie analogię z chrzcielnicą z Hil-
desheim 28. Przedstawia ona epigrafikę napisu głów-
nego na postaci liter majuskulnych, późnoromańskich
o uderzającym podobieństwie z naszą chrzcielnicą
przez wypełnienie ich elementów szerszych rzędem
drobnych zdobin prostych, geometrycznych (datowa-
nie wg O. Schmitta29 na lata 1216—1221, wg Swa-
rzeńskiego 30 na 1220).
Pewne znamiona epigraficzne stwierdzone w in-
skrypcji legnickiej, pozwalają z jednej strony przy-
pisać je 2. połowie XII w., ale z drugiej, to co wy-
żej powiedziano, wskazuje na 1. połowę XIII w. jako
datowanie miarodajne. Porównanie z zabytkami
wcześniejszymi i późniejszymi jak się okazało, po-
twierdza to ustalenie chronologiczne.
26 M. Morelowski, Szczerbiec, rękopis w Dyr.
Państw. Zbiorów na Wawelu.
27 Swarzeński, jw., il. 357, 436 i in.
28 Tamże, il. 551 i 553.
29 S c h m i t t, jw.
30 Swarzeński, jw.
381
II. 8. Chrzcielnica legnicka, początkowy odcinek napisu odwrócone „Z”, pseudouncjalne ,.A”
II. 9. Chrzcielnica legnicka, końcowy fragment napisu „I” superscriptum
datę 1. połowy XIII w. („N” minuskulne mamy już
też na pieczęci Henryka I Brodatego z r. 1230).
Znamienny rys romański stanowią wreszcie pro-
porcje liter. Przeważa zamknięcie w kwadracie. Je-
dynie „B”, „R” i „G” zamknięto w prostokącie.
Należy omówić bliżej wspomniane dodatki zdob-
nicze perełkowe dla zasadniczych elementów liter.
Są one wspólne z pismem niellowym w sztuce kra-
jów z nad Renu, Mozy i dolnej Loary. Takie dodatki
okrągłe i spiczaste znamy także z napisu niellowa-
nego na Szczerbcu i na dzwonie z Mórz. Pierwszy
wykonano, jak sądzi Semkowicz dla księcia kujaw-
skiego Bolesława, zm. w 1195 r. syna Mieszka III.
Semkowicz datuje miecz na okres między 1180—1200,
Morelowski26 na czasy 1166—1200. Dzwon z Mórz
pochodzi z XII w.
Dalsze motywy zdobnicze — perełkowe sztabiki
wkomponowane w wielu częściach liter chrzcielnicy
są typową ozdobą przejętą z granulacji złotniczej,
stosowaną często też w XII w. Ów tak wybitnie
romański sposób zdobienia XII w. zastosowano np.
m. in. obok niellowej epigrafiki na patenie kielicha
trzemeszeńskiego. Ten sam pomysł znany też z obra-
mienia inicjału szkoły z Hildesheim ok. 1159 r.27
Poruszymy wreszcie analogię z chrzcielnicą z Hil-
desheim 28. Przedstawia ona epigrafikę napisu głów-
nego na postaci liter majuskulnych, późnoromańskich
o uderzającym podobieństwie z naszą chrzcielnicą
przez wypełnienie ich elementów szerszych rzędem
drobnych zdobin prostych, geometrycznych (datowa-
nie wg O. Schmitta29 na lata 1216—1221, wg Swa-
rzeńskiego 30 na 1220).
Pewne znamiona epigraficzne stwierdzone w in-
skrypcji legnickiej, pozwalają z jednej strony przy-
pisać je 2. połowie XII w., ale z drugiej, to co wy-
żej powiedziano, wskazuje na 1. połowę XIII w. jako
datowanie miarodajne. Porównanie z zabytkami
wcześniejszymi i późniejszymi jak się okazało, po-
twierdza to ustalenie chronologiczne.
26 M. Morelowski, Szczerbiec, rękopis w Dyr.
Państw. Zbiorów na Wawelu.
27 Swarzeński, jw., il. 357, 436 i in.
28 Tamże, il. 551 i 553.
29 S c h m i t t, jw.
30 Swarzeński, jw.
381