DOI issue:
Nr. 1
DOI article:Miscellanea
DOI article:Ryszkiewicz, Andrzej: Dzieła przypisywane J. L. Davidowi w polskich zbiorach
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.45622#0045
DZIEŁA PRZYPISYWANE J. L. DAYIDOWI
U. 4. Malarz francuski ok. 1812, Para grająca w domino —
„Menage heureux”, Dawniej wl. M. Sobańskiego w War-
szawie, zaginiony. (Fot. ze zb. IS PAN)
kopia Verdiera z 1852 — w Malmaison. Katalogi auk-
cyjne XIX w. notują jeszcze i inne egzemplarze, nie-
wątpliwie kopie.
Na tle tak scharakteryzowanego stanu rzeczy, in-
formacja Potockiej, że w Jabłonnie znalazł się egzem-
plarz zasadniczy zabrany przez Bliichera, nabiera
wszelkich cech prawdopodobieństwa. Już choćby dla-
tego, że wypowiedziano ją bardzo wcześnie, przed
dziełem wnuka artysty; dlatego także, że pochodzi
z tradycji całkiem jeszcze świeżej i żywej, od właści-
cielki obrazu, kuzynki ks. Józefa Poniatowskiego,
poprzedniego właściciela Jabłonny.
Istnieje jeszcze inna tradycja, późniejsza i mało
prawdopodobna, że obraz dostał się do Jabłonny
wcześniej, że pochodził od ks. Józefa, który go miał
od Napoleona otrzymać. Tę wersję podał ostatni,
który się z obrazem zetknął, rzeźbiarz Stanisław
Jagmin. Omawiając zdarzenia z początku września
1939, zanotował on w pamiętniku: ,,Po wybuchu
wojny, zaraz po ogłoszeniu mobilizacji... hr. Augusto-
wa Potocka z Jabłonny poprosiła mnie o zabezpie-
13 S. Jagmin, Pamiętniki. Wg egz. autora, s. 247—248,
wg egz. w Bibl. im. Ossolińskich s. 195—6. Por. też M.
W a 11 i s, Sztuka obca w zbiorach polskich, [w:] R. H a-
m a n n, Historia sztuki, Warszawa 1934, s. 1189.
czenie cennych zabytków w pałacu na Krakowskim
Przedmieściu. Odesłałem służbę dla zachowania tajem-
nicy do Jabłonny, zaprosiłem do pomocy antykwariu-
sza Wolskiego i przystąpiliśmy do pracy.
Po zrobieniu spisu wszystkich cenniejszych przed-
miotów... przystąpiliśmy do ich zabezpieczenia. Wielki
obraz przedstawiający w naturalnej wielkości na
koniu wspinającym się, portret Napoleona, darowany
przez niego ks. Józefowi, był pędzla Davida i przed-
stawiał podwójną wartość: jako obraz i jako pamiąt-
ka. Zwinęliśmy płótno, po zdjęciu go z blejtramu,
i razem z głową Leonarda da Vinci, Diirerem i Greu-
zem jako najcenniejszymi, zdeponowaliśmy w pod-
ziemiach Banku Handlowego” 13.
Na tym urywają się wiadomości o obrazie, jednym
z zasadniczych w twórczości artysty, choć — jak
słusznie zauważono — jego „kompozycja nie osiąga
szlachetności pierwszego konnego portretu pędzla
Davida: hr. Potockiego” 14.
Obraz był w Polsce znany i popularny. Już pro-
tektor Antoine’a Grosa, Julian Ursyn Niemcewicz
14 K. H o 1 m a, David, son evolution et son style, Paris
1940, s. 79.
35
U. 4. Malarz francuski ok. 1812, Para grająca w domino —
„Menage heureux”, Dawniej wl. M. Sobańskiego w War-
szawie, zaginiony. (Fot. ze zb. IS PAN)
kopia Verdiera z 1852 — w Malmaison. Katalogi auk-
cyjne XIX w. notują jeszcze i inne egzemplarze, nie-
wątpliwie kopie.
Na tle tak scharakteryzowanego stanu rzeczy, in-
formacja Potockiej, że w Jabłonnie znalazł się egzem-
plarz zasadniczy zabrany przez Bliichera, nabiera
wszelkich cech prawdopodobieństwa. Już choćby dla-
tego, że wypowiedziano ją bardzo wcześnie, przed
dziełem wnuka artysty; dlatego także, że pochodzi
z tradycji całkiem jeszcze świeżej i żywej, od właści-
cielki obrazu, kuzynki ks. Józefa Poniatowskiego,
poprzedniego właściciela Jabłonny.
Istnieje jeszcze inna tradycja, późniejsza i mało
prawdopodobna, że obraz dostał się do Jabłonny
wcześniej, że pochodził od ks. Józefa, który go miał
od Napoleona otrzymać. Tę wersję podał ostatni,
który się z obrazem zetknął, rzeźbiarz Stanisław
Jagmin. Omawiając zdarzenia z początku września
1939, zanotował on w pamiętniku: ,,Po wybuchu
wojny, zaraz po ogłoszeniu mobilizacji... hr. Augusto-
wa Potocka z Jabłonny poprosiła mnie o zabezpie-
13 S. Jagmin, Pamiętniki. Wg egz. autora, s. 247—248,
wg egz. w Bibl. im. Ossolińskich s. 195—6. Por. też M.
W a 11 i s, Sztuka obca w zbiorach polskich, [w:] R. H a-
m a n n, Historia sztuki, Warszawa 1934, s. 1189.
czenie cennych zabytków w pałacu na Krakowskim
Przedmieściu. Odesłałem służbę dla zachowania tajem-
nicy do Jabłonny, zaprosiłem do pomocy antykwariu-
sza Wolskiego i przystąpiliśmy do pracy.
Po zrobieniu spisu wszystkich cenniejszych przed-
miotów... przystąpiliśmy do ich zabezpieczenia. Wielki
obraz przedstawiający w naturalnej wielkości na
koniu wspinającym się, portret Napoleona, darowany
przez niego ks. Józefowi, był pędzla Davida i przed-
stawiał podwójną wartość: jako obraz i jako pamiąt-
ka. Zwinęliśmy płótno, po zdjęciu go z blejtramu,
i razem z głową Leonarda da Vinci, Diirerem i Greu-
zem jako najcenniejszymi, zdeponowaliśmy w pod-
ziemiach Banku Handlowego” 13.
Na tym urywają się wiadomości o obrazie, jednym
z zasadniczych w twórczości artysty, choć — jak
słusznie zauważono — jego „kompozycja nie osiąga
szlachetności pierwszego konnego portretu pędzla
Davida: hr. Potockiego” 14.
Obraz był w Polsce znany i popularny. Już pro-
tektor Antoine’a Grosa, Julian Ursyn Niemcewicz
14 K. H o 1 m a, David, son evolution et son style, Paris
1940, s. 79.
35