DOI Heft:
Nr. 1
DOI Artikel:Miscellanea
DOI Artikel:Kita, Helena: Tomasz Tyrowicz
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.45622#0053
TOMASZ TYROWICZ
Do Akademii Sztuk Pięknych w Wiedniu zapisany
został w dniu 18 listopada r. 1833, gdzie uczył się
pod kierunkiem profesorów: Leopolda Kupelwiesera —
malarza religijnego i reprezentanta kierunku Naza-
reńczyków 10 * oraz Karola Gsellhofera, wykładającego
wówczas podstawowe zasady rysunku historyczne-
go lł. Uczęszczał też zapewne na lekcje profesora
Józefa Fuhricha, który od r. 1840 nauczał zasad kom-
pozycji w tej szkole 12.
W Akademii wiedeńskiej studiował Tyrowicz pra-
wie przez 10 lat (z przerwą w r. 1839 w związku
z wyjazdem do Drezna i Galicji). Uczelnia ta nie
należała wówczas do najwybitniejszych szkół malar-
skich, skupiała jednakże studentów nieomal wszyst-
kich krajów włączonych do Imperium Habsburgów.
Młodzież galicyjska również była w niej licznie re-
prezentowana 13.
Tyrowicz studiował w Wiedniu razem z Jakubem
Procińskim, z którym zapisany został na studia w tym
samym dniu; tutaj przyjaźnił się z Ludwikiem Ma-
yerem 14, zetknął się też w r. 1836 z Janem Mora-
czyńskim, który w tym czasie wykonał portret Ty-
rowicza15. Szczęsny. Morawski uczył się w Akademii
wiedeńskiej w latach 1839—41, być może w tym okre-
sie narysował portret swego starszego kolegi Tomasza
Tyrowicza 16.
Zjawienie się młodego Tyrowicza w Wiedniu
w r. 1833 zbiegło się z kształtowaniem w Austrii
i Niemczech stylu mieszczańskiego zw. biedermeie-
rem. W powstaniu nowego kierunku na terenie Wied-
nia znaczną rolę odegrali M.M. Daffinger, F.G. Wald-
muller, J. Ender, A. Einsle i F. Amerling 17. Najbar-
dziej śmiałe stanowisko zajął F.G. Waldmuller, który
w swoich pismach nawoływał artystów do wiernego
studiowania natury, gdyż w niej widział źródło praw-
dy. Żądał od nich odrzucenia wszystkich zasad i teorii
sztuki, które nie miałyby na celu wiernego oddania
rzeczywistości. Propagowany przezeń naturalizm zna-
lazł wyraz w malarstwie w. XIX i przejawił się
w nim: w materii, świetle i przestrzeni w równej
mierze. Dla Waldmiillera rzeczywistość otoczenia ozna-
czała obrazy pełne światła, jasnych barw i dużej
ilości szczegółów 18.
Wpływ twórców nowego stylu, a w szczególności
F.G. Waldmiillera na ówczesne pokolenie był bardzo
silny. W malarstwie Tyrowicza przejawił się we
wczesnym jego portrecie panien Hausner. Był też
artysta pod urokiem M.M. Daffingera, a także A.
Einslego, którego obraz kopiował.
Tomasz Tyrowicz w Akademii wiedeńskiej cieszył
się opinią zdolnego i pilnego ucznia, osiągnął zda-
niem profesorów niezłe postępy w malarstwie histo-
rycznym 19. W r. 1843 po ukończeniu Akademii wrócił
do Polski i osiadł w Brzeżanach20. Jego start życio-
wy nie należał do łatwych. Długoletnia choroba, brak
10 H a j de cki, jw., s. 150, 152.
u Zaświadczenie szkolne w r. 1835 wydane przez Aka-
demię Sztuk Pięknych w Wiedniu (odpis w posiadaniu
Mariana Tyrowicza).
12 Hajdecki, jw., s. 152.
13 J. Bołoz-Antoniewicz, Katalog wystawy
sztuki polskiej od 1764—1886, Lwów 1894, s. XVI. — M. Wój-
ciak, Alojzy Reichan, „Rocznik Sztuki Śląskiej”, Wroc-
ław 1959, s. 140. — S. Wasylewski, Historie lwowskie,
Lwów—Poznań 1921, s. 132.
14 Hajdecki, jw., s. 152.
15 Portret znajduje się w Muzeum Narodowym w Kra-
kowie, nr inw. 5093; z sygnatury wynika, że namalowany
został w Wiedniu w r. 1836.
II. 1. Obelisk w Schwechat pod Wiedniem, miedzioryt
Pilińskiego. Repr. wg X. J. T. Kluczyckiego, Pamiątki
polskie w Wiedniu, s. 1. (Fot. S. Senisson)
poparcia ze strony osób wpływowych oraz osiedle-
nie się w niedużym mieście, położonym dosyć daleko
od większego centrum kulturalnego jakim był Lwów,
nie mogły stworzyć malarzowi pozytywnych warun-
ków pracy.
16 Hajdecki, jw., s. 147 — Portret rysunkowy znany
mi jest z fotografii, którą zawdzięczam Marianowi Tyro-
wiczowi (oryginał niegdyś znajdował się w Zbiorach Ba-
worowskich we Lwowie).
17 P. F. Schmidt, Biedermeier Malerei, Mtinchen
1922.
18 F. N o v o t n y, Urwergdnglićties Osterreich, Ferdi-
nand Georg WaldmUller und setne Zeit, Ausstellung in
Villa Hiigel, Essen 1960.
19 Opinia o T. Tyrowiczu z dnia 24.6.1838 wystawiona
w Wiedniu i podpisana przez Sedlnitzky’ego (Centr. Państw.
Arch. Hist. we Lwowie, jw., K 41.
20 Thieme-Becker, jw.
43
Do Akademii Sztuk Pięknych w Wiedniu zapisany
został w dniu 18 listopada r. 1833, gdzie uczył się
pod kierunkiem profesorów: Leopolda Kupelwiesera —
malarza religijnego i reprezentanta kierunku Naza-
reńczyków 10 * oraz Karola Gsellhofera, wykładającego
wówczas podstawowe zasady rysunku historyczne-
go lł. Uczęszczał też zapewne na lekcje profesora
Józefa Fuhricha, który od r. 1840 nauczał zasad kom-
pozycji w tej szkole 12.
W Akademii wiedeńskiej studiował Tyrowicz pra-
wie przez 10 lat (z przerwą w r. 1839 w związku
z wyjazdem do Drezna i Galicji). Uczelnia ta nie
należała wówczas do najwybitniejszych szkół malar-
skich, skupiała jednakże studentów nieomal wszyst-
kich krajów włączonych do Imperium Habsburgów.
Młodzież galicyjska również była w niej licznie re-
prezentowana 13.
Tyrowicz studiował w Wiedniu razem z Jakubem
Procińskim, z którym zapisany został na studia w tym
samym dniu; tutaj przyjaźnił się z Ludwikiem Ma-
yerem 14, zetknął się też w r. 1836 z Janem Mora-
czyńskim, który w tym czasie wykonał portret Ty-
rowicza15. Szczęsny. Morawski uczył się w Akademii
wiedeńskiej w latach 1839—41, być może w tym okre-
sie narysował portret swego starszego kolegi Tomasza
Tyrowicza 16.
Zjawienie się młodego Tyrowicza w Wiedniu
w r. 1833 zbiegło się z kształtowaniem w Austrii
i Niemczech stylu mieszczańskiego zw. biedermeie-
rem. W powstaniu nowego kierunku na terenie Wied-
nia znaczną rolę odegrali M.M. Daffinger, F.G. Wald-
muller, J. Ender, A. Einsle i F. Amerling 17. Najbar-
dziej śmiałe stanowisko zajął F.G. Waldmuller, który
w swoich pismach nawoływał artystów do wiernego
studiowania natury, gdyż w niej widział źródło praw-
dy. Żądał od nich odrzucenia wszystkich zasad i teorii
sztuki, które nie miałyby na celu wiernego oddania
rzeczywistości. Propagowany przezeń naturalizm zna-
lazł wyraz w malarstwie w. XIX i przejawił się
w nim: w materii, świetle i przestrzeni w równej
mierze. Dla Waldmiillera rzeczywistość otoczenia ozna-
czała obrazy pełne światła, jasnych barw i dużej
ilości szczegółów 18.
Wpływ twórców nowego stylu, a w szczególności
F.G. Waldmiillera na ówczesne pokolenie był bardzo
silny. W malarstwie Tyrowicza przejawił się we
wczesnym jego portrecie panien Hausner. Był też
artysta pod urokiem M.M. Daffingera, a także A.
Einslego, którego obraz kopiował.
Tomasz Tyrowicz w Akademii wiedeńskiej cieszył
się opinią zdolnego i pilnego ucznia, osiągnął zda-
niem profesorów niezłe postępy w malarstwie histo-
rycznym 19. W r. 1843 po ukończeniu Akademii wrócił
do Polski i osiadł w Brzeżanach20. Jego start życio-
wy nie należał do łatwych. Długoletnia choroba, brak
10 H a j de cki, jw., s. 150, 152.
u Zaświadczenie szkolne w r. 1835 wydane przez Aka-
demię Sztuk Pięknych w Wiedniu (odpis w posiadaniu
Mariana Tyrowicza).
12 Hajdecki, jw., s. 152.
13 J. Bołoz-Antoniewicz, Katalog wystawy
sztuki polskiej od 1764—1886, Lwów 1894, s. XVI. — M. Wój-
ciak, Alojzy Reichan, „Rocznik Sztuki Śląskiej”, Wroc-
ław 1959, s. 140. — S. Wasylewski, Historie lwowskie,
Lwów—Poznań 1921, s. 132.
14 Hajdecki, jw., s. 152.
15 Portret znajduje się w Muzeum Narodowym w Kra-
kowie, nr inw. 5093; z sygnatury wynika, że namalowany
został w Wiedniu w r. 1836.
II. 1. Obelisk w Schwechat pod Wiedniem, miedzioryt
Pilińskiego. Repr. wg X. J. T. Kluczyckiego, Pamiątki
polskie w Wiedniu, s. 1. (Fot. S. Senisson)
poparcia ze strony osób wpływowych oraz osiedle-
nie się w niedużym mieście, położonym dosyć daleko
od większego centrum kulturalnego jakim był Lwów,
nie mogły stworzyć malarzowi pozytywnych warun-
ków pracy.
16 Hajdecki, jw., s. 147 — Portret rysunkowy znany
mi jest z fotografii, którą zawdzięczam Marianowi Tyro-
wiczowi (oryginał niegdyś znajdował się w Zbiorach Ba-
worowskich we Lwowie).
17 P. F. Schmidt, Biedermeier Malerei, Mtinchen
1922.
18 F. N o v o t n y, Urwergdnglićties Osterreich, Ferdi-
nand Georg WaldmUller und setne Zeit, Ausstellung in
Villa Hiigel, Essen 1960.
19 Opinia o T. Tyrowiczu z dnia 24.6.1838 wystawiona
w Wiedniu i podpisana przez Sedlnitzky’ego (Centr. Państw.
Arch. Hist. we Lwowie, jw., K 41.
20 Thieme-Becker, jw.
43