DOI Heft:
Nr. 1
DOI Artikel:Kronika stowarzyszenia historyków sztuki
DOI Artikel:Rozpe̜dowski, Jerzy: Romańska kaplica zamkowa w Legnicy
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.45622#0082
KRONIKA STOWARZYSZENIA HISTORYKÓW SZTUKI
II. 1. Legnica, zamek romański: l)palatium, 2) wieża św. Piotra, 3)
wieża św. Jadwigi, 4) wieża lubińska, 5) kaplica, 6) budowla romań-
ska. (Opr. J. Rozpędowski)
odkrycia budynku arsenału, murów
obronnych i wysuniętej na zewnątrz
zamku, od północy, prostokątnej
budowli ceglanej zakończonej pen-
tagonem, określanej jako kaplica.
Szczegółowe badania przeprowadzo-
ne w roku 1962, poza odkryciem
dalszych fragmentów zabudowy
romańskiej w skrzydle północnym
i ustaleniem zarysu czworokątnej
wieży lubińskiej, ostatecznie prze-
sądziły funkcję domniemanej kapli-
cy. Była to najprawdopodobniej ba-
steja, pochodząca z końca XV wie-
li. 2. Próba rekonstrukcji kaplicy
(bez prezbiterium), partie murów
oznaczone czarno odsłonięte w trak-
cie badań IX-XI, 1963 r. (Wg. opr.
J. Rozpędowskiego rys. E. Nawrocki)
ku, używana jako oratorium pałaco-
we po zniszczeniu w 1621 r. kaplicy
romańskiej.
Badania palatium przyniosły dal-
sze interesujące wyniki. Podobnie
jak w latach ubiegłych odczytano
w dużym procencie ilość i formę
otworów okiennych i drzwiowych
na I piętrze, tak teraz odkuto szereg
okien na parterze. Okna te półko-
liście sklepione, rozglifione obustron-
nie z kamieniarką wewnątrz, wystę-
pują na zmianę (w elewacji pod-
wórzowej) z otworami ujętymi ka-
miennymi obramieniami w licu ze-
wnętrznym ściany. Poza tym usta-
lono wysokość parteru i odkryto
drugi, nie wiadomo czy użytkowany
poziom pod podłogą.
Dotychczas nie rozwiązano jesz-
cze pierwotnego ukształtowania sy-
stemu komunikacji pionowej w pa-
latium. Badania partii ścian I piętra
z zachowanymi otworami wejścio-
wymi przerwano, poświęcając
wszystkie środki na badania od-
krytej kaplicy.
Rozpoznanie archeologiczne do-
starczyło danych na podstawie
których można określić ukształto-
wanie centralnej świątyni, z wyjąt-
kiem partii prezbiterialnej. Prze-
prowadzony tutaj sondaż potwierdza
jedynie występowanie bardzo dłu-
giego prezbiterium, sięgającego po-
nad 9 m, w którym zachowały się
fragmenty posadzki (zasięg w kie-
runku wschodnim — 460 cm), oraz
reszty dwu filarów zamykających
budowlę od wschodu.
Świątynia założona jest na pla-
nie 12-boku, z sześcioma promie-
niście ustawionymi filarami w partii
centralnej, wydzielającymi we-
wnętrzną sześciokątną przestrzeń,
o średnicy ca 285 cm. Każdy filar,
o formie zdeterminowanej układem
dwu koncentrycznie zakreślonych
wieloboków, ujęty dwoma przysta-
wionymi na % kolumnami, usta-
wiony jest na profilowanym cokole.
Bazy spoczywające na wielobocz-
nych plintach, podporządkowanych
geometrycznym wymogom założenia,
zaopatrzone są w szpony. Ciosy fi-
larów piaskowcowych łączone żelaz-
nymi klamrami są doskonale obro-
bione i spoinowane. Długość filara
wynosi 163 cm, szerokości — 40
i 86 cm. Prześwit w przejściu do
wnętrza wynosi 102 cm. Partie fi-
larów od strony wewnętrznego wie-
loboku pozbawione są cokołów.
Obejście utworzone między sześ-
ciobocznym pierścieniem filarów,
a dwunastobocznym murem ze-
wnętrznym świątyni podzielone zo-
stało na 6 równych pól zamkniętych
w pentagonach, które system skle-
pień, jak na to wskazują zacho-
II. 3. Legnica, kaplica zamkowa,
filar partii centralnej. (Fot. E. Ró-
życka)
wane wiązki służek, podzielił na
połowę, tworząc w sumie dwanaście
czworokątnych przęseł, przykrytych
krzyżowo-żebrowymi sklepieniami.
Z czterech odkrytych naroży obejś-
II. 4. Legnica, kaplica zamkowa,
bazy trzech kolumn przyściennych
w obejściu. (Fot. E. Różycka)
68
II. 1. Legnica, zamek romański: l)palatium, 2) wieża św. Piotra, 3)
wieża św. Jadwigi, 4) wieża lubińska, 5) kaplica, 6) budowla romań-
ska. (Opr. J. Rozpędowski)
odkrycia budynku arsenału, murów
obronnych i wysuniętej na zewnątrz
zamku, od północy, prostokątnej
budowli ceglanej zakończonej pen-
tagonem, określanej jako kaplica.
Szczegółowe badania przeprowadzo-
ne w roku 1962, poza odkryciem
dalszych fragmentów zabudowy
romańskiej w skrzydle północnym
i ustaleniem zarysu czworokątnej
wieży lubińskiej, ostatecznie prze-
sądziły funkcję domniemanej kapli-
cy. Była to najprawdopodobniej ba-
steja, pochodząca z końca XV wie-
li. 2. Próba rekonstrukcji kaplicy
(bez prezbiterium), partie murów
oznaczone czarno odsłonięte w trak-
cie badań IX-XI, 1963 r. (Wg. opr.
J. Rozpędowskiego rys. E. Nawrocki)
ku, używana jako oratorium pałaco-
we po zniszczeniu w 1621 r. kaplicy
romańskiej.
Badania palatium przyniosły dal-
sze interesujące wyniki. Podobnie
jak w latach ubiegłych odczytano
w dużym procencie ilość i formę
otworów okiennych i drzwiowych
na I piętrze, tak teraz odkuto szereg
okien na parterze. Okna te półko-
liście sklepione, rozglifione obustron-
nie z kamieniarką wewnątrz, wystę-
pują na zmianę (w elewacji pod-
wórzowej) z otworami ujętymi ka-
miennymi obramieniami w licu ze-
wnętrznym ściany. Poza tym usta-
lono wysokość parteru i odkryto
drugi, nie wiadomo czy użytkowany
poziom pod podłogą.
Dotychczas nie rozwiązano jesz-
cze pierwotnego ukształtowania sy-
stemu komunikacji pionowej w pa-
latium. Badania partii ścian I piętra
z zachowanymi otworami wejścio-
wymi przerwano, poświęcając
wszystkie środki na badania od-
krytej kaplicy.
Rozpoznanie archeologiczne do-
starczyło danych na podstawie
których można określić ukształto-
wanie centralnej świątyni, z wyjąt-
kiem partii prezbiterialnej. Prze-
prowadzony tutaj sondaż potwierdza
jedynie występowanie bardzo dłu-
giego prezbiterium, sięgającego po-
nad 9 m, w którym zachowały się
fragmenty posadzki (zasięg w kie-
runku wschodnim — 460 cm), oraz
reszty dwu filarów zamykających
budowlę od wschodu.
Świątynia założona jest na pla-
nie 12-boku, z sześcioma promie-
niście ustawionymi filarami w partii
centralnej, wydzielającymi we-
wnętrzną sześciokątną przestrzeń,
o średnicy ca 285 cm. Każdy filar,
o formie zdeterminowanej układem
dwu koncentrycznie zakreślonych
wieloboków, ujęty dwoma przysta-
wionymi na % kolumnami, usta-
wiony jest na profilowanym cokole.
Bazy spoczywające na wielobocz-
nych plintach, podporządkowanych
geometrycznym wymogom założenia,
zaopatrzone są w szpony. Ciosy fi-
larów piaskowcowych łączone żelaz-
nymi klamrami są doskonale obro-
bione i spoinowane. Długość filara
wynosi 163 cm, szerokości — 40
i 86 cm. Prześwit w przejściu do
wnętrza wynosi 102 cm. Partie fi-
larów od strony wewnętrznego wie-
loboku pozbawione są cokołów.
Obejście utworzone między sześ-
ciobocznym pierścieniem filarów,
a dwunastobocznym murem ze-
wnętrznym świątyni podzielone zo-
stało na 6 równych pól zamkniętych
w pentagonach, które system skle-
pień, jak na to wskazują zacho-
II. 3. Legnica, kaplica zamkowa,
filar partii centralnej. (Fot. E. Ró-
życka)
wane wiązki służek, podzielił na
połowę, tworząc w sumie dwanaście
czworokątnych przęseł, przykrytych
krzyżowo-żebrowymi sklepieniami.
Z czterech odkrytych naroży obejś-
II. 4. Legnica, kaplica zamkowa,
bazy trzech kolumn przyściennych
w obejściu. (Fot. E. Różycka)
68