DOI article:
Artykuły i komunikaty
DOI article:Zarębska, Teresa: Wielkie osie urbanistyczne XVIII-wiecznej Warszawy a kreacje André Le Nôtre'a
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.49351#0092
86
Małgorzata Szafrańska
8. Widok kanału w ogrodzie w Sceaux
8. View ofthe canal in the gardens
at Sceaux
także uwagę na to, że kompozycja ogrodu w Wersalu ułatwiała podziwianie nieba
czerwieniejącego wieczorem nad horyzontem - efektu często obecnego w ówczesnym
malarstwie (na przykład Claude’a Lorrain’a), a będącego wynikiem przechodzenia pod
pewnym kątem światła słonecznego przez atmosferę, którą z kolei badali wówczas na
przykład Pascal i Torncelli29.
Filozofów i uczonych, którzy w tych szczęśliwych czasach byli tymi samymi ludźmi
pasjonowały na równi z twórcami ogrodów problemy mechaniki, automatów, maszyn
hydraulicznych - zasilających w wodę cudownym sposobem suche obszary, jak choćby
słynna „machina w Marły”, umożliwiająca utrzymanie przy życiu wersalskiego ogrodu
i jego niezliczonych fontann. Kartezjusz - miłośnik ogrodów30 - czerpał analogie i obrazy
porównawcze z ogrodowych grot, fontann i ich mechanizmów, gdy opisywał ciało
człowieka jako maszynę funkcjonującą dzięki „przewodom”, czyli nerwom31. Mechanizmy
hydrauliczne obsługujące olśniewające fontanny w Wersalu analizował z podziwem John
Locke32. Wspaniałe wodotryski, zdumiewające „sztuki wodne”, które w XVI wieku
interpretowano chętnie w płaszczyźnie tzw. magii naturalnej, w czasach Ludwika XIV
interesowały jako osiągnięcia nauki i techniki. Silvana Turzio w intrygującej pracy Acque
incantate, acque incantatrici, w której analizuje znaczenie wody w ogrodach Le Nótre'a,
29 loc.cit.
30 S. TURZIO, Acque incantate, acque incantatrici: I “Contes defees” et le "Machines de terre”. [W:] La letteratura
e i giardini. Atti del Coiwegno Internazionale di Studi di Perona-Garda, 2-5 ottobre 1985. Firenze 1987, s. 268.
31 R. DESCARTES, Le traite de 1’homme. [W:] Oeuvres. Paris 1953, s. 814. - Por. też F. CAMEROTA, 11 Giardino
anamorfico: sviluppi di un 'idea cartesiana. [W:] 11 giardino delle Muse. Arti e artifici nel barocco europeo. Atti del IV
Colloquio Internazionale, Pietrasanta 8-10 settembre 1993. Firenze 1995, s. 256, 258.
32 A. FRIEDMAN, WhatJohn Locke saw at Persailles. „Journal of Garden History” 1989, nr 4, s. 177-198.
Małgorzata Szafrańska
8. Widok kanału w ogrodzie w Sceaux
8. View ofthe canal in the gardens
at Sceaux
także uwagę na to, że kompozycja ogrodu w Wersalu ułatwiała podziwianie nieba
czerwieniejącego wieczorem nad horyzontem - efektu często obecnego w ówczesnym
malarstwie (na przykład Claude’a Lorrain’a), a będącego wynikiem przechodzenia pod
pewnym kątem światła słonecznego przez atmosferę, którą z kolei badali wówczas na
przykład Pascal i Torncelli29.
Filozofów i uczonych, którzy w tych szczęśliwych czasach byli tymi samymi ludźmi
pasjonowały na równi z twórcami ogrodów problemy mechaniki, automatów, maszyn
hydraulicznych - zasilających w wodę cudownym sposobem suche obszary, jak choćby
słynna „machina w Marły”, umożliwiająca utrzymanie przy życiu wersalskiego ogrodu
i jego niezliczonych fontann. Kartezjusz - miłośnik ogrodów30 - czerpał analogie i obrazy
porównawcze z ogrodowych grot, fontann i ich mechanizmów, gdy opisywał ciało
człowieka jako maszynę funkcjonującą dzięki „przewodom”, czyli nerwom31. Mechanizmy
hydrauliczne obsługujące olśniewające fontanny w Wersalu analizował z podziwem John
Locke32. Wspaniałe wodotryski, zdumiewające „sztuki wodne”, które w XVI wieku
interpretowano chętnie w płaszczyźnie tzw. magii naturalnej, w czasach Ludwika XIV
interesowały jako osiągnięcia nauki i techniki. Silvana Turzio w intrygującej pracy Acque
incantate, acque incantatrici, w której analizuje znaczenie wody w ogrodach Le Nótre'a,
29 loc.cit.
30 S. TURZIO, Acque incantate, acque incantatrici: I “Contes defees” et le "Machines de terre”. [W:] La letteratura
e i giardini. Atti del Coiwegno Internazionale di Studi di Perona-Garda, 2-5 ottobre 1985. Firenze 1987, s. 268.
31 R. DESCARTES, Le traite de 1’homme. [W:] Oeuvres. Paris 1953, s. 814. - Por. też F. CAMEROTA, 11 Giardino
anamorfico: sviluppi di un 'idea cartesiana. [W:] 11 giardino delle Muse. Arti e artifici nel barocco europeo. Atti del IV
Colloquio Internazionale, Pietrasanta 8-10 settembre 1993. Firenze 1995, s. 256, 258.
32 A. FRIEDMAN, WhatJohn Locke saw at Persailles. „Journal of Garden History” 1989, nr 4, s. 177-198.