DOI issue:
Nr. 3-4
DOI article:Zadrożny, Tadeusz: Okiem Freya i Grundmanna: o wystawie Kunstwerke und Kunstdenkmäler im ehemaligen Polen otwartej w październiku 1939 roku =
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.35032#0523
513
TADEUSZ ZADROŻNY
dAr.sYawa, SzmAi 7N A
DAów ArąiY/ 7 GrMnJrMannr/.
G Kunstwerke und Kunstdenkmäler
im ehemaligen Polen
otwurtgy w 7939 ro^M*
f # anim prasie dolnośląskiej spowszedniały entuzjastyczne echa wojennych sukce-
sów niemieckich żołnierzy z września 1939 r., zanim nowe frontowe doniesienia
^ ^zepchnęły na dalszy plan „wielką lekcję pokory" udzieloną przez Niemcy zuchwa-
łemu sąsiadowi i zaspokojenie rozbudzonych nadziei na niczym nie zakłócony rozwój
germanizacyjnej misji cywilizacyjnej na terenach Europy Środkowo-Wschodniej, 29 paź-
dziernika 1939 r., w ostatnią niedzielę tego miesiąca, w Śląskim Muzeum Sztuk Pięknych
we Wrocławiu, w jego niedawno odnowionych wnętrzach, w salach, przez które wkracza-
ło się do wielkiej Sali Studyjnej, otwarto wystawę fbtograEcznąAYTMArgr^e ÆmrsY
JgnÆfTm/gr iw g/mnm/iggn Po/<?n, czyli DzzTA? i zaóyA;' w ApA/ PoAce'. Choć
' Tekst powstał z wykorzystaniem wyników badań prowadzonych w ramach własnego projektu 7W-
We z&'ory artysTyczne i zańytłt Tra/tara/ng w p/aaacń z 3z7a7aa7ac7? pakgcaanayzy 77/7?zg,yzy z w7a<7z okzzjozzcy/'zzyc/z
oJpowzg&zrz/zzycń za z'c/z „zańezpzeczezzze" z „oc/zzwzę" w Cezzgz^/zzyzzz Czzńez^ntoz^rwze w /atac/? 7939-79^3
hnasowanego przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, a także kwerend w US National Archive w College
Park w stanie Maryland, wykonanych na przełomie kwietnia i maja 2007 r., a wspieranych przez Ministerstwo Kultury
i Dziedzictwa Narodowego, d. Departament ds. Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą.
' Jak można wnioskować z artykułów i doniesień publikowanych u schyłku lat 30. XX w. w czasopismach niemieckich
poświęconych "badaniom wschodnim", choćby w JonMÓarga, w 1939 r., szczególnie w 2. połowie roku otwarcie
dawano upust nastrojom Polsce niechętnym, wręcz przejawom rewanżyzmu, i wydaje się, że ten sposób wypowiedzi nie
musiał być wcale narzucany odgórnie; także o losach dzieł sztuki i zabytków zachowanych na terytorium Polski zajętym
przez niemiecką armię rozprawiano, uderzając w tony propagandowe, co dostrzec można bez trudu choćby w tekście
Dagoberta Freya datowanym przez autora na październik 1939 r. - „Der einzigartige Siegeszug der deutschen Truppen
in Polen und die Besetzung des Landes bis zu der mit Rußland vereinbarten Interessengrenze hat Deutschland vor
neuartige gewaltige Aufgaben gestellt, die mit denen des Weltkrieges unvergleichbar sind. [...] Die deutsche Kulturmis-
sion im ostmitteleuropäischen Raum tritt damit in eine neue entscheidende Phase" - Dagobert FREY, "Kunstdenkmäler
im besetzten Polen", DgaAcńg Waa-A DgaUia/p/Age, 1939, s. 98. Tytuł wystawy przejęto z oficjalnego zaproszenia
rozesłanego w imieniu Corneliusa Müllera-Hofstede, ówczesnego dyrektora Schlesisches Museum der bildenden
Künste we Wrocławiu, zaproszenia znanego autorowi z egzemplarza zachowanego w nie opracowanych jeszcze zaso-
bach archiwum w Opawie - Zemsky Archiv v Opavë, achivni fond Risské zupni muzeum Opava - autor chciałby w tym
miejscu wyrazić swą głęboką wdzięczność p. dr. Karlowi Müllerowi, dyrektorowi opawskiego archiwum za udostępnie-
nie tych dokumentów, nieodpłatne przekazanie zdygitalizowanej kopii zaproszenia i zgodę na jej publikację, a p. Eugeniu-
szowi Paduchowi zaś za życzliwe wprowadzenie, ujawnienie wyników własnych badań dotyczących Wernera Kudlicha
TADEUSZ ZADROŻNY
dAr.sYawa, SzmAi 7N A
DAów ArąiY/ 7 GrMnJrMannr/.
G Kunstwerke und Kunstdenkmäler
im ehemaligen Polen
otwurtgy w 7939 ro^M*
f # anim prasie dolnośląskiej spowszedniały entuzjastyczne echa wojennych sukce-
sów niemieckich żołnierzy z września 1939 r., zanim nowe frontowe doniesienia
^ ^zepchnęły na dalszy plan „wielką lekcję pokory" udzieloną przez Niemcy zuchwa-
łemu sąsiadowi i zaspokojenie rozbudzonych nadziei na niczym nie zakłócony rozwój
germanizacyjnej misji cywilizacyjnej na terenach Europy Środkowo-Wschodniej, 29 paź-
dziernika 1939 r., w ostatnią niedzielę tego miesiąca, w Śląskim Muzeum Sztuk Pięknych
we Wrocławiu, w jego niedawno odnowionych wnętrzach, w salach, przez które wkracza-
ło się do wielkiej Sali Studyjnej, otwarto wystawę fbtograEcznąAYTMArgr^e ÆmrsY
JgnÆfTm/gr iw g/mnm/iggn Po/<?n, czyli DzzTA? i zaóyA;' w ApA/ PoAce'. Choć
' Tekst powstał z wykorzystaniem wyników badań prowadzonych w ramach własnego projektu 7W-
We z&'ory artysTyczne i zańytłt Tra/tara/ng w p/aaacń z 3z7a7aa7ac7? pakgcaanayzy 77/7?zg,yzy z w7a<7z okzzjozzcy/'zzyc/z
oJpowzg&zrz/zzycń za z'c/z „zańezpzeczezzze" z „oc/zzwzę" w Cezzgz^/zzyzzz Czzńez^ntoz^rwze w /atac/? 7939-79^3
hnasowanego przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, a także kwerend w US National Archive w College
Park w stanie Maryland, wykonanych na przełomie kwietnia i maja 2007 r., a wspieranych przez Ministerstwo Kultury
i Dziedzictwa Narodowego, d. Departament ds. Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą.
' Jak można wnioskować z artykułów i doniesień publikowanych u schyłku lat 30. XX w. w czasopismach niemieckich
poświęconych "badaniom wschodnim", choćby w JonMÓarga, w 1939 r., szczególnie w 2. połowie roku otwarcie
dawano upust nastrojom Polsce niechętnym, wręcz przejawom rewanżyzmu, i wydaje się, że ten sposób wypowiedzi nie
musiał być wcale narzucany odgórnie; także o losach dzieł sztuki i zabytków zachowanych na terytorium Polski zajętym
przez niemiecką armię rozprawiano, uderzając w tony propagandowe, co dostrzec można bez trudu choćby w tekście
Dagoberta Freya datowanym przez autora na październik 1939 r. - „Der einzigartige Siegeszug der deutschen Truppen
in Polen und die Besetzung des Landes bis zu der mit Rußland vereinbarten Interessengrenze hat Deutschland vor
neuartige gewaltige Aufgaben gestellt, die mit denen des Weltkrieges unvergleichbar sind. [...] Die deutsche Kulturmis-
sion im ostmitteleuropäischen Raum tritt damit in eine neue entscheidende Phase" - Dagobert FREY, "Kunstdenkmäler
im besetzten Polen", DgaAcńg Waa-A DgaUia/p/Age, 1939, s. 98. Tytuł wystawy przejęto z oficjalnego zaproszenia
rozesłanego w imieniu Corneliusa Müllera-Hofstede, ówczesnego dyrektora Schlesisches Museum der bildenden
Künste we Wrocławiu, zaproszenia znanego autorowi z egzemplarza zachowanego w nie opracowanych jeszcze zaso-
bach archiwum w Opawie - Zemsky Archiv v Opavë, achivni fond Risské zupni muzeum Opava - autor chciałby w tym
miejscu wyrazić swą głęboką wdzięczność p. dr. Karlowi Müllerowi, dyrektorowi opawskiego archiwum za udostępnie-
nie tych dokumentów, nieodpłatne przekazanie zdygitalizowanej kopii zaproszenia i zgodę na jej publikację, a p. Eugeniu-
szowi Paduchowi zaś za życzliwe wprowadzenie, ujawnienie wyników własnych badań dotyczących Wernera Kudlicha