DOI Heft:
Nr. 3-4
DOI Artikel:Recenzje
DOI Artikel:Kurzej, Michał: [Rezension von: Jerzy Kowalczyk, Świątynie późnobarokowe na Kresach]
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.35032#0569
RECENZJE
559
6. Ażmhemec Ao.S'c;'ó/ Do/nm/T^nów, w/rętrze
/ot. K. P/a^cAłe Zbbó
(i!. 5). Jest to rzadki w 1. poł. XVHI w. przykład kom-
pleksowej aranżacji wnętrza za pomocą stiuku, z któ-
rego wykonano dekorację pięciu ołtarzy, „wycho-
dzącą" na znajdujące się powyżej pola sklepień,
a także zdobienia portali prowadzących do zakry-
stii, obramień okien położonych nad nimi empor
oraz ozdoby chóru muzycznego i krzyży konsekra-
cyjnych. Bogatą ornamentykę regencyjną uzupełnia-
ją figurki putt trzymających kartusze. Podobne mo-
tywy zastosowano w kaplicy Rzewuskich przy
kościele Dominikanów w Lublinie.
W części poświęconej diecezji kamienieckiej
przedstawiono kolejno strukturę tego obszaru, dzia-
łalność zakonów, zniszczenia świątyń podczas wo-
jen, które dotknęły Podole w XVII w., fundacje
biskupów i szlachty oraz twórczość poszczególnych
architektów, z których najwybitniejszym był bez
wątpienia Jan de Witte, a następnie materiały bu-
dowlane. W dalszych rozdziałach opisano założenia
klasztorne oraz układy przestrzenne świątyń. Osob-
ny fragment poświęcony został wystrojom wnętrz,
z których na pierwszy plan wybijają się kamieniec-
kie świątynie Trynitarzy i Dominikanów'^ (il. 6).
W następnym rozdziale, dotyczącym ukształtowania
dachów i fasad, znalazły się m.in. wnikliwe charak-
terystyki fasad kościołów w Tynnej oraz Jezuitów
i Karmelitów Bosych w Kamieńcu. Autor zwrócił
też uwagę na grupę fasad o formach wywodzących
się z architektury Palladia. W tym rozdziale znalazła
się również analiza nietypowych założeń nawiązują-
cych do herbów fundatorów: rzutu kościoła Domini-
kanów Obserwantów w Sidorowie i ogrodzenia
klasztoru Kapucynów w Zbrzyziu. Tą część książki
zamyka charakterystyka otoczenia świątyń, wyróż-
nienie najistotniejszych kierunków stylowych w ar-
chitekturze Podola oraz opis stanu zachowania
omawianych budowli.
Ostatnia część, o układzie zbliżonym do po-
przedniej, poświęcona jest świątyniom diecezji ki-
jowskiej i dekanatu bracławskiego. Czytelnik
znajdzie tu m.in. zarys dziejów organizacji kościel-
nej i działalności zgromadzeń zakonnych, omówie-
nie twórczości najważniejszych architektów,
zarówno wspomnianych już wcześniej - Jana de
Witte i Pawła Giżyckiego, jak i mniej znanych:
Grzegorza Tarnawskiego i Teodora Rakowieckiego,
pracujących dla klasztoru w Berdyczowie. Tej ostat-
niej budowli poświęcono najwięcej uwagi przy
omówieniu założeń klasztornych oraz fonii samych
świątyń.
Opisując klasztory dominikańskie w Winnicy
i Tywrowie Autor wskazał na analogiczne ukształto-
wanie kolegium jezuickiego w Krzemieńcu, stwier-
dzając, że jest to dzieło Pawła Giżyckiego (s. 168).
' ^ Zachowana dekoracja sztukatorska tego wnętrza została
ostatnio poddana częściowej konserwacji.
559
6. Ażmhemec Ao.S'c;'ó/ Do/nm/T^nów, w/rętrze
/ot. K. P/a^cAłe Zbbó
(i!. 5). Jest to rzadki w 1. poł. XVHI w. przykład kom-
pleksowej aranżacji wnętrza za pomocą stiuku, z któ-
rego wykonano dekorację pięciu ołtarzy, „wycho-
dzącą" na znajdujące się powyżej pola sklepień,
a także zdobienia portali prowadzących do zakry-
stii, obramień okien położonych nad nimi empor
oraz ozdoby chóru muzycznego i krzyży konsekra-
cyjnych. Bogatą ornamentykę regencyjną uzupełnia-
ją figurki putt trzymających kartusze. Podobne mo-
tywy zastosowano w kaplicy Rzewuskich przy
kościele Dominikanów w Lublinie.
W części poświęconej diecezji kamienieckiej
przedstawiono kolejno strukturę tego obszaru, dzia-
łalność zakonów, zniszczenia świątyń podczas wo-
jen, które dotknęły Podole w XVII w., fundacje
biskupów i szlachty oraz twórczość poszczególnych
architektów, z których najwybitniejszym był bez
wątpienia Jan de Witte, a następnie materiały bu-
dowlane. W dalszych rozdziałach opisano założenia
klasztorne oraz układy przestrzenne świątyń. Osob-
ny fragment poświęcony został wystrojom wnętrz,
z których na pierwszy plan wybijają się kamieniec-
kie świątynie Trynitarzy i Dominikanów'^ (il. 6).
W następnym rozdziale, dotyczącym ukształtowania
dachów i fasad, znalazły się m.in. wnikliwe charak-
terystyki fasad kościołów w Tynnej oraz Jezuitów
i Karmelitów Bosych w Kamieńcu. Autor zwrócił
też uwagę na grupę fasad o formach wywodzących
się z architektury Palladia. W tym rozdziale znalazła
się również analiza nietypowych założeń nawiązują-
cych do herbów fundatorów: rzutu kościoła Domini-
kanów Obserwantów w Sidorowie i ogrodzenia
klasztoru Kapucynów w Zbrzyziu. Tą część książki
zamyka charakterystyka otoczenia świątyń, wyróż-
nienie najistotniejszych kierunków stylowych w ar-
chitekturze Podola oraz opis stanu zachowania
omawianych budowli.
Ostatnia część, o układzie zbliżonym do po-
przedniej, poświęcona jest świątyniom diecezji ki-
jowskiej i dekanatu bracławskiego. Czytelnik
znajdzie tu m.in. zarys dziejów organizacji kościel-
nej i działalności zgromadzeń zakonnych, omówie-
nie twórczości najważniejszych architektów,
zarówno wspomnianych już wcześniej - Jana de
Witte i Pawła Giżyckiego, jak i mniej znanych:
Grzegorza Tarnawskiego i Teodora Rakowieckiego,
pracujących dla klasztoru w Berdyczowie. Tej ostat-
niej budowli poświęcono najwięcej uwagi przy
omówieniu założeń klasztornych oraz fonii samych
świątyń.
Opisując klasztory dominikańskie w Winnicy
i Tywrowie Autor wskazał na analogiczne ukształto-
wanie kolegium jezuickiego w Krzemieńcu, stwier-
dzając, że jest to dzieło Pawła Giżyckiego (s. 168).
' ^ Zachowana dekoracja sztukatorska tego wnętrza została
ostatnio poddana częściowej konserwacji.